Ý kiến này được Ủy ban Kinh tế nêu khi thẩm tra báo cáo của Chính phủ về thực hiện nghị quyết của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ trong lĩnh vực Công Thương.

Cơ quan này cho rằng hoạt động truy xuất nguồn gốc, xuất xứ của nhiều sản phẩm, nhất là linh kiện, nguyên liệu không dễ dàng, tốn kém. Trong khi đó, bộ tiêu chí xác định hàng sản xuất tại Việt Nam được Bộ Công Thương báo cáo, đề nghị xây dựng từ 2018, đến nay vẫn chưa thể ban hành.

"Chính phủ phải làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm việc chậm ban hành bộ tiêu chí xuất xứ xác định hàng hóa sản xuất tại Việt Nam", Ủy ban Kinh tế nêu quan điểm.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành liên quan nghiên cứu, xử lý những vấn đề còn vướng mắc về thẩm quyền ban hành.

Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế cho rằng Chính phủ cần có lộ trình phù hợp ban hành quy định về hàng hóa "sản xuất tại Việt Nam" để hạn chế thấp nhất tác động đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

Trước đó, yêu cầu cần có tiêu chí hàng "made in Vietnam" cho hàng hóa lưu thông tại thị trường nội địa được đưa ra năm 2018, khi vụ việc một công ty sản xuất điện tử trong nước bị "tố" đội lốt nhập hàng từ Trung Quốc rồi đem về bán trong nước , nhưng cơ quan quản lý không thể xử lý do thiếu quy định.

Giải thích lý do chưa thể ban hành tiêu chí hàng sản xuất tại Việt Nam, sau 5 năm xây dựng, Chính phủ cho hay chủ yếu do nội dung chính sách vượt thẩm quyền của Bộ Công Thương - cơ quan được giao chủ trì soạn thảo. Do đó, năm 2019, Thủ tướng đồng ý cho chuyển xây dựng chính sách này dưới hình thức nghị định, thay vì thông tư như dự tính ban đầu.

Năm 2021, Nghị định 111 sửa đổi, bổ sung Nghị định 43 về nhãn hàng hóa được ban hành, và nội dung về cách ghi nhãn hàng hóa được đưa vào văn bản này. Tức là quy định "sản xuất tại Việt Nam" sẽ chỉ tập trung vào việc đưa ra bộ tiêu chí xuất xứ để xác định hàng sản xuất tại Việt Nam, là cơ sở ghi nhãn xuất xứ hàng hóa. Chính phủ cho rằng như vậy việc xây dựng văn bản "sản xuất tại Việt Nam" ở cấp nghị định không còn cần thiết, nên giữa năm 2022 đồng ý cho Bộ Công Thương quay trở lại xây dựng quy định ở cấp thông tư. Tuy nhiên một lần nữa, Bộ Công Thương gặp vướng về thẩm quyền chức năng, nhiệm vụ khi xây dựng văn bản này.

Lý do nữa được Chính phủ đưa ra, là xây dựng ở cấp thông tư về hàng hóa "sản xuất tại Việt Nam" sẽ mang tính pháp lý chặt chẽ hơn quy định hiện nay với hàng trong nước, nên "tiềm ẩn rủi ro pháp lý, dễ vấp phải phản ứng tiêu cực và tăng chi phí cho doanh nghiệp".

"Trong bối cảnh kinh tế khó khăn, việc ban hành quy định, điều kiện mới có khả năng phát sinh chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp là chưa phù hợp tại thời điểm này", Chính phủ lập luận.

Hiện, khi chưa có bộ tiêu chí hàng sản xuất ở Việt Nam, doanh nghiệp xác định hàng hóa "made in Vietnam" theo nguyên tắc tại Nghị định số 111/2021.

Chính phủ cho biết sẽ đốc thúc các bộ xử lý những vướng mắc về thẩm quyền để ban hành thông tư này tại thời điểm thích hợp, nhằm hạn chế tác động tới sản xuất, kinh doanh.