Báo BusinessWorld (Philippines) dẫn lời một số nhà phân tích chính trị Philippines nhận định quân đội Mỹ có thể sẽ tăng cường hiện diện ở Biển Đông sau khi rút khỏi Afghanistan, một động thái được cho nhằm đối phó việc Trung Quốc quân sự hóa khu vực.
Giải phóng năng lực để tập trung vào Trung Quốc, Nga
Giáo sư quan hệ quốc tế Renato de Castro tại ĐH De La Salle (Philippines) nhận định việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan là một “sự rút lui” chiến lược nhằm giải phóng năng lực của Mỹ cho việc cạnh tranh với các đối thủ như Trung Quốc và Nga.
“Mỹ đã nhận ra rằng việc ở lại Afghanistan không mang lại bất kỳ lợi ích nào. Đó không phải là một lĩnh vực hàng hải và họ đã bỏ rất nhiều tiền mà không có gì” - ông De Castro cho hay.
Tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS McCampbell trong một cuộc tập trận ở Biển Đông ngày 22-7-2016. Ảnh: HẢI QUÂN MỸ
“Bạn sẽ làm gì khi nhận ra rằng khoản đầu tư của mình không thu được lợi nhuận? Bạn rút khỏi. Đây là những gì bạn gọi là rút lui chiến lược” – chuyên gia này cho biết, nói thêm rằng “Mỹ đã dành quá nhiều nguồn lực cho Afghanistan và những nguồn lực này phải được cắt giảm vì họ có những ưu tiên khác ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”.
Theo ông De Castro, Mỹ hiện có thể tập trung vào các vấn đề chính sách đối ngoại cấp bách hơn, gồm cả vấn đề Biển Đông.
Chuyên gia này nhận định Philippines nên kỳ vọng Mỹ triển khai thêm nhiều tàu tuần tra ở Biển Đông, đồng thời giúp Manila tăng cường lực lượng hải quân.
“Trọng tâm của Mỹ sẽ là ở khu vực này. Họ sẽ dành cho chúng ta nhiều sự chú ý hơn. Chúng ta có thể mong đợi nhiều nguồn lực hơn từ họ” – ông De Castro nói thêm.
BusinessWorld dẫn lời ông Victor Andres Manhit - chủ tịch một tổ chức tư vấn chính sách tại Philippines - nhận định kết quả này cho thấy mức độ nghiêm túc của Mỹ trong việc đối mặt các thách thức an ninh từ các cường quốc trong khu vực.
“Rút khỏi Afghanistan là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm tập trung vào những thách thức chiến lược cốt lõi, đặc biệt là những thách thức ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mà chính quyền Tỗng thống Joe Biden coi là quan trọng hơn” – ông Manhit cho biết.
Độ tin cậy trong cam kết của Mỹ với đồng minh liệu có lung lay?
Theo BusinessWorld, việc Mỹ rút khỏi Afghanistan, dẫn đến việc thủ đô Kabul bất ngờ rơi vào tay Taliban, đã làm dấy lên các cuộc tranh luận về mức độ tin cậy trong cam kết của Washington với các đồng minh, gồm cả Philippines.
Theo ông Jose Antonio Custodio - cố vấn an ninh và quốc phòng thuộc nhóm chuyên gia Stratbase ADR Institute của Philippines, Mỹ cần cân nhắc sự sống còn của chính mình khi cố gắng bảo vệ một đồng minh như Philippines.
“Đây không phải là vấn đề miễn là Philippines và các đối tác khác cùng hợp tác trong một liên minh” – ông Custodio cho biết.
Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson trong một cuộc tập trận chung với hải quân Philippines hồi tháng 6-2018. Ảnh: AP
Trong khi đó, ông Robin Michael Garcia - giáo sư kinh tế chính trị tại ĐH châu Á và Thái Bình Dương – nhận định Philippines khó có thể trở thành Afghanistan tiếp theo trong trường hợp bị Trung Quốc hoặc những thành phần cực đoan tại Philippines tấn công, vì lợi ích của Manila “rất phù hợp với lợi ích của Mỹ”.
“Lợi ích vật chất của Mỹ sẽ luôn được ưu tiên hàng đầu. Đó là một thực tế trong chính trị quốc tế" – chuyên gia này nói thêm.
Theo ông Garcia, Philippines vẫn có thể dựa vào sự đảm bảo an ninh của Mỹ trong trường hợp xảy ra tấn công ở Biển Đông vì đây là tuyến đường thương mại toàn cầu quan trọng.
“Mỹ luôn kêu gọi một trật tự dựa trên luật lệ ở Biển Đông và đặc biệt kêu gọi tự do hàng hải vì sự kìm hãm thương mại ở khu vực này sẽ ảnh hưởng đến số tiền họ kiếm được. Rõ ràng là ở Biển Đông, lợi ích của Mỹ là rất lớn liên quan thương mại” – ông Garcia nói.
Ông Garcia cho rằng rất khó để so sánh hành động của Mỹ ở Trung Đông hay ở Afghanistan với hành động của họ ở châu Á, lý giải rằng "lợi ích của Mỹ rất phù hợp với lợi ích của các nước Đông Á và Đông Nam Á".
Chiều hướng quan hệ Mỹ-Philippines?
"Liệu Mỹ có còn coi biển Tây Philippines (cách Philippines gọi phía đông Biển Đông) là quan trọng đối với lợi ích của mình không?" – ông Antonio P. Contreras, giáo sư khoa học chính trị tại ĐH De La Salle đặt ra câu hỏi, nói thêm rằng “nếu vậy, họ sẽ không rút khỏi đó, họ vẫn sẽ ủng hộ chúng tôi”.
“Tranh chấp ở biển Tây Philippines không phải là vấn đề khủng bố mà là vấn đề tiếp cận tự do. Afghanistan là một quốc gia không giáp biển. Tầm quan trọng chiến lược của nước này đối với Mỹ là gì ngoại trừ việc đây là nơi sinh sôi của chủ nghĩa khủng bố?” - theo ông Contreras.
Ông Contreras cho rằng tính toán sai lầm của Mỹ ở Afghanistan có thể trở thành điềm báo cho sự suy tàn của chủ nghĩa can thiệp siêu cường.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin (trái) hội đàm với người đồng cấp Philippines Delfin Lorenzana tại Manila. Ảnh: AP
Trong khi đó, ông Herman Joseph S. Kraft - người đứng đầu Khoa khoa học chính trị của ĐH Philippines – nhận định: “Sự tín nhiệm của Mỹ chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng dù việc rút quân khỏi Afghanistan là chính đáng đến mức nào”.
Ông Kraft cho rằng Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte có thể sẽ sử dụng vấn đề này để biện minh cho sự xoay trục của Manila sang Trung Quốc một khi “quá trình vận động hành lang nhân quyền (nhằm vào chính phủ Philippines) tại Quốc hội Mỹ tiến triển”.
Tuy nhiên, ông cho rằng “dù các thành phần thân Trung Quốc trong chính quyền ông Duterte và thậm chí trong quân đội Philippines muốn xoay chuyển như thế nào đi chăng nữa, thì liên minh Philippines-Mỹ vẫn trên một nền tảng ổn định”.
Trong khi đó, ông Contreras nhận định chiến thắng của Taliban ở Afghanistan có thể thúc đẩy tinh thần của các nhóm cực đoan đang hoạt động ở các nước Đông Nam Á, trong đó có Philippines.
Theo đó, ông cho rằng Philippines có thể mong đợi sự hỗ trợ từ Mỹ trong các biện pháp chống khủng bố bất chấp các ưu tiên đang thay đổi của Washington.
“Ngay cả khi Mỹ xoay trục sang châu Á đã diễn ra trong những năm trước, Mỹ vẫn tập trung và tận tâm hỗ trợ chống khủng bố cho các đồng minh và đối tác đang gặp thách thức khủng bố trong nước” - nhà phân tích quốc phòng này cho biết.
