Ngày 9-9, cổng thông tin chính thức của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Ngoại trưởng Mike Pompeo đã tham dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 10 trực tuyến trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 53 (AMM-53) và các hội nghị liên quan.
Tại sự kiện này, ông Pompeo nhấn mạnh sự hiện diện của Mỹ ở Đông Nam Á chỉ nhằm một mục tiêu duy nhất là bảo vệ các giá trị tự do, rộng mở, minh bạch và thượng tôn luật pháp quốc tế theo chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Những giá trị này đồng thời cũng được ASEAN chia sẻ thông qua Tầm nhìn của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP), công bố vào tháng 6 năm 2019 bên cạnh những chiến lược riêng lẻ khác của các đối tác EAS.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại lễ khai mạc Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Cấp cao Đông Á ở Singapore lần thứ 8 vào tháng 8-2018. Ảnh: AFP
Bộ trưởng Mike Pompeo cũng nhắc lại rằng ông đã sát cánh cùng khối này phản đối yêu sách chủ quyền phi pháp của Trung Quốc trên Biển Đông và chắc chắn sự ủng hộ này sẽ còn tiếp tục trong tương lai. Washington cũng rất quan ngại trước việc ban hành luật an ninh Hong Kong và tình trạng biểu tình bất ổn thời gian ở đây.
Về đại dịch COVID-19, ông Pompeo khen ngợi ASEAN đã rất đoàn kết và minh bạch trong nỗ lực chống lại dịch bệnh và cho biết Mỹ hiện đang dồn mọi nỗ lực tăng tốc nghiên cứu, cho ra đời vaccine COVID-19 an toàn, hiệu quả với giá cả phải chăng để đến tay được càng nhiều người càng tốt. Thời gian tới, Mỹ sẽ đẩy mạnh hợp tác với khu vực Đông Nam Á để thúc đẩy quá trình hồi phục kinh tế giai đoạn hậu COVID-19.
Đáng chú ý, tại Hội nghị AMM-53 trước đó cùng ngày, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cũng đưa ra nhiều cam kết mở rộng liên kết kinh tế với ASEAN tương tự với mục tiêu mang lại cơ hội mới cho hai bên, tiếp thêm động lực cho hợp tác đa phương, hãng thông tấn Tân Hoa Xã đưa tin.
Ông cũng khẳng định Bắc Kinh sẵn sàng đồng hành cùng ASEAN đương đầu với mọi thách thức khu vực lẫn quốc tế, đơn cử như vấn đề giải quyết hậu quả của đại dịch COVID-19.
Theo giới quan sát, việc cả Washington lẫn Bắc Kinh cùng lúc đẩy mạnh quan hệ ASEAN đang đặt khối này vào thế khó xử, bị áp lực phải chọn phe.
Tuy nhiên, ASEAN cần phải ý thức được vị thế và vai trò của mình trong khu vực để giữ vững lập trường trung lập, cân bằng giữa hai cường quốc trên nhằm thu được lợi ích tối đa và đảm bảo nền hoà bình, ổn định chung cũng như kêu gọi các bên có mâu thuẫn giải quyết bằng biện pháp đối thoại, hoà bình. 