Tại Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc năm 2021 (COP26), Việt Nam đã đưa ra các cam kết về ứng phó với biến đổi khí hậu, trong đó có mục tiêu “Phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2025”. Do đó, phát triển thị trường tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon hướng tới chuyển đổi xanh đang là những ưu tiên của Việt Nam.

Trước đó, Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi năm 2020 của Việt Nam cũng đã đưa ra quy định về việc tổ chức và phát triển thị trường carbon trong nước, cụ thể trong Điều 139 là hình thành, phát triển thị trường carbon.

Tại Hội thảo “Tài chính xanh và thị trường tín chỉ carbon” ngày 6/9, theo nghiên cứu của Đại học Bristol, Anh và Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, TP.HCM hiện đang phát thải khoảng 38,5 triệu tấn carbon mỗi năm, trong đó ngành sản xuất công nghiệp chịu trách nhiệm cho khoảng 20 triệu tấn và ngành giao thông khoảng 13 triệu tấn.

Với Quyết định số 3273/QĐ-UBND, TP.HCM đặt mục tiêu giảm phát thải 10% vào 2030 và 30% nếu có thêm sự trợ giúp quốc tế, tương đương với khoảng 4 - 12 triệu tấn carbon trong vòng 7 năm tới. Có thể nói, đây là một mục tiêu đầy tham vọng.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM cho biết, thành phố đang đứng trước các thách thức to lớn về biến đổi khí hậu. Chính vì vậy, thành phố cần nắm bắt xu hướng chuyển đổi xanh và thúc đẩy chuyển đổi xanh để tạo không gian mới, năng lực cạnh tranh mới, đóng góp vào kinh tế cả nước.

“Nếu không chuyển đổi xanh, nếu không có chính sách cụ thể, lâu dài thì nền kinh tế thành phố mất đi năng lực cạnh tranh”, Chủ tịch TP.HCM nói.

Người đứng đầu chính quyền TP.HCM cũng khẳng định, TP.HCM sẽ là địa phương có trách nhiệm, đi đầu và nhận nhiệm vụ lớn nhất trong chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, góp phần để thực hiện các cam kết quốc gia trong hợp tác quốc tế.

Thời gian qua, TP.HCM đánh giá trong định hướng chung, khung pháp lý chung của cả nước về chuyển đổi xanh, phát triển bền vững chưa nhiều. Do đó, thành phố đã nghiên cứu khung chiến lược chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Khung chiến lược này sẽ chính thức công bố vào Diễn đàn Kinh tế TP.HCM năm 2023 diễn ra trong tháng 9 này.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM.

Đến từ Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, Ths Nguyễn Thị Thu Hà nhận thấy, Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM có hiệu lực từ ngày 1-8 đã mở ra một số cơ hội cho TP.HCM, bao gồm quy chế mới trong quản lý ngân sách nhà nước và thí điểm thị trường Carbon.

Do vậy, Ths Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng, TP.HCM cần tận dụng các ưu đãi từ Nghị quyết 98 để dẫn dắt dòng vốn quốc tế vào Việt Nam, thông qua việc thúc đẩy giải pháp cải thiện cấu trúc của thị trường và kết nối thị trường trái phiếu xanh và thị trường carbon tự nguyện trong nước với khu vực.

Để đạt được các cam kết giảm khí thải nhà kính ở quy mô thành phố, thành phố cần đẩy nhanh tiến độ kiểm đếm và cấp hạn ngạch phát thải cho các công ty trong các ngành quan trọng, nhằm đặt ra một nhiệm vụ rõ ràng để các công ty có thể tính toán nỗ lực giảm phát thải của họ trong thời gian tới. Nhóm nghiên cứu cũng đưa ra 3 lựa chọn cho TP.HCM.

Thứ nhất là công bố lộ trình giảm phát thải cụ thể. Trong đó lồng ghép các mục tiêu giảm phát thải cụ thể vào các dự án đầu tư công và các chính sách phát triển thị trường tài chính xanh; đẩy nhanh tiến độ kiểm đếm và cấp hạn ngạch phát thải.

Thứ hai, với vai trò là trung tâm tài chính, TP.HCM cần tạo ưu đãi chính sách cho tín dụng xanh, hỗ trợ chi phí phát hành trái phiếu xanh; thúc đẩy các giải pháp cải thiện cấu trúc của thị trường tài chính. Đồng thời xây dựng và kết nối thị trường trái phiếu xanh và thị trường carbon trong nước với khu vực.

Thứ ba, với vai trò trung tâm phân phối - cửa ngõ xuất khẩu, thành phố cần thúc đẩy nhanh sự thành lập của thị trường ETS (cơ chế giao dịch khí thải). Đặc biệt là ưu tiên cho các doanh nghiệp xuất khẩu chịu ảnh hưởng của cơ chế điều chỉnh cơ chế carbon (CBAM) và tham gia thị trường ngay từ giai đoạn thí điểm.

Ông Phan Đức Hiếu, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội góp ý thêm, TP.HCM nên có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tạo ra sản phẩm, khuyến khích nhu cầu cũng như cơ hội để mua bán, ngoài thị trường carbon tuân thủ, thì thị trường trao đổi tự nguyện cũng nên tận dụng các sở giao dịch có sẵn. Về phía cơ quan nhà nước, phải cố gắng hết sức để có được khung chính sách.

Bà Trần Thúy Ngọc, Phó tổng giám đốc Công ty Kiểm toán Deloitte Việt Nam cũng nhận thấy, TP.HCM cần có chính sách riêng đặc thù, áp dụng thử nghiệm, nếu không sẽ không thực hiện được. Hiện nay, 65% phát thải carbon là từ năng lượng, do đó, để giảm phát thải từ lĩnh vực năng lượng, thành phố cần có đặc thù, nhất là khi thực hiện Quy hoạch điện VIII.

Đại diện Deloitte lấy dẫn chứng việc Singapore chi 5 triệu USD xây dựng trung tâm dữ liệu, đảm bảo đầy đủ toàn bộ nội dung liên quan đến thị trường tín chỉ carbon, tài chính xanh. Từ đây, các nhà đầu tư, tổ chức tín dụng có đủ thông số đánh giá dự án xanh, phát triển bền vững. Tiền đầu tư cho trung tâm này không quá nhiều và các nguồn tài trợ cũng sẵn sàng nếu Việt Nam thực sự bắt tay vào làm.