"Phạt để học sinh thay đổi"

Trường THPT Phan Huy Chú (Hà Nội) có nhiều năm áp dụng hình thức "phạt bằng lao động", trong đó mức kỷ luật nghiêm khắc nhất là "lao động trong hè". Học sinh phải lao động trong hè thường được thông báo kế hoạch trước trên cơ sở trao đổi, thống nhất với cha mẹ học sinh.

Theo thầy Hà Xuân Nhâm - hiệu trưởng, nhiều học sinh phạm lỗi sau khi được "giao nhiệm vụ lao động" lại bày tỏ thái độ tích cực vì các em nhận ra mình phải "trả giá" cho việc làm sai lầm và các hình thức phạt bằng lao động như chăm sóc cây, xếp lại sách trong thư viện khiến học sinh không bị áp lực, có thay đổi tích cực trong cả nhận thức và tình cảm...

Chấm dứt khen thưởng, xử phạt tràn lan

Thông tư 08 năm 1988 quy định khen thưởng như sau:

1. Khen trước lớp: Riêng đối với học sinh các lớp cấp I, ngoài hình thức khen trước lớp còn hai hình thức khen thưởng sau đây: Thưởng phiếu khen và Ghi tên vào bảng danh dự của lớp.

2. Khen trước toàn trường.

3. Danh hiệu "học sinh khá".

4. Danh hiệu "học sinh giỏi".

5. Ghi tên vào bảng danh dự của trường.

6. Danh hiệu học sinh xuất sắc.

7. Được khen thưởng đặc biệt.

Dự thảo chỉ để tuyên dương trước lớp, tuyên dương trước toàn trường, tặng giấy khen. Và các hình thức tuyên dương, khen thưởng khác phù hợp với mục đích và nguyên tắc khen thưởng học sinh.

Kỷ luật không phải để trừng phạt

Học sinh lớp 12 niên khóa 2017 - 2020 của Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) trong lễ tri ân trưởng thành - Ảnh: Website nhà trường

Ông Bùi Văn Linh - vụ trưởng Vụ công tác học sinh sinh viên, Bộ GD-ĐT - trao đổi với Tuổi Trẻ sau khi có dự thảo thông tư quy định về khen thưởng, kỷ luật học sinh.

Ông Bùi Văn Linh nói:

- Kỷ luật học sinh là việc bất đắc dĩ. Nhưng thực tiễn diễn ra trong các trường cho thấy quy định về kỷ luật học sinh vẫn cần nghiêm khắc và phù hợp với thực tiễn. Theo quan điểm của ban soạn thảo thông tư lần này, kỷ luật học sinh không phải để trừng phạt mà để giáo dục.

Trong dự thảo thông tư không đặt ra các mức kỷ luật như khiển trách, cảnh cáo, tạm đình chỉ học tập với học sinh tiểu học mà chỉ áp dụng các biện pháp kỷ luật tích cực, hỗ trợ, giúp đỡ học sinh điều chỉnh hành vi, tiến bộ. Còn đối với học sinh THCS trở lên, việc áp dụng các hình thức kỷ luật cũng nhằm giáo dục các em biết chịu trách nhiệm về hành vi mình gây nên và có các giải pháp giúp đỡ để học sinh thay đổi.

* Nhiều ý kiến cho rằng Bộ GD-ĐT đã bỏ mức kỷ luật "đuổi học" thì cũng nên xóa bỏ mức "tạm đình chỉ học tập" trong dự thảo. Vì dù chỉ đình chỉ tối đa hai tuần nhưng việc này không có ý nghĩa giáo dục. Ông có chia sẻ gì thêm về ý kiến này?

- Trên thực tế có rất nhiều tình huống, mức độ phạm lỗi của học sinh, trong đó có những vi phạm nghiêm trọng nhưng chưa tới mức phải xử lý hình sự theo quy định pháp luật. Vì thế, ban soạn thảo khi xây dựng quy định phải đưa ra các mức kỷ luật tăng nặng dần để có cơ sở cho các nhà trường thực hiện. Tôi thấy rằng không thể bỏ quy định "tạm đình chỉ học tập".

Tuy nhiên, khác với mức kỷ luật "đuổi học", giao học sinh cho gia đình và địa phương quản lý ở thông tư cũ, dự thảo thông tư mới quy định mức "tạm đình chỉ học tập để thực hiện kế hoạch giáo dục riêng". Có nghĩa nhà trường không chối bỏ trách nhiệm, đẩy học sinh ra ngoài trường mà trong thời gian tạm đình chỉ học tập, nhà trường, thầy cô giáo và gia đình sẽ cùng hỗ trợ học sinh lập kế hoạch giáo dục riêng, giám sát học sinh thực hiện. Học sinh vẫn đến trường, nhưng để thực hiện kế hoạch giáo dục riêng đó.

Trong kế hoạch giáo dục riêng đối với đối tượng học sinh phải "tạm đình chỉ học tập", có thể áp dụng các biện pháp kỷ luật tích cực như tham gia các hình thức lao động phù hợp, hoàn thành các nhiệm vụ trong phạm vi nhà trường, tham gia các hoạt động, công việc có ý nghĩa cộng đồng. Đây chính là quá trình kỷ luật nhưng cũng để giáo dục học sinh.

* Nhưng việc học sinh bị "tạm đình chỉ" có thể sẽ ảnh hưởng đến kết quả học tập, quyền lợi chính đáng của học sinh, việc này có được ban soạn thảo tính đến không?

- Trong quá trình soạn thảo, chúng tôi phải tham vấn các chuyên viên của Vụ tiểu học, Vụ trung học, nghiên cứu các quy định khác để đảm bảo tính nhất quán và đặc biệt là bảo vệ quyền học tập của học sinh.

Cụ thể ở quy định "tạm đình chỉ học tập", chúng tôi đã phải cân nhắc các quy định trong điều lệ trường trung học để đảm bảo thời gian tạm đình chỉ học tập không vượt quá số ngày tối đa học sinh được phép nghỉ trong một năm học. Vì nếu vượt quá, học sinh sẽ không đủ điều kiện lên lớp. Việc này cũng phải tính toán để khoảng thời gian học sinh thực hiện mức kỷ luật không quá dài, đủ cho học sinh có thể theo kịp chương trình.

* Nếu học sinh bị vi phạm vẫn không tiến bộ với các biện pháp kỷ luật tích cực, thậm chí tái phạm lỗi thì phải có biện pháp gì?

- Các trường hợp đặc biệt cần thiết có thể gia hạn, nhưng trong một lần thực hiện mức kỷ luật không quá hai tuần. Thời gian học sinh chịu mức kỷ luật tạm đình chỉ không vượt quá so với thời gian học sinh được nghỉ trong năm học.

* Như vậy, kể cả mức "tạm đình chỉ học tập" ông cho rằng cũng là hình thức kỷ luật tích cực?

- Đúng như thế. Nếu trước đây các mức kỷ luật học sinh máy móc, mang tính hành chính thì ở dự thảo, bất cập đó được khắc phục.

VĨNH HÀ thực hiện

TTO - Chương trình có nhiều thông tin hấp dẫn: Có ngăn được nâng khống giá thiết bị y tế?; Xét xử vụ án Đồng Tâm: 2 bị cáo bị đề nghị tử hình; Lazada bị First News - Trí Việt kiện vì bán sách giả; Trí tuệ nhân tạo viết báo...