Trả lời phỏng vấn của đài WION (Ấn Độ) hôm 9-9, Phó Đại sứ Nga tại Ấn Độ Roman Babushkin xác nhận Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc (TQ) Vương Nghị sẽ hội đàm với người đồng cấp Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar bên lề hội nghị cấp cao Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) 2020 vào ngày 11-9 ở thủ đô Moscow của Nga. Nội dung trao đổi nhiều khả năng sẽ liên quan đến vụ đụng độ mới nhất của binh sĩ hai bên ở biên giới khu vực thung lũng Galwan, phía đông vùng Ladakh đang tranh chấp hồi cuối tháng 8.

Theo lời ông Babushkin thì Nga không có ý định nhảy vào giải quyết vấn đề riêng của Ấn Độ và TQ mà chỉ hỗ trợ tạo ra một môi trường tích cực để hai bên đối thoại với nhau. Chủ trương của Nga là luôn ủng hộ mọi giải pháp đàm phán ngoại giao hòa bình, hạn chế xung đột quân sự.

Không phải Mỹ, Nga mới là lựa chọn tốt

Theo tờ Asia Times, hầu như trong mọi phát ngôn về quan hệ Ấn - Trung, Nga đều khẳng định không có ý định can thiệp vào căng thẳng hai nước này. Tuy nhiên, những động thái của Moscow lại ngấm ngầm hướng Ấn Độ và TQ tới cách giải quyết mâu thuẫn tích cực hơn, tức làm nhiệm vụ trung gian hòa giải một cách không chính thức. Ngoài việc thể hiện mình là một bên tham gia tích cực trong các vấn đề quốc tế, tháo ngòi nổ giữa Ấn Độ và TQ cũng đảm bảo được an ninh và lợi ích của Nga trong dài hạn.

Thực ra khi xung đột biên giới Ấn - Trung bùng phát từ đầu tháng 5, Nga không phải là quốc gia đầu tiên lên tiếng mà là Mỹ. Dù vậy, ngay khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đề nghị làm trung gian hòa giải, cả TQ và Ấn Độ ngay lập tức bác bỏ, khẳng định hai bên sẽ tự giải quyết vấn đề bằng các biện pháp song phương.

Về phản ứng nói trên, không khó để nhận ra rằng nếu làm trung gian hòa giải, Mỹ khó có thể giữ được sự cân bằng cần thiết giữa lúc quan hệ Mỹ và TQ đang ở mức thấp nhất trong nhiều năm trở lại đây với những bất đồng sâu sắc trong hàng loạt lĩnh vực. Ngay việc Tổng thống Trump muốn mời Ấn Độ, Úc, Nga và Hàn Quốc dự Hội nghị thượng đỉnh G7 dự kiến vào cuối tháng 9 tới cũng được cho là nhằm kiềm chế TQ.

Nhưng Nga thì khác. Ở thời điểm hiện tại, Nga đang duy trì được mối quan hệ rất tốt đẹp với cả TQ và Ấn Độ, cả hai quốc gia đều là đối tác chiến lược lớn của Nga về kinh tế và an ninh. New Delhi và Bắc Kinh cũng đều đã ký thỏa thuận quốc phòng trị giá hàng tỉ USD với Moscow và đặt mua hệ thống tên lửa đất đối không S-400 bất chấp phản đối từ phía Washington. Không những vậy, giữa Nga, Ấn Độ và TQ còn ràng buộc nhau ở hàng loạt thiết chế quốc tế khác như cùng là thành viên của Nhóm các quốc gia mới nổi (BRICS) hay tổ chức SCO.

Bên cạnh đó, Nga hồi tháng 10-2019 cũng đã thể hiện tốt vai trò trung gian hòa giải giữa Syria và Thổ Nhĩ Kỳ và đạt được một thỏa thuận ngừng bắn thực chất giữa hai bên, khỏa lấp khoảng trống chính trị mà Mỹ để lại khi rút quân khỏi chiến trường này. Các kinh nghiệm này một lần nữa là minh chứng Moscow có đầy đủ khả năng và điều kiện để giải quyết ổn thỏa căng thẳng Ấn - Trung, đảm bảo an ninh và hòa bình chung.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (giữa), Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi (trái) cùng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) tại cuộc gặp ba bên ở Buenos Aires (Argentina) hồi tháng 12-2018. Ảnh: AP

Tính toán riêng của Moscow

Dù đúng là Nga duy trì quan hệ cân bằng với TQ và Ấn Độ cũng cần phải đặt tam giác này trong bối cảnh nổ ra các cuộc cạnh tranh quyết liệt giữa các cường quốc hiện nay. Đơn cử, sự trỗi dậy mạnh mẽ của TQ những năm gần đây buộc Nga phải có hành động để kiểm soát trước khi ảnh hưởng của TQ lan rộng và trực tiếp đe dọa lợi ích của mình, vì cả hai không phải lúc nào cũng đồng quan điểm trên mọi vấn đề quốc tế. Do đó, đứng ra giải quyết xung đột biên giới Ấn - Trung, Nga một mặt cũng là để củng cố quan hệ với New Delhi vì một Ấn Độ quyết đoán hơn, có thế lực hơn sẽ là đối trọng tốt với TQ ở khu vực. Trong trường hợp để New Delhi tự đàm phán với Bắc Kinh thì kết quả có thể sẽ không có lợi vì hai bên vẫn phụ thuộc lẫn nhau khá nhiều trên lĩnh vực kinh tế nên ít nhiều sẽ có nhượng bộ để không ảnh hưởng đến cán cân thương mại song phương. Bên cạnh đó, ý thức tự cường, muốn có hướng đi riêng của Ấn Độ cũng không kém gì TQ nên Nga càng không thể để rủi ro một New Delhi quá độc lập hiện diện ngay sát lãnh thổ của mình.

Quan hệ New Delhi và Moscow có lịch sử lâu đời từ thời Liên Xô và tiếp tục phát triển suốt gần 70 năm. Nga đã nhiều lần thể hiện sự ủng hộ với Ấn Độ trên các diễn đàn đa phương, như từng đề xuất cho Ấn Độ giữ một ghế thường trực để mở rộng thành viên của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, hay ủng hộ Ấn Độ gia nhập Nhóm các nhà cung cấp hạt nhân (NSG) - một liên minh gồm 48 quốc gia cung cấp hạt nhân kiểm soát việc xuất khẩu thiết bị và công nghệ hạt nhân trên toàn cầu.

Nga và Ấn Độ cũng ký một thỏa thuận vào năm 2014 nhằm xây dựng 12 nhà máy điện hạt nhân do Nga thiết kế ở Ấn Độ. Khi Nga vạch ra lộ trình để Ấn Độ gia nhập SCO hồi năm 2017, giới quan sát cũng từng dự đoán Moscow muốn New Delhi trở thành đối trọng của TQ ở khu vực bên cạnh mục đích thúc đẩy sự phát triển chung của tổ chức.