Ngày 10-9, trong hội nghị trực tuyến với các ngoại trưởng 10 nước ASEAN, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thúc giục các nước cắt quan hệ với những công ty Trung Quốc nào đang tiếp tay xây đảo nhân tạo ở Biển Đông, theo Hãng tin AFP.
Lời kêu gọi được ông Pompeo đưa ra khoảng vài tuần sau khi Mỹ liệt vào danh sách đen 24 công ty Trung Quốc hôm 26-8 vì "vai trò của họ trong việc giúp quân đội Trung Quốc xây dựng và quân sự hóa các đảo nhân tạo bị quốc tế lên án ở Biển Đông".
Ngoại trưởng Pompeo cho biết đã đến lúc chính phủ các nước Đông Nam Á tái xem xét mối quan hệ với những công ty tham gia xây đảo nhân tạo ở Biển Đông. "Đừng chỉ nói mà nên hành động" - ông phát biểu trước các ngoại trưởng 10 nước ASEAN.
Nhà lãnh đạo ngoại giao Mỹ nói: "Hãy tái xem xét các quan hệ làm ăn với những công ty quốc doanh bắt nạt các quốc gia ven Biển Đông. Đừng để Trung Quốc đối xử tệ hại với chúng ta và người dân của chúng ta".
Theo Hãng tin AP, Ngoại trưởng Pompeo nói rằng Trung Quốc không tôn trọng các nguyên tắc về chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ nêu trong Hiến chương ASEAN.
Theo Tân Hoa xã, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, người cũng tham dự hội nghị của ASEAN hôm 9-9, chỉ trích Mỹ can thiệp vào tranh chấp Biển Đông, và nói rằng Washington là nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng quân sự hóa Biển Đông. Ông Vương cáo buộc Mỹ "tạo ra căng thẳng và tìm kiếm lợi ích từ điều đó".
Tuy nhiên, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ, Ngoại trưởng Pompeo đã cùng với một số quốc gia ASEAN và nhiều đối tác khác bày tỏ quan ngại về "những hành động gây hấn" của Trung Quốc ở Biển Đông.
Các nước đánh giá cao quan hệ ASEAN - Mỹ
Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Mỹ, các nước đánh giá cao quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Mỹ, coi đây là nhân tố quan trọng trong bảo đảm hòa bình, ổn định, phát triển ở khu vực, hoan nghênh thành lập quan hệ Đối tác Mekong - Mỹ.
Trên thực tế, trong nhiều thập kỷ qua, kể từ khi quan hệ đối thoại ASEAN - Mỹ hình thành năm 1977, Mỹ đã trở thành đối tác chiến lược của ASEAN, trở thành đối tác thương mại lớn thứ 3 và nhà đầu tư thứ 4 của ASEAN.
Theo Bộ Ngoại giao Việt Nam, điểm lại những phát triển gần đây, các nước ASEAN đánh giá cao sự phối hợp và trợ giúp mà Mỹ đã dành cho khu vực trong nhiều năm qua, nhất là sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả của Hoa Kỳ dành cho ASEAN thông qua Sáng kiến Tương lai y tế ASEAN - Mỹ, Mạng lưới các chuyên gia y tế ASEAN - Mỹ, hỗ trợ nâng cao năng lực y tế dự phòng, kiểm soát dịch bệnh ở khu vực, trong đó có mở Văn phòng khu vực của Trung tâm Dự phòng và kiểm soát bệnh tật (CDC) tại Việt Nam.
Tại cuộc họp, ASEAN đề nghị Mỹ chia sẻ những kết quả nghiên cứu, tạo điều kiện tiếp cận rộng rãi khi có vắc xin phòng chống và điều trị COVID-19.
Phát biểu tại hội nghị trên, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo khẳng định việc ASEAN xây dựng thành công cộng đồng và đóng vai trò trung tâm của khu vực là phù hợp với lợi ích của Mỹ, đánh giá cao vai trò chủ động của Việt Nam trong cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, đặc biệt trong điều phối các nỗ lực khu vực cùng với các đối tác ứng phó hiệu quả với dịch bệnh.
Ngoại trưởng Pompeo đánh giá cao tài liệu Quan điểm của ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (AOIP) và tái khẳng định cam kết của Mỹ về xây dựng và phát triển quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Mỹ vì hòa bình, thịnh vượng ở khu vực trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền của nhau và hợp tác cùng có lợi.
Phát biểu về tình hình quốc tế và khu vực, Ngoại trưởng Pompeo nhắc lại quan điểm của Mỹ về những vấn đề nóng trong quan hệ quốc tế và mong muốn các nước ASEAN tăng cường đoàn kết, thống nhất, tích cực trong các vấn đề liên quan đến hòa bình, ổn định.
Ông Duterte từ chối theo Mỹ phạt 24 công ty Trung Quốc xây đảo nhân tạo TTO - Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bác bỏ đề xuất nối gót Mỹ trừng phạt các công ty Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở Biển Đông.