Dù vẫn đang là công ty có lợi nhuận ròng lớn nhất thế giới năm 2020 với 57 tỷ USD, nhưng lợi nhuận của Apple vốn đã đạt 53 tỷ từ 2015. Doanh thu và lợi nhuận của Apple không còn tăng khi số Iphone bán ra tăng chậm lại 6 năm qua.

Thị trường chứng khoán có một quy luật khắc nghiệt: Các doanh nghiệp khi tới chu kỳ bão hòa, tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận chậm lại sẽ bị trừng phạt bằng định giá P/E tụt nhanh từ cao về rất thấp. VNM, BVH...là đại diện những Bluechips P/E cao ngất một thời trên HOSE. Nhưng khi tăng trưởng chậm lại, giá cổ phiếu BVH đi ngang 10 năm nay, còn VNM vẫn quanh vùng giá của 2016 với P/E giảm nhanh từ 30.x về 17.x.

Nhưng Apple đã phá vỡ quy luật ấy!

Cổ phiếu Apple (AAPL) vẫn tăng giá đều bất chấp đà tăng doanh thu, lợi nhuận chậm hẳn lại 5 năm liền 2015-2020. P/E của AAPL thậm chí được rerate từ 10.x 2015-2016 lên 20.x 2018 và 30.x vào 2020. Đưa APPL từ một cổ phiếu được coi là sắp hết chu kỳ tăng trưởng với vốn hóa 500 tỷ USD vào 2015, lên vượt 2.000 tỷ USD cuối 2020.

Một trong những lý do cốt yếu là APPL đã liên tục mua vào cổ phiếu quỹ 7 năm qua khiến lượng cổ phiếu lưu hành giảm hơn 30%. Nhờ đó, EPS vẫn luôn tăng và cổ phiếu AAPL thành hàng khan hiếm với ROE vượt 100%. Giá cổ phiếu tăng 700% đưa vốn hóa Apple tăng hơn 5 lần bất chấp quy luật cổ phiếu thường bị lãng quên khi không còn tăng trưởng.

So với các lựa chọn: Tái đầu tư hay trả cổ tức tiền mặt, mua cổ phiếu quỹ đang là xu thế được chọn trên thế giới, trong một môi trường lãi suất huy động siêu thấp và nhu cầu CAPEX không lớn.

Khi khó tìm kiếm các cơ hội tốt trên thị trường, Berkshire Hathaway của huyền thoại Warren Buffett cũng đã bỏ ra hơn 30 tỷ USD mua lại 6% cổ phiếu lưu hành của trong 2 năm qua. Tập đoàn có vốn hóa lớn thứ 2 thế giới Microsoft cũng đã liên tục mua vào thu hẹp 30% quy mô vốn lưu hành trong 10 năm qua. Y như với Apple, chính sách này góp phần duy trì Uptrend của cổ phiếu Microsoft và rerate P/E từ 8.x vào 2010 lên 40.x vào 2018, đưa vốn hóa Microsoft tăng 4 lần, trở lại nhóm doanh nghiệp top vốn hóa thế giới, mặc cho lợi nhuận không hề tăng suốt 2010-2018.

Bài học với Thị trường chứng khoán Việt Nam

Những doanh nghiệp có số dư tiền mặt lớn, dòng tiền về mạnh hàng năm vượt nhu cầu tái đầu tư như VNM, SAB, HPG, FPT, CTD, REE...hoàn toàn có thể cân nhắc mua cổ phiếu quỹ, giảm quy mô vốn lưu hành, như một lựa chọn rất tốt để chia lại lợi nhuận cho cổ đông thay cho cách làm truyền thống hiện nay là trả tiền mặt hoặc tệ nhất là trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Cổ đông không trực tiếp nhận cổ phiếu thưởng hay tiền mặt nên không phải nộp thuế thu nhập, nhưng hưởng lợi lớn hơn nhiều từ việc gián tiếp tăng % sở hữu công ty do quy mô vốn điều lệ thu hẹp, đồng thời hưởng lợi từ mức tăng giá cổ phiếu, tăng định giá P/E, và tăng vốn hóa của doanh nghiệp.

Mua lại cổ phiếu quỹ ở định giá hợp lý đồng thời đảm bảo nguồn vốn dôi dư của doanh nghiệp được tái đầu tư vào chính mình, không nằm chết trong tài khoản ngân hàng với lãi suất ngày càng thấp, hoặc sa lầy vào các dự án mới ngoài ngành cốt lõi, hay các start-up phiêu lưu khổng lồ nhiều rủi ro.

Trong môi trường lãi suất thấp, những doanh nghiệp tốt nhất với dòng tiền dồi dào nhưng thiếu cơ hội tái đầu tư hiệu quả cũng sẽ có những mối đau đầu riêng. Mua cổ phiếu quỹ đang là một lựa chọn của rất nhiều doanh nghiệp top đầu thế giới hiện nay, như một trong những cách trả lại giá trị tốt nhất cho cổ đông.

Lê Chí Phúc (CEO SGI Capital)