Chia sẻ với VnExpress, chủ một doanh nghiệp sản xuất gạo hữu cơ tại quận 7 (TP HCM) thở phào khi thấy thành phố bắt đầu có những động thái nới lỏng giãn cách. Tuy nhiên, người này tâm sự đang rất lo lắng khâu tuyển dụng nhất là sau hai tháng ròng rã không tìm được nhân công.
Hàng quán hoạt động được hoạt động trở lại tại TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần
Cuối tháng 6, công ty phát hiện 4 nhân viên bị dương tính. Con số tăng lên gấp 10 chỉ một tuần sau khiến doanh nghiệp mất gần một nửa nhân lực. Nhưng việc tìm người không dễ dàng. "Người ta ngại đi làm phần vì khó thích nghi với ba tại chỗ, phần sợ nguy cơ nhiễm Covid", đại diện công ty nói.
Đăng tin tìm người khắp nơi không được, ban lãnh đạo cuối cùng phải nhờ chính nhân viên giới thiệu, mời gọi người quen ứng tuyển mới đủ số lượng. Nhưng khó khăn vẫn chưa dừng lại khi 4 đợt tuyển dụng, chỉ duy nhất lần gần đây công ty mới tuyển được người âm tính với virus. Những lần trước, qua test nhanh người mới, đơn vị ghi nhận ít nhất một trường hợp nhiễm bệnh, khiến lực lượng lao động đã mỏng còn bị bào mòn thêm.
Ông Lê Xuân Tân, thành viên ban giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn Gỗ Hạnh Phúc ở Đồng Nai cũng đồng tình khi cho rằng việc tuyển dụng bây giờ rất khó khăn. "Những người đi làm lúc này chẳng qua bị gánh nặng lớn về kinh tế. Nếu có lựa chọn khác, chắc chắn họ muốn ở quê hoặc đợi hết dịch hẳn mới đi cho an toàn", ông nói.
Mặt khác, tương tự doanh nghiệp sản xuất gạo, ông cho rằng việc đưa người mới vào doanh nghiệp rất phức tạp khi Covid-19 vẫn còn. Bởi ngay cả khi tuyển được công nhân đã tiêm 1 mũi vaccine cũng chưa hẳn an toàn. "Tiêm vaccine không đồng nghĩa với việc họ miễn nhiễm với virus, công nhân cũng có thể mắc bệnh và mang mầm bệnh vào nhà máy", ông nhận định.
Hiện doanh nghiệp này vẫn còn 20% lao động không tiêm vaccine do có các vấn đề về sức khoẻ, dẫn đến rủi ro lớn nếu Covid-19 xâm nhập. Do vậy, để chuẩn bị cho thời gian tuyển dụng sắp tới, Gỗ Hạnh Phúc đã lên kế hoạch tái lập lại bệnh viện dã chiến phục vụ cách ly, xét nghiệm cho nguồn công nhân mới.
Công nhân nhà máy dệt may Thành Công sản xuất 3 tại chỗ. Ảnh: An Phương
Còn Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP HCM Chu Tiến Dũng cho biết, các doanh nghiệp hiện bị động chờ đợi Bộ Y tế ban hành tiêu chuẩn người lao động được đi làm trở lại để tuyển dụng. Mặt khác, trong bối cảnh nguồn cung khan hiếm, ông lưu ý không nên bỏ qua những lao động là F0 đã tự khỏi bệnh ở nhà. Đây là nguồn cung lao động lớn và an toàn khi bản thân đã có kháng thể, cần được nhận diện để bổ sung cho các nhà máy. Ngoài ra, các quy định lưu thông cho người lao động trên cả nước cũng cần được thống nhất nếu không, lực lượng lao động ở các địa phương khác sẽ khó đến các trung tâm sản xuất để làm việc.
"Chúng tôi rất mong sớm có hướng dẫn, và phải đưa ra từ sớm, chứ không thể gần đến ngày mới đưa ra, như thế doanh nghiệp sẽ rất bị động", ông nói và nhấn mạnh không thể bỏ lỡ quý IV – là thời điểm nhu cầu sản xuất cao, cũng là cơ hội để doanh nghiệp phục hồi.
Vấn đề tiếp theo là vướng mắc từ các quy định chính sách cũng như tính đồng bộ trên cả nước.
Hơn 1 tuần kể từ khi TP HCM cho phép dịch vụ ăn uống bán mang về, chuỗi trà sữa Gong Cha vẫn chưa thể "tái xuất". Đại diện doanh nghiệp này cho biết, việc chuẩn bị phải từng bước một. Quy định "3 tại chỗ" được Gong Cha giải thích là lần đầu tiên được tiếp cận. Bản chất của các nhà hàng, cửa tiệm không được thiết kế để cho nhân viên ăn ngủ nghỉ lại. Do đó, doanh nghiệp cần thời gian chuẩn bị cơ sở vật chất, tiện ích và cả động viên tinh thần nhân viên để họ trở lại công việc.
Thực tế của Gong Cha cũng từng được nhiều doanh nghiệp trong ngành F&B kiến nghị lên lãnh đạo TP HCM. Nhóm 11 doanh nghiệp, sở hữu hơn 1.300 nhà hàng cho biết các quy định đưa ra để doanh nghiệp mở cửa không dễ dàng mà 3 tại chỗ chỉ là một trong số đó. Những quy định về thời gian bán hàng ngắn, phải xét nghiệm nhân viên 2 ngày một lần, việc giao hàng không thuận tiện... khiến giới F&B dè dặt dù được phép mở dần kinh doanh.
Các vướng mắc này cũng phần nào tác động đến chuỗi cung ứng, gây thiếu hụt nguồn cung với doanh nghiệp. Ông Chu Tiến Dũng cho biết, nhiều doanh nghiệp liên quan đến sản xuất, xuất khẩu phản ánh rằng vì lý do chống dịch, nhiều vùng nguyên liệu trong nước bị ngưng hoạt động, chưa thể phục hồi ngay dẫn đến lượng hàng hoá đầu vào bị thiếu.
Theo đó, các doanh nghiệp sản xuất sẽ buộc phải chờ các khu vực nguồn cung này phục hồi. Điều này cũng hàm nghĩa việc mở lại kinh tế phải diễn ra đồng bộ khi doanh nghiệp ngày nay có tính phụ thuộc, liên đới rất lớn.
Ông Tân lấy ví dụ với ngành gỗ. Một sản phẩm gỗ công nghiệp có khi cần đến 50 linh kiện sản xuất đến từ nhiều nơi trong và ngoài nước khác nhau. Do vậy, nếu chỉ một số doanh nghiệp được mở, số khác vẫn đóng, vấn đề nguồn cung sẽ không đảm bảo.
Mặt khác, các vấn đề lưu thông chưa được thống nhất giữa các địa phương cũng khiến dòng chảy hàng hoá bị tắc nghẽn, tác động xấu đến doanh nghiệp, vốn đã chịu nhiều tổn thương sau bốn lần dịch bệnh.
"Nếu không gỡ phong toả, giải quyết dứt điểm các vấn đề lưu thông, nguyên liệu sản xuất sẽ dần cạn kiệt buộc doanh nghiệp phải đóng cửa. Doanh nghiệp biết Chính phủ cần thời gian nên cũng cố gắng hết sức để kéo dài nhưng rồi cũng sẽ đến điểm cực hạn", ông nói.
Vấn đề cuối cùng là dòng tiền. Tiền được xem là máu giúp doanh nghiệp duy trì sự sống. Tuy nhiên, sau gần 3 tháng kinh tế đóng băng, nhiều doanh nghiệp đã "cạn máu" khi doanh thu không có nhưng các khoản trả cố định vẫn phải đều đặn đóng.
"Các khoản phí, tiền đóng bảo hiểm, công đoàn vẫn phải đóng nguyên, trong khi chúng tôi bỏ hàng tỷ đồng nuôi bao nhiêu con người trong nhà máy thời gian qua", đại diện một doanh nghiệp thực hiện 3 tại chỗ nói. Người này cũng cho biết, các chính sách hỗ trợ vẫn xa vời với họ, trong khi, tiền và tài sản không còn bao nhiêu.
Ông Dũng nhận xét, đến nay, dòng tiền tại nhiều doanh nghiệp đã thực sự đứt gãy. Do vậy, nếu sản xuất lại, họ sẽ đối diện với việc thiếu vốn nghiêm trọng, cần được vay bổ sung, nếu không, sẽ không có cách nào sản xuất được. Hiện nhiều doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng đã kiến nghị Nhà nước sớm có các chính sách hỗ trợ tiếp cận về dòng tiền, giảm lãi suất, để có cơ hội tái sản xuất, kinh doanh.
Những rào cản lớn này hiện khiến cho các doanh nghiệp, như ông Tân nhìn nhận, là rất thận trọng trước cơ hội kinh tế mở lại. Mặt khác, khi dịch bệnh vẫn còn bất định, doanh nghiệp cũng không lấy gì đảm bảo, sau khi bung nốt số công sức, vốn liếng còn lại, nền kinh tế có bị chuyển trạng thái một lần nữa.
Đức Minh - Tất Đạt