Năm công dân Mỹ đã rời Iran tới thủ đô Doha của Qatar ngày 18-9. Ở chiều ngược lại, năm người Iran bị giam giữ ở Mỹ cũng được trả tự do.

Quan hệ Mỹ - Iran không thay đổi

"Hôm nay, năm người Mỹ vô tội bị cầm tù ở Iran cuối cùng đã được trở về nhà", Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết, đồng thời khẳng định những tù nhân này sẽ "sớm được đoàn tụ với người thân sau nhiều năm chịu đựng đau khổ".

Ông Biden cũng nói thêm Mỹ sẽ tiếp tục trừng phạt Iran bất chấp thỏa thuận trao đổi tù nhân này.

Theo Hãng tin AFP, Tổng thống Mỹ xác nhận đang chuẩn bị áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Bộ Tình báo Iran và cựu tổng thống Mahmoud Ahmadinejad vì liên quan đến các vụ bắt giữ công dân Mỹ.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục buộc Iran phải trả giá vì những hành động khiêu khích của họ trong khu vực", ông Biden tuyên bố, đồng thời cảm ơn chính phủ Qatar, Oman, Thụy Sĩ và Hàn Quốc vì "nỗ lực không mệt mỏi" để thực hiện thỏa thuận.

Một quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ cho biết thỏa thuận này không làm thay đổi mối quan hệ đối địch của Washington với Tehran, nhưng cánh cửa dẫn tới hoạt động ngoại giao đối với chương trình hạt nhân của Iran đã mở ra.

Ông Biden đã phải đối mặt với những chỉ trích gay gắt từ các thành viên Đảng Cộng hòa về thỏa thuận này. Để thỏa thuận diễn ra, Mỹ đã giải phóng 6 tỉ USD tài sản của Iran bị đóng băng ở Hàn Quốc.

Một máy bay do nước hòa giải Qatar cử đến đã đưa năm công dân Mỹ cùng người thân rời khỏi Tehran, sau khi xác nhận được số tiền nói trên đã được chuyển đến tài khoản của Iran ở Doha.

Danh tính các tù nhân

Nhân chứng của Hãng tin Reuters cho biết các quan chức Mỹ đã tiếp đón năm công dân sau khi họ xuống máy bay tại Doha, trước khi về lại Mỹ. Trong số đó có Siamak Namazi, một doanh nhân bị bắt vào năm 2015 với cáo buộc làm gián điệp.

Còn lại là nhà bảo tồn động vật hoang dã Morad Tahbaz, nhà đầu tư mạo hiểm Emad Sharqi và hai người khác đề nghị không nêu tên.

Ở chiều ngược lại, trong số năm tù nhân Iran, hai người đã có mặt ở Qatar sau đó sẽ quay về Iran, hai người yêu cầu được ở lại Mỹ và người còn lại sẽ đến một nước khác không tiết lộ để đoàn tụ với gia đình.

Họ bao gồm Reza Sarhangpour và Kambiz Attar Kashani, đều bị cáo buộc vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran.

Tù nhân thứ ba, Kaveh Lotfolah Afrasiabi, bị giam tại nhà riêng gần Boston vào năm 2021 và bị buộc tội là đặc vụ của chính phủ Iran.

Hai người còn lại, Mehrdad Moein Ansari và Amin Hasanzadeh, được cho là có liên hệ với lực lượng an ninh Iran.

Chuyện 5 công dân và 6 tỉ USD giữa Mỹ và Iran

Mỹ chấp thuận hoàn trả tiền dầu cho Iran để đổi lấy năm công dân đang bị giam giữ. Song trong nội bộ Mỹ đã có bất đồng ý kiến. Giữa Mỹ và Iran cũng kiểu "ông nói gà, bà nói vịt".