Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương David Stilwell - Ảnh: REUTERS

"Một thách thức khẩn cấp là sự thao túng [của Trung Quốc] đối với dòng chảy sông Mekong vì lợi ích riêng trong khi các nước hạ nguồn phải trả giá đắt", tờ South China Morning Post ngày 4-9 dẫn lời nhà ngoại giao Mỹ phát biểu tại một hội nghị do Viện Hòa bình Mỹ và Đại học chính sách công Lý Quang Diệu của Singapore thực hiện.

Ông Stilwell dẫn một báo cáo gần đây cho rằng Trung Quốc "thao túng dòng chảy dọc sông Mekong trong 25 năm, trong đó sự gián đoạn dòng chảy tự nhiên nghiêm trọng nhất xảy ra đồng thời với việc xây dựng và hoạt động đập lớn".

Dù ông Stilwell không nói tên báo cáo, nhưng Mỹ và Trung Quốc thời gian qua đã "đấu" nhau bằng các nghiên cứu có kết quả trái ngược về vấn đề sông Mekong.

Chẳng hạn, một báo cáo hồi tháng 4-2020 của tổ chức Eyes on Earth đặt tại Mỹ cho rằng các con đập của Trung Quốc đã giữ lại khoảng 47 tỉ m³ nước sông Mekong. Trong khi đó, nghiên cứu của Đại học Tsinghua và Viện tài nguyên nước Trung Quốc khẳng định các con đập giúp điều tiết hạn hán ở khu vực sông Mekong.

Bờ sông Mekong ở Nong Khai, Thái Lan - Ảnh: REUTERS

Theo ông Stilwell, cuộc khủng hoảng ở Mekong đe dọa an ninh lương thực và nguồn nước tại khu vực.

"Những chuyện này có khả năng lớn gây bất ổn nghiêm trọng hơn. Mỹ đang làm việc với các nước sông Mekong, tổ chức Ủy hội sông Mekong và các đối tác quốc tế để đảm bảo lời kêu gọi minh bạch dữ liệu nước của Trung Quốc được đáp lại", nhà ngoại giao Mỹ nói.

Phát ngôn của ông Stilwell là tín hiệu mới nhất cho thấy Mekong đang trở thành một mặt trận mới trong sự đối đầu Mỹ-Trung.

Nhiều khả năng vấn đề Mekong sẽ được đưa ra thảo luận tại Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) dự kiến diễn ra tuần tới với sự tham dự của ngoại trưởng 10 nước ASEAN và các đồng cấp Mỹ, Trung Quốc, Nga, Ấn Độ. Sự kiện diễn ra dưới hình thức họp trực tuyến do ảnh hưởng của dịch COVID-19.

Hội nghị Mekong - Lan Thương: Kêu gọi chia sẻ dữ liệu nguồn nước

TTO - Hội nghị cấp cao Mekong - Lan Thương giữa Trung Quốc và 5 nước Mekong ngày 24-8 đã dành nhiều thời gian thảo luận về hợp tác quản lý nguồn nước Mekong nhưng không quên vấn đề cấp bách trước mắt là đại dịch COVID-19.