Có vẻ như, sau rất nhiều tranh cãi, ARM holdings đã tìm được bến đỗ mới. Nếu không có gì thay đổi, NVIDIA sẽ chính thức công bố mua lại công ty thiết kế chip này từ Softbank với giá 40 tỷ USD vào ngày thứ hai tới đây.
Trước đó, Softbank được cho là đã quyết định bán ARM nhằm giảm bớt thiệt hại do các khoản đầu tư vào WeWork hay Uber gây ra. Nhiều gã khổng lồ như Samsung, Foxconn và TSMC được cho là đã nỗ lực mua lại ARM, song NVIDIA đã luôn là cái tên được nhắc đến nhiều nhất. Mức giá 40 tỷ USD sẽ đem lại cho Softbank khoản lợi nhuận 8 tỷ USD so với mức giá 32 tỷ USD mà hãng này bỏ ra vào năm 2016 để sở hữu ARM.
Và chắc chắn, bước đi này sẽ kích hoạt một cuộc hỗn chiến trong thế giới công nghệ.
Liệu Samsung và Qualcomm có muốn ARM về tay một công ty đã từng là đối thủ trực tiếp của họ?
Lý do đầu tiên mà ai cũng biết là bởi ARM tuy nhỏ bé nhưng lại có ảnh hưởng quá lớn lên ngành công nghiệp chip. Hiện tại, các con chip A của Apple, Snapdragon của Qualcomm, Exynos của Samsung, Helio/Dimensity của MediaTek… đều được tùy biến dựa trên thiết kế của ARM. NVIDIA tuy chủ yếu được biết đến với các sản phẩm card đồ họa hay phần cứng AI nhưng cũng lại có dính dáng đến thiết bị di động: năm 2013, công ty của tỷ phú Jen Hsun-Huang đã từng ra mắt dòng chip Tegra để cạnh tranh với Snapdragon.
Tuy rằng Tegra đã không thể giành được chỗ đứng trên smartphone và tablet, hiện tại dòng chip này vẫn đang được sử dụng trên Nintendo Switch. Về bản chất, Tegra là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của Snapdragon và Helio. Vai trò của NVIDIA trong vòng đời của con chip di động không khác gì Qualcomm và MediaTek: mua thiết kế tham chiếu của ARM, tùy biến thiết kế đó, thuê các công ty gia công (như TSMC hoặc Samsung) và rồi bán sản phẩm cho các nhà sản xuất điện thoại.
Nắm ARM trong tay, NVIDIA sẽ len lỏi được vào vòng đời của chip đối thủ. Cũng không có gì đảm bảo rằng, một khi đã nắm ARM trong tay, NVIDIA sẽ không tìm cách trở lại với thị trường di động vốn có doanh số xấp xỉ 1,5 tỷ thiết bị mỗi năm.
Những gì đã từng xảy ra với Qualcomm và Samsung cho thấy ARM rất có thể sẽ bị NVIDIA biến thành vũ khí.
Kể cả trong trường hợp NVIDIA không đem Tegra trở lại cạnh tranh trên thị trường di động, việc hãng này thâu tóm ARM cũng sẽ khiến cho các công ty sản xuất/thiết kế chip di động phải lo lắng. Vòng đời của những con chip Snapdragon và Exynos sẽ bỗng dưng xuất hiện thêm một hãng chip vốn nổi tiếng là không biết "chơi đẹp". Năm 2013, NVIDIA đem kiến trúc Kepler ra nhượng quyền. Khi Qualcomm và Samsung từ chối mua nhượng quyền kiến trúc này, họ bị NVIDIA đem ra tòa với cáo buộc vi phạm bằng sáng chế về thiết kế GPU di động.
Samsung sau đó kiện lại. Năm 2014, một thẩm phán tại Mỹ thậm chí đã đưa ra phán quyết rằng Samsung không chỉ không vi phạm bằng sáng chế của NVIDIA mà còn bị NVIDIA… vi phạm ngược. Năm 2016, 2 bên dàn hòa với thỏa thuận nhượng quyền, vụ kiện của NVIDIA nhắm vào Qualcomm cũng bị xóa bỏ.
Các nguồn tin bên lề cho rằng Apple cũng đã từng suýt bị NVIDIA lôi ra tòa giống như Samsung và Qualcomm. Xét tới việc Apple có bộ máy pháp lý gần như bất khả chiến bại, NVIDIA có vẻ đã chùn chân vào phút cuối. Nhưng, gần như chắc chắn NVIDIA cũng đã đưa ra những đòi hỏi vô lý giống như với Qualcomm và Samsung. Apple chẳng phải tay vừa, và ngay sau đó đã dần loại bỏ hoàn toàn NVIDIA khỏi máy Mac. macOS đến năm ngoái đã không còn bất kỳ dấu vết nào của NVIDIA cả.
Nếu bị dồn vào đường cùng, việc các ông lớn tìm cách từ bỏ ARM không phải là không thể nghĩ đến.
Chắc chắn, những rắc rối xung quanh NVIDIA vẫn còn nằm nguyên trong tâm trí Apple, Samsung và Qualcomm, và các công ty này sẽ có biện pháp khiếu nại khi NVIDIA tuyên bố mua ARM. Trong trường hợp xấu nhất - ARM về tay NVIDIA và bị sử dụng vào mục đích chống lại các ông lớn di động, có lẽ tương lai của nền tảng này trên chip di động sẽ bị đe dọa. Trên thị trường di động, một kiến trúc mã nguồn mở khác là RISC-V đang hứa hẹn sẽ đem lại nhiều lợi ích tương tự như ARM. Điểm yếu lớn nhất của RISC-V là không có thế lực công nghệ nào đứng sau - vì tất cả vẫn còn đang tận hưởng các lợi ích từ ARM với mức giá hợp lý.
Khi mức giá ấy không còn hợp lý nữa, Apple sẽ có đủ lý do để tự phát triển kiến trúc chip riêng từ RISC-V. Việc phát triển giải pháp thay thế cho ARM tuy "bất tiện" nhưng vẫn hoàn toàn nằm trong tầm tay của nhà Táo: công ty của Tim Cook mới đây đã chạm ngưỡng 2 nghìn tỷ USD trị giá vốn hóa, dự trữ tiền mặt vẫn ở mức trên 100 tỷ USD, doanh thu vẫn tăng đều bất chấp Covid-19. Apple đã từng chuyển đổi máy Mac từ PowerPC sang Intel x86 và hiện tại là sang Apple Silicon. Với một gã khổng lồ ở tầm cỡ này, chẳng có điều gì là không thể cả.
Google cũng thừa đủ năng lực để giảm sự phụ thuộc vào ARM. Cũng như Apple, doanh thu một quý của Google thừa đủ để thâu tóm ARM. Android được phát triển từ Linux, vốn là hệ điều hành đã có tính độc lập tương đối với kiến trúc chip. Khoảng 2013, Google cũng đã từng công khai hợp tác với Intel để đưa chip Atom lên smartphone Android. Dù cho Atom đã không thể chống chọi thành công, động thái này vẫn cho thấy Google đủ khả năng để giữ cho hệ điều hành "con cưng" không bị phụ thuộc vào một kiến trúc duy nhất. Sẽ không có chuyện Google (và các nhà sản xuất Android khác) cho phép Android trở thành con tin trong tay NVIDIA.
Điều gì xảy ra khi một gã khổng lồ không biết "chơi đẹp" được trao tiếng nói trong một thị trường tầm vóc 1,5 tỷ thiết bị mỗi năm?
Có rất nhiều kịch bản có thể xảy ra khi NVIDIA thâu tóm ARM. Một số tên tuổi lớn trong ngành chip sẽ khởi kiện để ngăn thương vụ này. Chính phủ Mỹ có thể có những biện pháp can thiệp. Hoặc, NVIDIA có thể thâu tóm ARM thành công, thúc ép các nhà sản xuất/thiết kế chip khác chuyển sang RISC-V.
Bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra, nhưng sự thật chắc chắn là chẳng có ai muốn ARM về tay NVIDIA cả. Bất kể điều gì diễn ra tiếp theo, đây sẽ là điểm khởi đầu cho một cuộc "hỗn chiến" mới trong thế giới công nghệ.