Tờ Nikkei Asian Review cho hay giấc mơ xe điện của Nhật Bản đang gặp thách thức bởi chính sự nhanh nhạy của ngành công nghệ nước này.

Nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới là một trong những quốc gia đi đầu về ứng dụng trạm sạc xe điện nhưng khi Nhật Bản muốn tạo đà bắt kịp làn sóng thì mạng lưới sạc này đã xuống cấp.

Hệ quả là dù đi tiên phong nhưng Nhật Bản lại bị Trung Quốc và những nền kinh tế khác vượt mặt mảng xe điện. Thậm chí giờ đây thị trường này muốn đuổi theo cũng khó khăn.

Xuống cấp

Theo Nikkei, một chủ trạm sạc tại Kyoto vào năm 2022 đã dỡ bỏ 5 trạm sạc xe điện trước cửa các cơ sở kinh doanh điện thoại của mình, vốn đã được lắp đặt từ năm 2014.

Kể từ khi được xây dựng đến nay, những trạm sạc này chỉ được dùng nhiều lắm là 1 lần mỗi ngày, có khi chỉ được 2-3 khách mỗi tháng.

Hiệu quả quá kém là vậy nhưng giờ đây khi xu thế xe điện trỗi dậy, hệ thống trạm sạc này lại đã xuống cấp và không còn phù hợp với các dòng sản phẩm ô tô điện mới.

Trớ trêu thay, việc thay thế những trạm sạc này bằng sản phẩm mới tiêu tốn đến hàng triệu Yên, tương đương hàng chục nghìn USD. Đó là chưa kể đến khoản chi phí 400.000 Yên mỗi năm để bảo trì và giám sát.

“Tôi cũng muốn đóng góp cho cơ sở hạ tầng xã hội chứ, nhưng chi phí thay mới quá đắt đỏ. Trong khi việc tiếp tục vận hành những trạm sạc cũ này thì chẳng còn giá trị gì nữa”, chủ trạm sạc tại Kyoto ở trên nói với Nikkei.

Số liệu của Gogo Labs cho thấy Nhật Bản có khoảng 22.500 trạm sạc thường và 9.700 điểm sạc nhanh tính đến cuối tháng 8/2023. Tuy nhiên số trạm sạc phải đóng cửa tại đây cũng ngày một tăng mạnh kể từ năm 2020 khi dần xuống cấp.

Báo cáo cho thấy khoảng 2.702 trạm sạc đã phải đóng cửa trong 8 tháng đầu năm nay ở Nhật Bản, cao gấp 2,5 lần so với năm 2022.

Mịt mờ

Về lý thuyết, các trạm sạc có tuổi đời phục vụ khoảng 8-10 năm và vẫn có thể hoạt động lâu dài hơn nếu được bảo trì tốt. Hiện phần lớn các trạm sạc của Nhật Bản được xây dựng từ những năm 2014 dưới chương trình hỗ trợ trị giá 100 tỷ Yên của Bộ công thương Nhật Bản.

Sự tiên phong của ngành xe điện Nhật được rất nhiều chuyên gia đánh giá tích cực, thế nhưng chúng lại không đem về quả ngọt như ở Trung Quốc khi các tập đoàn lớn như Toyota lại chẳng mặn mà với công nghệ này.

Hậu quả là lượng người dùng ít, trạm sạc xuống cấp không được bảo trì đã khiến nhiều nơi dỡ bỏ chúng đúng vào lúc chính quyền Tokyo mới bắt đầu thúc đẩy mảng này trở lại.

Mặc dù những hãng như Toyota đã nhận ra được tầm quan trọng của xe điện nhưng ở Nhật Bản, việc thay thế hoặc nâng cấp lên trạm sạc mới quá đắt đỏ và chậm chạp, qua đó cho thấy thị trường ô tô điện nơi đây còn chậm phát triển cũng như không tạo được sức hút.

Số liệu của hãng Zenrin cho thấy lượng xây mới trạm sạc xe điện tại Nhật Bản đã giảm lần đầu tiên trong lịch sử vào năm 2020.

Xin được nhắc rằng xe điện chỉ chiếm 2% tổng doanh số bán ô tô mới ở Nhật Bản, cho thấy nước này đã xây quá thừa trạm sạc trong giai đoạn trước để rồi giờ đây chúng xuống cấp khi bắt đầu cần dùng đến.

Việc có quá ít người dùng đã khiến nhiều chủ trạm sạc tốn tiền duy trì và quyết định dỡ bỏ. Thế nhưng chính vì số lượng trạm sạc suy giảm càng khiến người dùng Nhật Bản chẳng hứng thú với xe điện, qua đó tạo thành vòng luẩn quẩn.

“Việc phát triển mạng lưới trạm sạc và gia tăng sức hút của xe điện trên thị trường cứ như câu chuyện con gà có trước hay quả trứng có trước vậy. Trong khi các nước khác liên tục đưa ra các chính sách hỗ trợ như giảm thuế hoặc hạ giá bán điện cho trạm sạc thì Nhật Bản còn rất hạn chế ở mảng này”, chuyên gia Akiko Arai của Viện nghiên cứu Mitsubishi (MRI) nhận định.

Đi trước về sau

Theo Nikkei, hiện Nhật Bản dù là nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới nhưng thua kém cả Trung Quốc lẫn Châu Âu về độ phủ sóng xe điện lẫn hệ thống hạ tầng cơ sở trạm sạc.

Tại Na Uy, xe điện và xe Hybrid đã chiếm đến 84% tổng doanh số ô tô bán mới vào tháng 12/2022, cao hơn mức 79% của cùng kỳ năm trước. Số trạm sạc điện bình quân tại đây cũng tăng từ 36,4 lên 44,2 trạm trên mỗi 10.000 người.

Tại Trung Quốc, xe điện chiếm 35% tổng doanh số ô tô bán mới tính đến tháng 12/2022, cao hơn so với 22% của năm trước. Số trạm sạc bình quân cũng tăng từ 8,1 lên 12,5 trên mỗi 10.000 người.

Riêng tại Nhật Bản, số trạm sạc bình quân vẫn chẳng hề thay đổi suốt nhiều năm qua, ở mức 2,3 trạm trên mỗi 10.000 người.

Tồi tệ hơn, khoảng 60% số trạm sạc nhanh của Nhật Bản có công suất chưa đến 50 KW, trong khi tại Mỹ và Châu Âu đã sử dụng điểm sạc nhanh với 250-350 KW.

Ngoài ra phần lớn các trạm sạc tại Nhật Bản chỉ có 1 cổng cắm, buộc các tài xế phải xếp hàng chờ đến lượt.

Chính phủ Nhật Bản đang đặt mục tiêu đạt 100% xe bán mới là ô tô điện vào năm 2035. Để đạt được điều đó, nước này đã đề ra kế hoạch nâng số trạm sạc lên đến 300.000 điểm vào năm 2030.

Tuy nhiên, rõ ràng là công cuộc thay mới trạm sạc tại Nhật Bản là không hề dễ khi người dân cảm thấy bất tiện cũng như chẳng hứng thú với công nghệ mới này, còn các chủ trạm sạc thì đau lòng vì lỗ vốn.

*Nguồn: Nikkei