PGS.TS Trần Đắc Phu - nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam - đã nói như vậy khi bàn về những kịch bản cho Hà Nội sau ngày 21/9.

Phố cổ Hà Nội những ngày giãn các xã hội theo Chỉ thị 16. Ảnh: báo Người lao động

CHỐNG DỊCH NHƯ HÀ NỘI THỜI GIAN QUA LÀ THÀNH CÔNG

- Hà Nội đang tính tới phương án nới lỏng giãn cách , mở cửa lại một số dịch vụ sau ngày 15 và 21/9. PGS có đánh giá gì về việc này?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Có thể thấy, tình hình dịch bệnh tại Hà Nội hiện nay vẫn đang kiểm soát được. Số ca mắc giảm. Đặc biệt là những ca mắc trong cộng đồng chỉ tập trung ở diện hẹp. Chúng ta cũng đã tổ chức tiêm vắc xin rất nhanh chóng; mở rộng được các vùng xanh; cũng như rút được nhiều kinh nghiệm. Ý thức của người dân, vấn đề tự quản tăng lên…

Như vậy, theo tôi, những việc nêu trên (nới lỏng giãn cách, mở cửa lại các dịch vụ - PV) là rất đáng làm.

PGS-TS Trần Đắc Phu, cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam. Ảnh: Diệu Linh/Người lao động

- Cơ sở cho việc nới lỏng này được cân nhắc dựa trên những yếu tố nào, thưa PGS?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Theo tôi cần 3 dữ liệu quan trọng là: tính chất của dịch bệnh, độ phủ vắc xin và nhu cầu làm ăn kinh tế - đảm bảo an sinh xã hội.

Tính chất dịch là việc xét xem các ca nhiễm nằm rải rác hay tập trung ở một vùng; biết rõ hay không rõ nguồn lây… Và dựa vào việc có kiểm soát được dịch bệnh hay không?

Ví dụ, trong một ổ dịch có tới 400 ca nhiễm ở Hà Nội, nhưng chỉ tập trung ở diện hẹp là 2 ngõ tại Thanh Xuân Trung thì tính chất dịch đó không đáng lo bằng việc 400 ca nhiễm ấy rải khắp thành phố. Số ca nhiễm không phải là yếu tố then chốt khi đánh giá tính chất của dịch bệnh.

Thứ hai, vấn đề vắc xin cũng là mấu chốt rất quan trọng. Mặc dù vắc xin không bảo vệ được khỏi lây nhiễm 100%. Nhưng nó vẫn là chìa khóa chống dịch bền vững vì giúp giảm số ca chuyển nặng, giảm tỷ lệ nhập viện và tử vong.

Ông Trần Đắc Phu cho rằng, với mục tiêu không để dịch bùng phát mạnh, chống dịch như Hà Nội thời gian qua là thành công.

Cuối cùng là nhu cầu làm ăn kinh tế, việc đảm bảo an sinh xã hội. Có địa phương chỉ khoảng chục ca nhiễm đã lập tức thực hiện giãn cách xã hội. Nhưng có nhiều nơi, số ca nhiễm lớn hơn thì vẫn phải nới lỏng vì còn liên quan vấn đề nhu cầu làm ăn kinh tế, việc đảm bảo an sinh xã hội. Không thể nào có mẫu số chung được. Điều đó phụ thuộc vào từng địa phương.

Thời điểm hiện tại, mục tiêu của Hà Nội là mong muốn không bị dịch bùng phát mạnh, không có ai bị bệnh nặng, vào viện mà phải tử vong cả. Vì mục tiêu đó nên chúng ta mới phải thực hiện giãn cách dài như vừa qua. Cái đó đúng.

Và nếu không làm vậy thì rất dễ dịch ở Hà Nội đã bùng lên rất phức tạp rồi.

Cho nên tôi nói, chống dịch như ở Hà Nội thời gian qua đã là thành công rồi đấy.

Ngoài ra, để xem xét việc nới lỏng giãn cách hay không vẫn là tính chất dịch bệnh và việc kiểm soát nó. Vấn đề này luôn phải được đặt lên hàng đầu.

3 KỊCH BẢN CHO HÀ NỘI SAU KHI NỚI LỎNG GIÃN CÁCH XÃ HỘI

- Theo PGS, nếu đã có những cơ sở vững chắc như trên thì Hà Nội có thể nới lỏng đến mức nào?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Theo tôi, nới lỏng đến mức độ nào thì từ nay đến 15 hoặc 21/9 sẽ còn phải theo dõi và đánh giá tiếp.

Tuy nhiên, chắc chắn những hoạt động có nguy cơ lây lan cao như vũ trường, quán karaoke, một số hoạt động tập trung đông người… vẫn chưa thể hoạt động trở lại được.

Chắc chắn vẫn còn có những khu vực phải phong tỏa, nhưng đó là phong toả hẹp, phong toả ổ dịch. Đó là những nơi có ca F0 thì chưa thể gỡ bỏ rào chắn được.

Thứ trưởng Nguyễn Trường Sơn thăm bệnh nhân tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cơ sở 2 Hà Nội. Ảnh: Việt Hùng.

Hà Nội cũng sẽ phải tính việc sau khi hết giãn cách thì chỉ cho phép tập trung bao nhiêu người nhất định? Các biện pháp nào để bảo vệ vùng xanh? Tóm lại, thành phố sẽ phải xây dựng những phương án cụ thể để vừa phát triển kinh tế, vừa phòng chống dịch bệnh. Trong đó yếu tố phòng dịch phải đặt lên hàng đầu.

Điều quan trọng lúc này là phải đưa ra phương án an toàn: lối sống an toàn, xí nghiệp, chợ búa , trường học, khu phố, xã, phường, quận, huyện an toàn… Đây là nền móng của việc mở cửa trở lại.

Phương án an toàn này đòi hỏi mỗi cấp, ngành, tổ chức, đơn vị phải xây dựng cho riêng mình, dựa trên kinh nghiệm của thành phố, của các tỉnh, thành khác cũng như sự phù hợp của người dân. Không thể áp đặt được! Ví dụ, ngay cả phương án 3 tại chỗ thì cũng có doanh nghiệp làm tốt, có doanh nghiệp không phù hợp. Họ sẽ phải tính toán phương án 2 điểm đến 1 cung đường, hoặc đưa ra những biện pháp khác phù hợp hơn cho tình huống cụ thể của mình.

Người dân cũng phải có lối sống an toàn: ra đường vẫn phải đeo khẩu trang, áp dụng 5K… chứ không phải vừa nới lỏng giãn cách tính chuyện tụ tập, nhậu nhẹt. Có những mối nguy hiểm mọi người phải luôn nhớ. Ví dụ, người tiêm chủng đủ liều rồi đi đến vùng dịch, hoặc vùng tiêm chủng thấp vẫn có khả năng sẽ lây cho vùng đó. Hoặc họ sẽ lây cho người già, người có bệnh nền thì nguy hiểm cho người ta.

Phun tiêu độc, khử khuẩn tại Hà Nội - Ảnh: Việt Hùng.

- Hà Nội là nơi giao lưu đi lại của cả nước, sau khi nới lỏng giãn cách thì nguy cơ dịch dịch vẫn rất cao, diễn biến khó lường. Theo PGS, chúng ta cần chuẩn bị trước những kịch bản nào để kịp thời ứng phó?

PGS.TS Trần Đắc Phu: Sau khi nới lỏng giãn cách, Hà Nội vẫn phải sẵn sàng cho tình huống có thể bùng dịch.

Thủ đô không thể tách khỏi tình hình chung của cả nước. Vấn đề là làm sao phát hiện sớm, khoanh vùng, phát hiện cách ly, truy vết kịp thời. Muốn đưa Hà Nội về trạng thái "zero Covid-19" là điều khó có thể thực hiện.

Về kịch bản thì sẽ có 3 tình huống:

Thứ nhất, tình hình dịch duy trì được tình hình như hiện nay hoặc giảm dần.

Thứ hai là số ca nhiễm tăng, lan rộng hơn, phát hiện thêm ổ dịch mới.

Thứ ba là dịch lan rộng toàn thành phố, nhưng cố gắng không để xảy ra tình huống này.

Với kịch bản nào thì để ứng phó vẫn phải lấy hệ thống y tế làm trọng tâm. Phải làm sao cho hệ thống y tế không bị quá tải, không để xảy ra tử vong không kiểm soát được.

Các bệnh viện dã chiến ở Hà Nội đã được thiết lập nhiều, nhưng không thể chủ quan vì tình hình diễn biến dịch bệnh rất phức tạp, khó lường nhất là biến chủng Delta lây lan nhanh. Phòng tuyến y tế ở Thủ đô luôn phải sẵn sàng, không thể để bị quá tải.

Tôi đề xuất hướng để F1 cách ly tại nhà thời điểm này là hợp lý. Cách này áp dụng đối với những người có nhà cửa, đủ điều kiện để cách ly trong không gian riêng. Như vậy, họ vừa thoải mái hơn và cũng giảm tại cho hệ thống cách ly tập trung, tránh lây chéo, nguy cơ gây quá tải cho hệ thống điều trị.

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu, vấn đề mấu chốt trong tất cả các kịch bản là không thể để hệ thống ý tế tại Hà Nội bị quá tải. Ảnh: Huy Hậu.

Trước những diễn biến mới trong công tác chống dịch, chiều 13/9, Thường trực Thành ủy Hà Nội giao Ban Cán sự đảng UBND thành phố xem xét, đánh giá tổng thể, quyết định phương án nới lỏng một số hoạt động dịch vụ trong các khu vực trên cơ sở bảo đảm chặt chẽ phương án phòng, chống dịch sau ngày 15/9 và 21/9.

Ông Nguyễn Văn Phong, Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội cho biết: "Trong vài ngày tới, UBND TP. Hà Nội sẽ ban hành văn bản cụ thể về việc nới lỏng một số hoạt động dịch vụ".

Trước đó, tại cuộc họp chiều 12/9, Phó Chủ tịch Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cũng yêu cầu các địa phương phải tính toán, nghiên cứu, sớm có định hướng cho giai đoạn chống dịch sau ngày 21/9.

Đợt dịch thứ 4 tính từ ngày 27/4 đến tối 13/9, Hà Nội ghi nhận tổng 3.820 ca Covid-19, trong đó 1.595 ca ngoài cộng đồng và 2.225 người đã được cách ly. Các ca nhiễm trong những ngày qua liên tiếp giảm sâu và phần lớn phát hiện trong khu vực đã được cách ly, phong toả.

Tính tới 18h30 ngày 13/9, toàn thành phố đã tiêm được 4.728.739 mũi, gồm 4.325.619 mũi 1 và 403.120 mũi 2 vắc xin Covid-19.

Thu Hường