Khi cả thế giới đang phải vật lộn với đại dịch chưa có hồi kết, với số ca tử vong đã xảy ra vì căn bệnh này, không có gì đáng ngạc nhiên khi một số người bắt đầu đi tìm những phương thức điều trị khác thường.

Thay vì lựa chọn loại vắc xin ngừa Covid-19 được thử nghiệm trên hàng chục nghìn người trong các thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt, một bộ phận người dân Mỹ lại tìm mua thuốc thú y ivermectin, loại thuốc để điều trị và ngăn ngừa ký sinh trùng ở động vật. Tại sao một bộ phận người dân Mỹ lại lựa chọn loại thuốc tẩy giun cho ngựa với niềm tin sẽ chữa được Covid-19?

Gia tăng tình trạng sử dụng ivermectin chữa Covid-19 ở Mỹ

Theo Fortune, một điều đáng kinh ngạc là yêu cầu về đơn thuốc thú y ivermectin đã tăng cao trong vài tháng qua. Những đơn thuốc này được đặt bởi một số ít người Mỹ, nhưng đang ngày càng gia tăng, trong đó có nhiều người thuộc nhóm chống vắc xin hoặc hoài nghi vắc xin. Thông thường có khoảng 3.600 đơn thuốc ivermectin mỗi tuần ở Mỹ trước khi đại dịch bùng phát. Vào giữa tháng 8, con số đó đã tăng lên 88.000 đơn mỗi tuần.

Nhiều thông tin sai lệch xung quanh loại thuốc thú ý ivermectin khiến nhiều người tự ý mua dùng và phải nhập viện. Theo tờ Today, ngày 21/8, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phải đăng trên trang Twitter chính thức để cảnh báo: "Bạn không phải là một con ngựa. Bạn không phải là một con bò. Nghiêm túc đấy, các bạn. Hãy dừng lại".

Sự phản y tế này đang nuôi dưỡng niềm tin của một số người rằng tính hiệu quả và an toàn của vắc xin đã bị thổi phồng quá mức. Họ ngờ vực các công ty dược phẩm, các quan chức chính phủ và câu chuyện truyền thông xung quanh đại dịch.

Việc chính trị hóa các nỗ lực y tế cộng đồng về Covid-19 sẽ không giúp ích được gì nhiều vì ý thức hệ là một trong những yếu tố lớn nhất khiến một người hoài nghi vắc xin ngừa Covid-19.

Người dân Mỹ vẫn đặt đơn thuốc thú y ivermectin bất chấp FDA, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và chính nhà sản xuất ivermectin- hãng dược phẩm khổng lồ Merck, ra sức khuyến cáo không tự ý sử dụng thuốc này để điều trị Covid-19.

FDA nêu rõ rằng họ không phê duyệt thuốc thú y để sử dụng trong điều trị hoặc ngăn ngừa COVID-19 ở người. Viên nén ivermectin được FDA chấp thuận là loại thuốc dùng để điều trị một số người bị bệnh do giun ký sinh gây ra cũng như các công thức bôi ngoài da cho các bệnh như bệnh trứng cá đỏ Rosacea, khác với thuốc được sử dụng trên động vật. FDA còn nhấn mạnh ivermectin không phải là thuốc chống virus, đồng thời báo cáo về nhiều trường hợp nhập viện do dùng quá liều.

Sự ngờ vực của dân chúng đối với chính quyền và những câu chuyện truyền thông không phải điều mới mẻ. Nhưng tại sao người dân lại giải quyết sự ngờ vực đó bằng việc ủng hộ một loại thuốc hoàn toàn không liên quan?

Ivermectin chưa được Mỹ cấp phép để dùng điều trị Covid-19. Ảnh: FDA

Giải mã tâm lý

Nhà tâm lý học Scotland và nhà truyền thông sức khỏe cộng đồng Stuart Ritchie, giảng viên tại Đại học King's College London, có đánh giá khá đơn giản về những gì đang thúc đẩy cơn cuồng ivermectin hiện nay, giống như sự ồn ào về hydroxychloroquine, một phương pháp điều trị Covid-19 chưa được chứng minh của cựu Tổng thống Donald Trump.

Trong chuyên mục gần đây trên NewStatesman, nhà chuyên gia viết: "Lý do cho tiêu chuẩn kép này rất rõ ràng: tâm lý đối nghịch. Các phương pháp điều trị như ivermectin (cũng như hydroxychloroquine và Vitamin D) chưa bao giờ được sự chấp thuận chính thống hoặc được các cơ quan quản lý y tế của Vương quốc Anh hoặc Hoa Kỳ thông qua cho việc sử dụng nhằm chống lại Covid-19".

Các chuyên gia cho rằng những người này hào hứng với những tác động của ivermectin. Họ không cần đồng tình với những người họ cho là hoàn toàn sai lầm về tỷ lệ ca bệnh, tỷ lệ tử vong, tác động của việc phong tỏa… Những người này cũng có tâm lý phấn khích muốn tiết lộ với thế giới rằng họ biết rõ hơn tất cả: Họ có kiến thức bí mật về một phương pháp chữa trị siêu việt, chỉ là công đồng y tế phiến diện không lắng nghe họ.

Rất nhiều nghiên cứu đào sâu tâm lý của những người hoài nghi vắc xin đã bắt đầu dựa trên xu hướng trái ngược này. Bằng chứng quan trọng được tìm thấy là khi càng đưa ra những dữ liệu thuyết phục người chống vắc xin, họ sẽ càng chống đối gấp hai lần.

Hóa ra, cùng một tâm lý đó, một số người đấu tranh cho loại thuốc thú y ít người biết đến như một hành động bất chấp. Tâm lý này đặc biệt mạnh mẽ hơn khi họ có thể chỉ ra sự công nhận của một số tổ chức và các nguồn dữ liệu trên mạng xã hội của những người có cùng chí hướng với họ.

Đám đông những người sử dụng ivermectin điều trị Covid-19 còn ít, nhưng họ có thể tiếp cận đến hàng triệu người khác thông qua mạng xã hội. Điều này có thể dẫn đến những ca nhập viện vì quá liều, làm gia tăng căng thẳng cho hệ thống y tế vốn đang phải chữa trị cho rất nhiều bệnh nhân Covid-19.

Tổng hợp