Kinh tế Mỹ có thể không cần gói hỗ trợ mới ngàn tỉ đô

Khánh Lan

(TBKTSG Online) - Niềm hy vọng về một gói kích thích tiếp theo, có thể lên đến 1,5 ngàn tỉ đô la, dần tan biến khi tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ bất ngờ giảm mạnh, đủ giúp Nhà Trắng cảm thấy tự tin rằng nền nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ phục hồi mà không cần chương trình chi tiêu mới.

Nhà Trắng đang cảm thấy tự tin rằng nền nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ phục hồi mà không cần chương trình chi tiêu mới. Ảnh: Getty

Mỹ có thể không cần gói kích thích mới

Cuộc đàm phán căng thẳng về gói kích thích mới cho nền kinh tế Mỹ sẽ nối lại khi các nghị sĩ quay trở lại Washington trong tuần này sau kỳ nghỉ hè giữa lúc hiệu ứng chương trình cúu trợ kinh tế trị giá 3.000 tỉ đô la hồi đầu đại dịch suy yếu dần.

Các nhà kinh tế và giới phân tích kỳ vọng một thỏa thuận bơm khoảng 1.500 tỉ đô la vào nền kinh tế Mỹ sẽ đạt được vào cuối tháng này, có thể giúp củng cố đà phục hồi của Mỹ. Nhưng triển vọng của thỏa thuận đó đang yếu dần vì nhiều lý do.

Thị trường chứng khoán Mỹ vẫn duy trì sức mạnh trong tháng 8. Trong khi đó, dữ liệu mà Bộ Lao động Mỹ công bố hôm 4-9 cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm về mức 8,4% trong tháng 8, thấp hơn đáng kể so với mức 14,7% hồi tháng 4 và thấp hơn mức đỉnh của tỷ lệ thất nghiệp mà Mỹ chứng kiến trong cơn suy thoái kinh tế toàn cầu năm 2009. Bức tranh lạc quan này đã giảm bớt áp lực cho phe Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ và chính quyền Tổng thống Donald Trump trong việc tìm kiếm một thỏa hiệp về gói kích thích mới với phe Dân chủ.

Ben Koltun, nhà phân tích cấp cao ở Công ty nghiên cứu và tư vấn chính sách Beacon Policy Advisors, nói: “Khi Đạo luật Hỗ trợ, Cứu trợ và An ninh Kinh tế Coronavirus (CARES) được Quốc hội Mỹ thông qua vào tháng 3, cả phe Cộng hòa và Dân chủ đều trong trạng thái khủng hoảng do thị trường chứng khoán sụp đổ và nền kinh tế đang đóng cửa. Giờ đây, trạng thái khủng hoảng đó không còn ở phe Cộng hòa”.

Sau khi dữ liệu về tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ được công bố hôm 4-9, ông Larry Kudlow, trưởng cố vấn kinh tế của Tổng thống Donald Trump, nói với báo chí rằng nền kinh tế Mỹ hoàn toàn có thể chấp nhận tình thế không đạt thỏa thuận nào về gói kích thích mới.

Ông nói: “Theo đánh giá của tôi, giờ đây, nền kinh tế đang trên con đường tự phục hồi và sẽ tiếp tục gây bất ngờ về triển vọng tăng trưởng”.

Phe Dân chủ cho rằng kinh tế Mỹ cần thêm gói kích thích tài khóa trị giá 3.000 tỉ đô la nữa để bảo vệ các hộ gia đình và doanh nghiệp chống lại tác động của làn sóng thất nghiệp hàng loạt và mất mát thu nhập. Họ cảnh báo hậu quả của việc không đạt được thỏa thuận kích thích mới sẽ rất tàn khốc. Họ cũng chỉ ra rằng Mỹ đang trong đà hồi phục hình chữ K, tức sẽ phân hóa sâu sắc với tầng lớp giàu có nhanh chóng phục hồi, trong khi đó, các hộ gia đình thu nhập thấp đối mặt với thất nghiệp, thiếu ăn và bất ổn về chỗ ở.

Thậm chí, các quan chức Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) cũng kêu gọi các bên phải đạt được thỏa hiệp về gói thích thích mới để cung cấp sự hỗ trợ quan trọng cho nền kinh tế vì tác động của cơn suy thoái do Covid-19 sẽ kéo dài dai dẳng.

Chủ tịch Fed, Jay Powell, nói trong cuộc trả lời phỏng vấn với Đài truyền thanh quốc gia Mỹ (NPR): “Đó là trách nhiệm đối của chúng ta với tư cách là một quốc gia. Là một đất nước thực sự thịnh vượng, chúng ta phải sử dụng quyền lực vĩ đại của chúng ta để hỗ trợ những người dân không làm điều gì sai”.

Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ đã giảm về mức 8,4% trong tháng 8, thấp hơn đáng kể so với mức 14,7% hồi tháng 4. Ảnh: Fortune

Phe Dân chủ đã bỏ lỡ cơ hội?

Nhưng các nghị sĩ đảng Dân chủ có thể đã bỏ lỡ cơ hội thỏa hiệp vào thời điểm phe Cộng hòa chịu sức ép cao nhất để đạt được thỏa thuận kích thích mới hồi tháng 7 khi số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 tái trỗi dậy mạnh mẽ ở nhiều bang ở Mỹ, làm dấy lên lo ngại về cơn suy thoái kép.

Vào lúc đó, phe Cộng hòa đề xuất phân bổ 1.000 tỉ đô la cho gói kích thích mới. Nhưng phe Dân chủ bác bỏ vì cho rằng con số đó không đủ đồng thời kiên quyết ‘ra giá” hơn 2.000 tỉ đô la.

Khi Quốc hội Mỹ nhóm họp trở lại trong tuần tới, các nghị sĩ đảng Cộng hòa ở Thượng viện Mỹ dự kiến chỉ đề xuất phân bổ 500 tỉ đô la cho gói kích thích mới, thấp hơn nhiều so với con số mong muốn của các nghị sĩ đảng Dân chủ, do vậy, có thể bị họ nhanh chóng bác bỏ.

“Tinh thần hợp tác mà chúng tôi có được hồi tháng 3 và tháng 4 đã tiêu tan khi chúng tôi tiến gần đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ”,  Mitch McConnell, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ, nói với các phóng viên hồi tuần trước.

Ted Cruz, thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, nói: “Từ nay cho đến tháng 11, tôi không tin có bất kỳ gói chi tiêu mới nào được Quốc hội Mỹ thông qua”.

Một số nghị sĩ đảng Dân chủ đang kêu gọi thỏa hiệp. Josh Gottheimer, hạ nghị sĩ đảng Dân chủ, nói: “Chúng ta phải đạt được điều gì đó, nếu không, cả hai bên sẽ tổn thương. Tôi nghĩ rất nhiều người dân thực sự thất vọng nếu cả hai bên dừng đàm phán”.

Dù Chánh Văn phòng Nhà Trắng, Mark Meadows và cả Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Steven Mnuchin, bày tỏ lạc quan rằng một thỏa thuận chi tiêu mới vẫn có thể được thông qua, Tổng thống Trump không còn quan tâm nhiều đến vấn đề này nữa.

Thay vì khuyến khích đàm phán, ông đã triển khai một loạt sắc lệnh hành pháp để bù đắp cho sự thiếu hỗ trợ tài khóa. Nhưng những hành động đơn phương của ông cho đến nay có rất ít tác động tích cực đối với nền kinh tế. Hôm 4-9, ông hối thúc Quốc hội Mỹ cho phép sử dụng 300 tỉ đô la còn lại trong các quỹ cho vay dành cho doanh nghiệp khó khăn để phát trợ cấp trực tiếp cho người dân. Ông cũng ẩn ý rằng ông hoàn toàn có thể đơn phương ra quyết định này thông qua một sắc lệnh hành pháp.

Nhà phân tích Ben Koltun nhận định: “Giờ đây, trọng tâm của ông Trump trong hoạt động tranh cử đang hướng vào những thứ khác. Dường như phe Cộng hòa và ông Trump không còn xem gói kích thích mới là một tính toán chính trị quan trọng để giúp họ thành công trong cuộc bầu cử sắp tới”.

Chánh Văn phòng Nhà Trắng, Mark Meadows, cho biết điểm bất đồng lớn nhất của hai phe Cộng hòa và Dân chủ trong gói kích thích mới là sẽ phân bổ bao nhiêu tiền hỗ trợ cho chính quyền địa phương và các bang. Phe Dân chủ chủ đề xuất gần 950 tỉ đô la nhưng phe Cộng hòa nói họ chỉ sẳn sàng tán thành con số 300 tỉ đô la.

Tình thế bế tắc này khiến hàng loạt chính quyền thành phố ở Mỹ cảm thấy bị bỏ rơi khi họ đang thiếu hụt ngân sách trầm trọng do doanh thu thuế giảm giữa lúc họ cần duy trì các dịch vụ cơ bản và trang trải các chi phí liên quan đến dịch Covid-19.

Theo Financial Times