Lãi suất cho vay cần giảm thêm
Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú, tính đến ngày 29/8/2023, tín dụng nền kinh tế đạt khoảng 12,56 triệu tỷ đồng, tăng 5,33% so với cuối năm 2022 (cùng kỳ năm 2022 tăng 9,87%).
Ông Tú cho rằng, chưa bao giờ công tác điều hành chính sách tiền tệ khó khăn như hiện nay, khi các ngân hàng đang tồn kho tiền, còn doanh nghiệp bị tồn kho hàng hóa, không có đầu ra cho sản phẩm.
Vì thế, dù ngành ngân hàng đã liên tục rà soát, tháo gỡ khó, tổng cầu của nền kinh tế suy giảm, đơn hàng sụt giảm nên các doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới có xu hướng tăng lãi suất, tác động gián tiếp vào sự hấp thụ vốn của nền kinh tế Việt Nam.
Bên cạnh đó, một yếu tố quan trọng được cho là rào cản của tín dụng, đó chính là áp lực lãi suất cho vay. Ở giai đoạn cuối năm ngoái không ít ngân hàng đẩy lãi suất huy động lên cao. Trong đó, kỳ hạn 12 tháng lên tới hơn 11%/năm, làm cho lãi suất cho vay trong nền kinh tế Việt Nam ngắn hạn lên tới 13-15%/năm, trung và dài hạn 17-18%năm.
Trong khi đó, với mức lạm phát của Việt Nam chỉ kiểm soát mức khoảng 3-4% hiện nay, theo các chuyên gia, lãi suất cho vay ngắn hạn của VND chỉ nên khoảng 7-8%/năm, cho vay trung dài hạn khoảng 10-12%/năm là hợp lý.
Thế nhưng, vấn đề các ngân hàng đang gặp phải, là chi phí nguồn vốn cho đến 6 tháng đầu 2023 còn cao nên khó có thể giảm lãi suất cho vay. Vì vậy, cần giảm chi phí bình quân huy động vốn các ngân hàng thấp xuống, giá hàng tồn kho phải giảm.
Hiện lãi suất huy động các kỳ hạn của nhóm ngân hàng quốc doanh giảm 0,3-0,5%, trong khi nhóm ngân hàng tư nhân giảm nhiều hơn 0,5-1% trong tháng 8 vừa qua và đang trên đà giảm thêm.
Còn tính từ đầu năm đến nay, lãi suất huy động đã giảm 1-2,5% tuỳ kỳ hạn - mức giảm sâu hơn mức giảm lãi suất điều hành của NHNN. Hiện lãi suất huy động của hệ thống ở hầu hết các kỳ hạn đã giảm về tương đương mặt bằng lãi suất tại thời điểm tháng 9/2022, duy chỉ còn lãi suất huy động kỳ hạn 3 tháng và 6 tháng là đang cao hơn 0,3% so với thời điểm tháng 9/2022.
Tuy nhiên, nếu so với mức lãi suất thấp kỷ lục trong giai đoạn Covid-19, mặt bằng lãi suất hiện tại vẫn đang cao hơn khoảng 0,3-1%. Trong khi đó, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng vẫn đang duy trì ở mức thấp kỷ lục trong suốt tháng 8.
Vì thế, giới phân tích khuyến nghị, ở bối cảnh hiện này, NHNN cần vận dụng các công cụ chính sách tiền tệ hỗ trợ kéo "hàng tồn kho huy động vốn" thấp xuống bằng một số công cụ như điều chỉnh dự trữ bắt buộc, triển khai các nghiệp vụ thị trường mở linh hoạt.
Các tổ chức tín dụng có thể dùng các trái phiếu chính phủ thế chấp NHNN để vay tiền, kéo lãi suất thị trường mở xuống nữa và thời gian vay trên thị trường mở kéo dài ra, có thể cho vay 6 tháng, một năm. Hay NHNN hỗ trợ các tổ chức bằng cách cho phép dùng tài sản đảm bảo người vay đang thế chấp để vay tái cấp vốn.
Kỳ vọng tín dụng tăng cuối năm
Tín dụng vẫn được kỳ vọng cải thiện hơn ở những tháng cuối năm khi mặt bằng lãi suất giảm dần. Sau khi giảm trong tháng 7 (chỉ đạt mức tăng 4,3% so với cuối tháng 6/2023 là 4,7%), tín dụng đã phục hồi trong tháng 8/2023 và đến cuối tháng 8 đạt mức tăng 5,33%.
Điều này cho thấy tín dụng đã lấy lại được đà tăng trưởng, phù hợp với xu thế chung của các năm trước khi tốc độ tăng trưởng tín dụng các tháng cuối năm luôn cao gấp đôi nửa đầu năm.
Một chuyên gia ngành ngân hàng cho rằng, với các yếu tố như nền kinh tế có dấu hiệu tích cực hơn, ngành sản xuất, xuất khẩu dần phục hồi, lãi suất tiếp tục giảm mạnh, tốc độ tăng trưởng tín dụng các tháng cuối năm được dự báo sẽ tăng nhanh, thậm chí gấp đôi so với nửa đầu năm.
TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia cũng đưa ra nhận định, kinh tế Việt Nam trong những năm gần đây thường có xu hướng phục hồi mạnh vào quý III/2023 và tốc độ tăng trưởng tín dụng 6 tháng cuối năm luôn cao gấp đôi 6 tháng đầu năm.
Theo ông Nghĩa, dù tăng trưởng tín dụng chỉ sụt giảm trong tháng 7, nhưng sang tháng 8, tốc độ tăng trưởng tín dụng đã phục hồi khá tốt và dự báo có thể giữ đà này đến các tháng cuối năm khi lãi suất cho vay tiếp tục giảm và lượng đơn hàng có phần cải thiện.
Theo đánh giá từ NHNN, các ngân hàng thương mại đã nỗ lực triển khai các gói tín dụng ưu đãi với mức giảm từ 0,5% - 3%/năm tuỳ đối tượng khách hàng. Mức lãi suất cho vay được kỳ vọng sẽ tiếp tục giảm thêm từ 0,5% - 1,5%/năm trong nửa cuối 2023 đến đầu 2024.
Vì vậy, theo ông Phạm Duy Hiếu, quyền Tổng giám đốc ABBank, bên cạnh định hướng hạ lãi suất của NHNN, room tín dụng được phân bổ cho các ngân hàng, thì những tín hiệu phục hồi tốt từ thị trường và các chính sách khuyến khích đầu tư, tiêu dùng cùng công tác giải cứu bất động sản của Chính phủ… sẽ tạo ra động lực thúc đẩy nhu cầu tín dụng tăng và cải thiện hơn cuối năm và vào đầu năm tới.
Tuy nhiên, để kỳ vọng tín dụng tăng mạnh cuối năm nay không dễ và theo giới phân tích, cả năm chỉ có thể đạt mức tăng trưởng 13-14% so với mục tiêu ngành đưa ra 14-15%.