Hai trong số 54 khu dân cư tự phát ở phường Tân Xuyên, thành phố Cà Mau với nhiều căn nhà được xây dựng kiên cố - Ảnh: THANH HUYỀN
Và việc xử lý sao cho hợp lý hợp tình, bảo vệ quyền lợi người dân tại hàng trăm khu dân cư tự phát là cả vấn đề nan giải với chính quyền địa phương.
Tin lời hứa hẹn
Ông H., ngụ phường Long Tuyền, quận Bình Thủy (TP Cần Thơ), mua nền đất tại một khu dân cư trên địa bàn, chủ đầu tư quảng cáo đủ cơ sở pháp lý. Mua xong, ông và nhiều người mới té ngửa vì đây là khu dân cư tự phát.
"Tui muốn xây nhà, nhưng xin phép xây dựng không được. Lãnh đạo quận Bình Thủy nói tạm thời dừng cấp phép xây dựng để chờ TP hướng dẫn", ông H. nói.
Chị Nguyễn Mỹ Linh (phường Tân Xuyên, TP Cà Mau, tỉnh Cà Mau) cũng rất hối hận vì trót lỡ mua nhầm nền đất tại khu dân cư tự phát. Dành dụm đủ tiền cất nhà, chị đến phường làm giấy tờ để xin phép xây dựng mới biết khu đất chị mua thuộc đất nông nghiệp. "Giờ xây nhà không được, bán cũng không ai mua", chị Linh bức xúc.
Cách đây tám năm, Chị T. mua một căn nhà với giá gần 600 triệu đồng ở khu dân cư hạ tầng tốt, gần trung tâm trên đường Trần Hưng Đạo, phường 3, TP Sóc Trăng, tỉnh Sóc Trăng. Lúc ký hợp đồng, chủ đầu tư hứa hẹn ba năm sẽ có sổ.
Đến hẹn, chủ đầu tư tìm đủ mọi cách né tránh. Sau tám năm, khu dân cư tự phát này vẫn chưa đủ cơ sở pháp lý để người mua có sổ. Chị T. cho biết sẽ khởi kiện chủ đầu tư.
Một khu dân cư tự phát tại thành phố Cần Thơ - Ảnh: LÊ DÂN
Chờ đến bao giờ?
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ, TP này hiện có 134 khu dân cư tự phát tại các quận Ninh Kiều, Bình Thủy và Cái Răng. Trong đó, quận Bình Thủy có đến 89 khu dân cư tự phát, tập trung tại phường Long Tuyền và Long Hòa.
TP đã giao Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát và đưa ra hướng xử lý nhưng nhiều năm qua vẫn chưa có hướng dẫn xử lý các khu dân cư tự phát này.
Ông Tiêu Quốc Doãn, phó chủ tịch UBND quận Bình Thủy, cho biết việc xử lý các vướng mắc tại các khu dân cư tự phát vượt ngoài thẩm quyền quận. Quận đã có báo cáo Sở Tài nguyên và Môi trường để xin ý kiến lãnh đạo TP, hiện phải chờ chủ trương.
Ông Nguyễn Việt Cường, trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Ninh Kiều, cho biết qua rà soát và phân loại, quận có 33 khu dân cư tự phát (khoảng 15ha). Quận này cũng đang chờ chủ trương của TP.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ, các khu dân cư tự phát rơi vào ba dạng: phù hợp quy hoạch, phù hợp một phần và hoàn toàn không phù hợp quy hoạch.
Về hướng xử lý theo chỉ đạo của TP, khu phù hợp quy hoạch cho tồn tại nhưng cải tạo lại hạ tầng; khu phù hợp một phần thì phần phù hợp cho phép tồn tại, hướng xử lý như khu phù hợp quy hoạch. Khu hoàn toàn không phù hợp thì không giải quyết bất cứ thủ tục nào liên quan đến đất đai.
Nan giải tìm hướng xử lý
Ông Nguyễn Chí Kiên, phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Cần Thơ, cho biết đã hoàn chỉnh báo cáo phân loại, hướng xử lý đối với 134 khu dân cư tự phát. "Hiện phải chờ HĐND TP thông qua quy hoạch này, sau đó sở sẽ tham mưu cho UBND TP hướng xử lý", ông Kiên nói.
Trong khi đó, ông Nguyễn Trường Giang, trưởng Phòng Quản lý đô thị TP Cà Mau (tỉnh Cà Mau), cho biết TP này hiện có 134 khu dân cư tự phát với 2.149 hộ. Trong đó, tập trung nhiều nhất ở phường Tân Xuyên với 54 khu.
Theo ông Giang, thời gian qua đơn vị đã phối hợp tháo dỡ một số công trình không phù hợp quy hoạch. "Tuy nhiên, một số khu phát sinh từ lâu với hàng trăm căn nhà đã xây dựng trái phép nên xử lý khó khăn", ông Giang nói.
Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã chỉ đạo kiên quyết xử lý nghiêm không để phát sinh thêm các khu tự phát mới không đúng với quy hoạch. Các đơn vị cấp điện, nước sinh hoạt phối hợp với các địa phương rà soát lại điều kiện để cung cấp, kiên quyết xử lý các trường hợp hộ gia đình tự kéo điện, kéo nước vào các nhà mới xây.
Xử lý kỷ luật cán bộ, rồi sao nữa?
Theo kết luận của Thanh tra TP Cần Thơ năm 2017, tại quận Bình Thủy có tình trạng tách thửa, phân lô bán nền, xây nhà không phép, sai phép; san lấp kênh rạch, lấn chiếm đất, hình thành nhiều khu dân cư tự phát có cơ sở hạ tầng kém.
Đã có 13 cán bộ thuộc Phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng Đăng ký đất đai quận Bình Thủy và UBND phường Long Hòa bị kỷ luật, 7 người bị truy tố tội vi phạm về quản lý đất đai trong đó có phó chủ tịch UBND quận Bình Thủy.
Tại Sóc Trăng, qua thanh tra một số khu dân cư đã phát hiện nhiều sai phạm. Qua đó xử lý nhiều cán bộ, trong đó có phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường và phó chủ tịch UBND TP Sóc Trăng.
Xà xẻo đất công khu dân cư Phước Thái: Trả hồ sơ, điều tra bổ sung nguyên giám đốc Sở TN&MTSau khi tiến hành xét hỏi, hội đồng xét xử tuyên trả hồ sơ để điều tra, truy tố nguyên giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai về tội danh khác so với cáo trạng.