Thúc đẩy di chuyển xanh

Theo số liệu thống kê của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), số lượng xe ô tô điện, bao gồm xe sử dụng hoàn toàn động cơ điện và xe chạy song song cả pin điện và xăng/dầu, đã vượt 10 triệu xe trong năm 2022, tăng 55% so với năm 2021. Tính tới cuối năm 2022, có hơn 26 triệu xe điện đang lưu thông trên toàn cầu, tăng 60% so với năm 2021. Đà tăng trưởng bùng nổ này đồng nghĩa với việc thị trường xe điện chiếm thị phần khoảng 14% năm 2022, so với mức xấp xỉ 4% năm 2020. Con số này có thể tăng lên hơn 18% năm 2023 khi IEA dự báo, lượng xe điện bán ra trong năm nay có thể đạt 14 triệu xe.

Tại Việt Nam, với sự phát triển nhanh của xe ô tô điện trong vài năm gần đây, không ít doanh nghiệp bày tỏ mối quan tâm đối với thị trường các thiết bị và dịch vụ cho phương tiện điện, đặc biệt là trạm sạc điện cho xe ô tô điện.

Hệ thống trạm sạc điện có độ bao phủ cao nhất hiện nay là của VinFast, được đặt tại các bãi đỗ xe, bến xe, tòa nhà chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại, trạm dừng nghỉ, trạm xăng dầu dọc cao tốc, quốc lộ. Công ty đã phát triển hệ thống trạm sạc với hơn 150.000 cổng sạc cho xe máy điện và xe ô tô điện, trải dài rộng khắp 63 tỉnh, thành phố.

Về chính sách hỗ trợ người dùng sử dụng xe điện, các quốc gia hiện nay tập trung vào 3 chính sách chủ lực là ưu đãi cho nhà sản xuất, hỗ trợ người mua xe ô tô điện và hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ cho xe ô tô điện.

Việt Nam cũng đã có chính sách ưu đãi, hỗ trợ sản xuất, lắp ráp xe ô tô điện. Ngoài các chính sách ưu đãi chung về thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp..., ngành sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam còn chịu sự điều chỉnh của các chính sách mang tính đặc thù và thường xuyên được sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện, đặc biệt là các chính sách thuế đối với phát triển ngành công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ.

Tuy nhiên, chính sách khuyến khích sử dụng ô tô điện hóa của Việt Nam hiện mới chỉ tập trung vào dòng xe ô tô điện chạy pin (BEV) thông qua các ưu đãi về thuế tiêu thụ đặc biệt và lệ phí trước bạ.

Doanh nghiệp sản xuất, phân phối ô tô điện có thể nhận thêm cú huých tăng trưởng nhằm thúc đẩy cuộc cách mạng di chuyển xanh.

Để thúc đẩy người dân sử dụng ô tô điện nhiều hơn nữa, trong báo cáo đề xuất chính sách hỗ trợ chuyển sang xe ô tô điện gửi lấy ý kiến các bộ, ngành, hiệp hội lần thứ hai mới đây, Bộ Giao thông - Vận tải đề xuất tiếp tục ưu đãi áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe ô tô điện loại chở người từ 9 chỗ trở xuống là 3% sau ngày 28/2/2027 đối với xe ô tô điện sản xuất, lắp ráp trong nước. Miễn thuế giá trị gia tăng trong 5 năm đầu, giảm 50% cho 5 năm tiếp theo.

Miễn, giảm lệ phí trước bạ đối với xe ô tô điện trong 5 năm đầu kể từ ngày 1/3/2022; trong vòng 2 năm tiếp theo (kể từ 1/3/2027), lệ phí trước bạ lần đầu bằng 50% mức thu đối với xe ô tô chạy xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi. Miễn lệ phí cấp biển 3 năm đầu, giảm 50% lệ phí cấp biển cho xe ô tô điện cho 2 năm tiếp theo.

Đáng chú ý, Bộ Giao thông - Vận tải đề xuất trợ cấp cho người dân một khoản tiền khi mua xe ô tô điện để chuyển dịch hành vi tiêu dùng từ xe ô tô chạy xăng, dầu sang xe ô tô điện, khoảng 1.000 USD/xe.

Văn bản lấy ý kiến lần hai về chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang xe ô tô điện được Bộ Giao thông - Vận tải gửi tới các bộ Công thương, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Tư pháp, Tài nguyên và Môi trường, Khoa học và Công nghệ và Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam, đồng thời gửi tới 5 công ty sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước gồm: VinFast, Toyota Việt Nam, Ford Việt Nam, Ô tô Trường Hải, Tập đoàn Thành Công.

Năm 2021, Việt Nam đã cam kết tại Hội nghị Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 rằng sẽ đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để triển khai mục tiêu này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 876/QĐ-TTg ngày 22/7/2022 phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông - vận tải.

Trong đề xuất chính sách hỗ trợ chuyển đổi sang ô tô điện, Bộ Giao thông - Vận tải đặt mục tiêu đến năm 2025 có 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; đến năm 2030 có 100% xe taxi thay thế, đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh; đến năm 2050 có 100% phương tiện giao thông, máy thi công chuyển sang sử dụng điện, năng lượng xanh.

Kỳ vọng bứt phá

Trong nước đang có hai doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô điện gồm VinFast và Ô tô TMT. Bên cạnh đó, Tập đoàn Thành Công và Ô tô Trường Hải đã giới thiệu một số mẫu xe ô tô điện của Huyndai, KIA tới khách hàng để tìm hiểu thị trường và tiến tới sản xuất, lắp ráp trong thời gian tới.

Đầu năm 2021, VinFast ra mắt thị trường toàn cầu chiếc ô tô điện đầu tiên của Việt Nam mang tên Vfe34. Còn Ô tô TMT công bố xuất xưởng chiếc ô tô điện mini đầu tiên tại nhà máy TMT Motors Hưng Yên, ngày 24/5/2023.

Trong 2 năm qua, số lượng xe ô tô điện sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới tại Việt Nam tăng nhanh. Nếu như năm 2021 chỉ có 167 xe ô tô điện, thì tính đến ngày 12/7/2023 có 12.585 xe ô tô điện sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu được kiểm tra, cấp giấy chứng nhận.

Tính đến hết tháng 7/2023, Bộ Giao thông - Vận tải cho biết, cả nước có khoảng 20.065 ô tô điện đang sử dụng, trong đó đa phần là xe sản xuất, lắp ráp trong nước.

Hiện nay, VinFast đang cung cấp ra thị trường 4 loại ô tô con chạy điện, các phiên bản bán xe kèm pin có giá dao động từ 538 triệu đồng (VF 5 Plus) đến 2,178 tỷ đồng (VF 9 Plus); các phiên bản bán xe không kèm pin có giá dao động từ 458 triệu đồng đến 1,685 tỷ đồng.

Số lượng người dùng sử dụng xe ô tô điện được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh trong thời gian tới. Ông Nguyễn Hoàng Hà (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ, xe ô tô điện ngày càng thân thiện với người dùng hơn, không còn quá nhiều hoài nghi và xa lạ. Với những chính sách kích cầu tốt, loại xe này sẽ sớm trở nên phổ biến trên đường phố Việt Nam, được người tiêu dùng ưa chuộng bởi các yếu tố phù hợp tài chính và bảo vệ môi trường.

Mới đây, VinFast gây chú ý khi chính thức niêm yết trên sàn chứng khoán Nasdaq (Mỹ), mở ra dư địa tăng trưởng cùng cơ hội huy động vốn ở thị trường tài chính lớn nhất toàn cầu. Điều này cũng trở thành động lực thúc đẩy VinFast phát triển mạnh mẽ ngành công nghiệp sản xuất ô tô điện.

Bà Lê Thị Thu Thuỷ, Tổng giám đốc VinFast toàn cầu cho hay, ngay từ khi thành lập, Công ty đã đặt cho mình sứ mệnh thay đổi cuộc cách mạng xanh trên thế giới, với mục tiêu sản xuất xe điện để có thể phục vụ được mọi người, ai cũng có thể mua được xe điện, nhất là trong bối cảnh nhiều nước đặt mục tiêu chống phát thải, chuyển xe xăng sang xe điện.

Xe điện là xu hướng của tương lai. Thị trường xe ô tô điện tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ có sự bứt phá trong thời gian tới, với quy mô dân số 100 triệu dân và tăng trưởng kinh tế cao.

Bên cạnh các hãng sản xuất, lắp ráp trong nước, không ít công ty đã nhập khẩu ô tô điện phân phối tại Việt Nam như Huyndai Ioniq 5, Kia EV6; các hãng xe sang cũng đưa xe điện vào Việt Nam như Mercedes-Benz EQS, Porche Taycan…