Người tiêu dùng lo ngại thủy sản của Nhật Bản
Trung Quốc đã cấm nhập khẩu tất cả các loại thuỷ sản từ Nhật Bản do lo ngại về nguy cơ ô nhiễm phóng xạ. Hàn Quốc, nước láng giềng của Nhật Bản chưa có phản ứng, nhưng người dân nước này có dấu hiệu tích trữ muối và hạn chế sử dụng hải sản có nguồn gốc từ xứ sở Hoa anh đào cũng như các vùng biển lân cận.
Theo dữ liệu từ Japan’s Fisheries Agency, năm 2022, Nhật Bản chủ yếu xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc, Hồng Kông (Trung Quốc), Mỹ, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Thái Lan. Trong đó, 3 thị trường lớn nhất là Trung Quốc chiếm 22,5%, Hồng Kông (Trung Quốc) chiếm 19,5%, Mỹ chiếm 13,9%.
Đối với thị trường nhập khẩu thuỷ sản của Trung Quốc trong năm 2022, Ecuador là quốc gia được nhập khẩu nhiều nhất, lên tới 3,56 tỷ USD, tăng 63% so với năm 2021; tiếp theo là Nga với 2,76 tỷ USD, tăng 48%; Việt Nam với 1,7 tỷ USD; Ấn Độ với 1,26 tỷ USD.
Như vậy, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu thuỷ sản lớn nhất của Nhật Bản, nhưng Nhật Bản không nằm trong tốp những thị trường nhập khẩu thủy sản lớn nhất của Trung Quốc. Theo số liệu của Hải quan Trung Quốc, trong 7 tháng đầu năm 2023, nước này chi khoảng 299 triệu USD để nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản. Năm ngoái, trong tổng kim ngạch thuỷ sản 19,13 tỷ USD được Trung Quốc nhập khẩu, nguồn cung từ Nhật Bản chỉ chiếm khoảng 3%.
Tuy nhiên, trong ngắn hạn và trung hạn, khi chưa rõ tác động môi trường tới chất lượng thuỷ sản của Nhật Bản và các khu vực lân cận, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản… có khả năng đẩy mạnh nhập khẩu thuỷ sản từ các nước khác, trong đó có Việt Nam.
Kỳ vọng nhóm xuất khẩu thuỷ sản hưởng lợi
Trước cơ hội trên, nhóm cổ phiếu thủy sản có diễn biến tăng giá, nhất là khi nhiều hội nhóm và diễn đàn chứng khoán hô hào mua vào.
Thống kê từ ngày 23/8 đến 28/8, nhóm 5 cổ phiếu thủy sản tăng trung bình 7,4%, cao hơn mức tăng của chỉ số VN-Index là 2,5%. Trong đó, cổ phiếu ANV của Công ty cổ phần Nam Việt tăng 8,4%, cổ phiếu VHC của Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn tăng 8,6%, cổ phiếu IDI của Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển đa quốc gia (I.D.I) tăng 9,3%, cổ phiếu FMC của Công ty cổ phần Thực phẩm Sao Ta tăng 5,9%, cổ phiếu MPC của Công ty cổ phần Tập đoàn Thuỷ sản Minh Phú tăng 4,9%.
Có 7 sản phẩm thuỷ sản của Việt Nam đang được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc là tôm, cua, cá hồi, mực, cá minh thái, cá tuyết và cá tra.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trong nhóm sản phẩm của các công ty thuỷ sản niêm yết, đa phần là các sản phẩm nuôi, thay vì đánh bắt. Trong đó, Nam Việt, Vĩnh Hoàn và I.D.I có sản phẩm chủ lực là cá tra, còn Thực phẩm Sao Ta và Thuỷ sản Minh Phú chủ yếu sản xuất và chế biến tôm. Ngược lại, các nhóm đánh bắt mực, cá ngừ, cua biển, ghẹ… thuộc về các doanh nghiệp chưa niêm yết. Vì vậy, nhóm doanh nghiệp hưởng lợi trực tiếp từ cơ hội tăng cường xuất khẩu thủy sản vào Trung Quốc là chưa rõ ràng và nhà đầu tư không dễ đầu tư vào nhóm này.
Theo các số liệu thống kê, Trung Quốc (Trung Quốc đại lục và Hồng Kông) hiện là thị trường nhập khẩu thuỷ sản lớn nhất của Việt Nam, với 716 triệu USD trong 6 đầu năm nay, chiếm 17% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Các sản phẩm thuỷ sản của Việt Nam được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc bao gồm tôm, cua, cá hồi, mực, cá minh thái, cá tuyết và cá tra.
Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch Hội đồng quản trị Thực phẩm Sao Ta cho biết, Trung Quốc là công xưởng của thế giới. Trong lĩnh vực thuỷ sản, Trung Quốc thực hiện gia công chế biến cho nhiều quốc gia, bao gồm Nhật Bản. Nếu Trung Quốc ngừng nhập khẩu toàn bộ, kể cả hàng gia công từ Nhật Bản, thì Việt Nam sẽ là điểm đến tốt nhất cho hàng gia công từ Nhật Bản. Ngoài ra, việc xả thải nước nhiễm phóng xạ ra biển dù đã qua xử lý nhưng một bộ phận người tiêu dùng Nhật Bản vẫn sẽ e ngại sản phẩm thuỷ sản nội địa, ngành tôm Việt Nam có cơ hội tăng trưởng (riêng cá tra, mức tiêu thụ ở Nhật Bản chưa nhiều, vì người dân ưa chuộng đồ biển hơn).
Doanh nghiệp chuẩn bị trước cho mùa tiêu thụ cuối năm
Trong chu kỳ kinh doanh, các doanh nghiệp sản xuất thường tăng lượng tồn kho khi dự báo nhu cầu tiêu thụ sẽ tăng và hoạt động kinh doanh thuận lợi. Ngược lại, khi kinh doanh khó khăn, doanh nghiệp có xu hướng giảm hàng tồn kho, bảo vệ dòng tiền.
Mặc dù cùng kinh doanh lao dốc trong nửa đầu năm 2023, nhưng các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản có động thái tích trữ nguyên liệu và kỳ vọng vào sức tiêu thụ cuối năm sẽ hồi phục.
Ông Lê Văn Quang, Tổng giám đốc Thuỷ sản Minh Phú nhận định, giai đoạn cuối năm với các lễ hội, Noel, sau đó là Tết Nguyên đán ở châu Á sẽ giúp mức tiêu thụ tôm gia tăng, trong khi hàng tồn kho của các nhà bán lẻ đã giảm và phải nhập thêm. Trong khi đó, nguồn cung thủy sản suy giảm do hiện tượng EI Nino gây thiệt hại khoảng 30% vùng nuôi tôm tại Ecuador. Tại Việt Nam, những tháng đầu năm nay, do giá tôm đi xuống nên người dân giảm 30 - 50% lượng ao nuôi, ảnh hưởng đến lượng cung giai đoạn cuối năm.
Báo cáo tài chính bán niên 2023 của nhóm doanh nghiệp thuỷ sản cho thấy, hàng tồn kho nhìn chung ở mức cao so với đầu năm, sẵn sàng cho mùa kinh doanh sắp tới.
Cụ thể, thời điểm cuối quý II/2023, hàng tồn kho của Vĩnh Hoàn tăng 1.109,5 tỷ đồng so với đầu năm, lên 3.927 tỷ đồng và chiếm 32,3% tổng tài sản. Tương tự, Nam Việt tăng 289,3 tỷ đồng hàng tồn kho, lên 2.622,6 tỷ đồng và chiếm 47,8% tổng tài sản; I.D.I tăng 26,2 tỷ đồng hàng tồn kho, lên 1.561,7 tỷ đồng và chiếm 18,8% tổng tài sản; Thực phẩm Sao Ta tăng 356,9 tỷ đồng hàng tồn kho, lên 1.286 tỷ đồng và chiếm 40,2% tổng tài sản; Thuỷ sản Minh Phú tăng 560,2 tỷ đồng hàng tồn kho, lên 5.607,5 tỷ đồng và chiếm 53,7% tổng tài sản.
Theo ông Hồ Quốc Lực, giá tôm đi xuống giai đoạn đầu năm nay dẫn tới việc bà con giảm lượng thả nuôi, ước tính nguồn cung nguyên liệu tôm cuối năm có thể giảm trên 30%, điều này hỗ trợ giá tôm gần đây có diễn biến tăng sau khi chạm đáy vào tháng 7/2023. Kỳ vọng, kết quả kinh doanh của Thực phẩm Sao Ta sẽ ghi nhận sự cải thiện theo từng tháng trong giai đoạn cuối năm 2023.
Tuy nhiên, một số chuyên gia tài chính dự báo, để xử lý lượng tồn kho lớn, các doanh nghiệp thủy sản có thể phải tiếp tục hạ giá bán, điều này sẽ thu hẹp biên lợi nhuận. Đây chính là rủi ro của việc cải thiện doanh số nhưng hiệu quả kinh doanh không dễ cải thiện.