Ngày 11-9, hội thảo về Chính sách thử nghiệm Sandbox (khung cơ chế thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, mô hình kinh doanh mới) trên địa bàn TP HCM, đã được Sở Khoa học và Công nghệ TP tổ chức.

Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP, cho biết TP đã ban hành cơ chế cho chương trình lõi về công nghệ trong chủ trương đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số trên địa bàn. Sandbox trong lĩnh vực tài chính là một lĩnh vực mới khoảng 2 năm nay, các công ty công nghệ tài chính (fintech) cũng gọi được nhiều vốn đầu tư, đổi mới sáng tạo. Do đó, TP có thể sẽ đi đầu trong thử nghiệm khung chính sách mới, nếu vượt qua được những khó khăn về cơ chế chính sách.

TP HCM được đánh giá là địa phương chiếm khoảng 80% công ty fintech đang hoạt động với nhiều sản phẩm, dịch vụ mới phát triển nhanh trên thị trường như ví điện tử, cho vay trực tuyến (cho vay online)…

Dù vậy, thời gian qua hoạt động cho vay online đang phát sinh nhiều bất cập, không ít app cho vay lãi suất cao, không chịu sự quản lý của cơ quan chức năng do chưa có khung pháp lý rõ ràng, gây rủi ro cho người vay.

Theo ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc Công ty TNHH ATM Online Việt Nam (fintech đang cho vay online), trên thị trường có rất nhiều công ty hoạt động cho vay online qua app hoặc website. Thống kê cho thấy hiện có khoảng 150 app cho vay, trong đó rất nhiều app không có giấy phép đăng ký kinh doanh; tiền giải ngân khoản vay - trả nợ của khách hàng đều thuộc tài khoản cá nhân chứ không phải pháp nhân. Điều này dẫn đến việc cạnh tranh không lành mạnh giữa các đơn vị cho vay.

Thậm chí, nhiều đơn vị cho vay online trên thị trường tập trung cho vay qua di động (Mobile app) nhưng không đánh giá chất lượng tín dụng, thẩm định hồ sơ vay của khách hàng mà chỉ yêu cầu khách tải app về điện thoại để cho vay. Thao tác này cũng đồng thời làm khách hàng bị lộ thông tin cá nhân, lộ danh bạ. Các app cho vay dễ dàng rồi tập trung vào thu hồi nợ; người vay phải đóng lãi suất cắt cổ, phí cao để bù đắp cho rủi ro của khoản vay…

"Nhiều khách hàng cũng khó phân biệt được đâu là công ty cho vay uy tín, có giấy phép; đâu là công ty đang hoạt động một cách bất hợp pháp. Do đó, rất cần khung pháp lý rõ ràng và sớm áp dụng của cơ quan quản lý để tạo sự minh bạch trên thị trường, hỗ trợ cho các doanh nghiệp hoạt động minh bạch" - ông Đỗ Minh Hải kiến nghị.

TS Dương Như Hùng, Trưởng khoa Quản lý Công nghệ - Đại học Bách khoa TP, cho biết hiện có 7 lĩnh vực được Ngân hàng Nhà nước chuẩn bị Sandbox gồm thanh toán, tín dụng, cho vay ngang hàng (P2P) hay cho vay online, hỗ trợ định danh khách hàng điện tử (eKYC), giao diện lập trình ứng dụng mở, ứng dụng blockchain, hỗ trợ hoạt động ngân hàng (chấm điểm tín dụng, tiết kiệm, huy động vốn…).

Các lĩnh vực trên đưa vào Sandbox là phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện Việt Nam. Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát đối với lĩnh vực fintech sẽ giúp giảm chi phí đổi mới sản phẩm dịch vụ, giảm thời gian và rào cản tiếp cận thị trường; cho phép nhà quản lý thu thập thông tin quan trọng trước khi ra quyết định.

"Các fintech muốn tham gia Sandbox phải là pháp nhân, được kiểm toán báo cáo tài chính bởi đơn vị uy tín, có báo cáo thuế… chứng minh hoạt động minh bạch. Căn cứ trên kết quả thử nghiệm, Ngân hàng Nhà nước có thể quy định trần lãi suất, các khoản phí… để hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi như đang diễn ra tại một số app cho vay biến tướng hiện nay", ông Đỗ Minh Hải đề xuất.