Trong khi giá dầu Brent đã tăng vọt trong những ngày gần đây và tiến gần lên mức 95 USD/thùng thì đà tăng vẫn mờ nhạt so với sự tăng giá của dầu diesel. Giá dầu diesel ở Mỹ đã tăng lên trên 140 USD/thùng và là mức cao nhất từ trước đến nay vào thời điểm này trong năm. Trong khi giá dầu diesel ở châu Âu đã tăng 60% kể từ mùa hè.
Và tình hình này còn có thể trở nên tồi tệ hơn. Vào ngày 5/9, Ả Rập Xê Út và Nga đã thông báo sẽ kéo dài thời gian cắt giảm sản lượng cho đến cuối năm, khoảng thời gian mà nhu cầu về nhiên liệu thường tăng lên.
Toril Bosoni, người đứng đầu bộ phận thị trường dầu mỏ tại Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết: “Chúng tôi có nguy cơ thấy thị trường tiếp tục thắt chặt, đặc biệt là sản phẩm chưng cất trong những tháng mùa đông…Các nhà máy lọc dầu đang phải vật lộn để theo kịp”.
Tình hình hiện tại đang là thách thức đối với nhà máy lọc dầu toàn cầu vốn đang bị trì trệ do sản xuất mờ nhạt trong nhiều tháng. Nắng nóng ở Bắc bán cầu trong mùa hè này đã buộc nhiều nhà máy phải hoạt động với tốc độ chậm hơn bình thường, khiến kho dự trữ bị đình trệ.
 |
Diễn biến giá dầu Brent (màu trắng) và dầu diesel (màu xanh) |
Theo Callum Bruce, nhà phân tích tại Goldman Sachs, các nhà máy lọc dầu cũng chịu áp lực phải sản xuất các sản phẩm khác thay vì nhiên liệu máy bay và xăng.
Tất cả những điều này xuất phát từ hệ thống lọc dầu toàn cầu đã đóng cửa các nhà máy hoạt động kém hiệu quả hơn khi nhu cầu bị ảnh hưởng bởi Covid-19. Hiện nay, mức tiêu thụ đang phục hồi nhưng nhiều nhà máy lọc dầu đã ngừng hoạt động.
Lo ngại gia tăng
Vẫn còn hy vọng rằng cuộc khủng hoảng diesel có thể giảm bớt. Khi những tháng mùa đông mát mẻ hơn đang đến gần, nhìn chung những hạn chế liên quan đến thời tiết đối với các nhà máy lọc dầu sẽ giảm đi ngay cả khi một số trong số chúng sẽ được bảo trì định kỳ theo mùa.
Mặc dù vậy, vẫn có những lo ngại về nguồn cung từ một số quốc gia xuất khẩu dầu diesel chủ chốt.
Nga - vẫn là nhà cung cấp chính cho thế giới bất chấp lệnh trừng phạt của phương Tây - đã chỉ ra rằng họ đang tìm cách hạn chế khối lượng nhiên liệu mà nước này xuất khẩu ra thị trường toàn cầu.
Trung Quốc - một nhà cung cấp lớn khác - gần đây đã ban hành hạn ngạch xuất khẩu nhiên liệu mới, nhưng các nhà phân tích ở châu Á cho biết, khối lượng dự kiến hiện tại sẽ không đủ để ngăn chặn thị trường thắt chặt đến cuối năm nay. Các chuyến hàng của quốc gia này đã bị mắc kẹt ở mức thấp nhất theo mùa trong 5 năm trong phần lớn năm 2023.
Những dòng chảy thấp hơn đó đang xuất hiện tại các trung tâm lưu trữ quan trọng. Các kho dự trữ có thể quan sát được ở Mỹ và Singapore hiện đều ở dưới mức bình thường theo mùa. Hàng tồn kho ở các quốc gia OECD thấp hơn so với nửa thập kỷ trước.
Clay Seigle, Giám đốc dịch vụ dầu toàn cầu của Rapidan Energy Group cho biết: “Diesel là nhiên liệu của xe tải 18 bánh di chuyển sản phẩm từ nhà máy đến thị trường, vì vậy khi giá tăng đột biến, chi phí vận chuyển cao hơn sẽ được chuyển sang doanh nghiệp và người tiêu dùng”.
Giá dầu diesel tăng vọt cũng có thể thúc đẩy các nhà máy lọc dầu ưu tiên sản xuất dầu nhiên liệu hơn là sản xuất xăng.
Nhu cầu yếu
Mặt khác, tình hình đối với dầu diesel có thể còn tồi tệ hơn vì tăng trưởng tiêu thụ không mạnh mẽ như các sản phẩm khác.
Báo cáo hàng tháng của IEA tuần trước đã dự đoán mức tiêu thụ dầu diesel sẽ tăng khoảng 100.000 thùng/ngày trong năm nay, thấp hơn nhiều so với gần 500.000 thùng xăng mỗi ngày và hơn 1 triệu thùng mỗi ngày đối với nhiên liệu máy bay và dầu hỏa.
Eugene Lindell, người đứng đầu các sản phẩm tinh chế tại công ty tư vấn FGE cho biết: “Bản chất vấn đề là nguồn cung. Các nhà máy lọc dầu châu Âu cũng không thể tích trữ nguồn cung trong mùa hè vì tình trạng ngừng hoạt động ngoài kế hoạch trên diện rộng khiến hàng tồn kho bị thắt chặt trước mùa đông”.