Nhiều hãng sản xuất ôtô điện đã tiêu thụ sản phẩm khá mạnh ở châu Âu, Mỹ, Nhật, Trung Quốc song chưa muốn tấn công vào thị trường Việt Nam bởi lo ngại cơ sở hạ tầng không đáp ứng được nhu cầu, đặc biệt là vấn đề phát triển trạm sạc.

Thiếu hệ thống trạm sạc chung

Ông Đỗ Nguyễn Vương, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Ôtô Volkswagen Việt Nam, cho biết Volkswagen cũng như một số hãng xe khác đang tích cực tìm hiểu thông tin thực tế từ thị trường Việt Nam trước khi có chiến lược cụ thể. "Chúng tôi cần ghi nhận mức độ người dân ưa thích, quan tâm đến xe điện và khả năng mua như thế nào? Mạng lưới trạm sạc do các hãng đang đầu tư tại Việt Nam có thể chia sẻ cho hãng khác hay không? Nếu có sẵn hệ thống trạm sạc, hãng sẽ mạnh dạn đưa xe điện về tiêu thụ để thăm dò thị trường. Trường hợp tiêu thụ tốt, đạt khoảng 10.000 chiếc/tháng, Volkswagen sẵn sàng đầu tư hệ thống trạm sạc ở Việt Nam" - ông Vương thông tin.

Tuy nhiên, câu chuyện không đơn giản như vậy. Thực tế, mỗi hãng xe điện sử dụng một công nghệ khác nhau nên chuẩn sạc cũng khác nhau. Để phát triển hệ thống xe điện toàn diện, đồng bộ, đòi hỏi phải có hệ thống trạm sạc đa năng, có khả năng hỗ trợ sạc cho nhiều dòng xe của các thương hiệu khác nhau. Trong khi đó, tại Việt Nam, hiện chỉ duy nhất hãng xe VinFast lên kế hoạch lắp đặt 2.121 trạm với gần 40.000 cổng sạc tại các cơ quan, công sở, bãi đỗ xe, chung cư, văn phòng, trung tâm thương mại ở 63 tỉnh, thành để phục vụ nhu cầu người sử dụng xe điện của hãng này.

Theo Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương, tiêu chuẩn các loại phích cắm vào cổng kết nối sạc có sự khác nhau giữa các khu vực và phụ thuộc thiết kế của từng mẫu xe. Chẳng hạn, chuẩn sạc nhanh của Mỹ là CCS1/Tesla, chuẩn sạc của châu Âu là CCS2, CHAdeMO của Nhật Bản và GB/T của Trung Quốc. Do vậy, việc phát triển hệ thống trạm sạc có thể đáp ứng nhu cầu cho tất cả các loại xe điện có chuẩn sạc khác nhau cũng là một thách thức.

Cục Đăng kiểm Việt Nam, Bộ Giao thông Vận tải đang nghiên cứu và phối hợp với cơ quan liên quan để đề xuất, xây dựng quy chuẩn về trạm sạc cho xe điện.

Cần chính sách khuyến khích

Theo chuyên gia ôtô Nguyễn Minh Đồng, chính phủ các nước châu Âu, Mỹ, Nhật đều có chính sách tạo điều kiện thuận lợi về trạm sạc, nơi đậu xe cho người sở hữu xe điện. Thậm chí, nhiều nước hỗ trợ người mua xe điện với mức từ 6.500-10.000 euro/xe. "Tại Đức, hầu hết các thành phố đều tạo điều kiện thuận lợi về mặt bằng cho các tổ chức, doanh nghiệp lắp đặt trạm sạc hoặc hỗ trợ với số tiền lên hàng chục ngàn euro. Người dân có nhu cầu lắp đặt trạm sạc tại nhà cũng được hỗ trợ" - ông Đồng dẫn chứng.

Đại diện Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam cho rằng nếu lắp đặt được hệ thống trạm sạc rộng khắp, thuận tiện thì chiến lược phát triển xe điện tại Việt Nam sẽ nhanh chóng được "kích hoạt". Để làm được điều này, cần sự bắt tay giữa nhà nước và doanh nghiệp. Trong đó, để bảo vệ môi trường, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất và người dân sử dụng xe điện, nhà nước có thể áp mức thuế suất các loại thuế cho xe sử dụng xăng dầu cao hơn xe điện, tạo lợi thế cạnh tranh.

GS-TS Bùi Văn Ga - giảng viên Khoa Cơ khí giao thông Trường ĐH Bách khoa Đà Nẵng, nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo - nêu quan điểm việc phát triển xe điện phụ thuộc rất lớn vào chính sách về bảo vệ môi trường, giảm thiểu khí thải gây ô nhiễm. 

Nếu có chính sách rõ ràng về việc đặt an toàn của môi trường lên trên hết, tạo điều kiện thuận lợi cho cả người sản xuất và người sử dụng xe thì chắc chắn nhiều doanh nghiệp sẽ tham gia sản xuất, lắp ráp xe điện và người tiêu dùng cũng nhận thấy lợi ích từ dòng xe này. 

"Sản xuất, lắp ráp xe điện không phức tạp như các dòng xe động cơ đốt trong nên doanh nghiệp dễ dàng làm được. Điều quan trọng là cần chính sách phù hợp" - GS-TS Bùi Văn Ga nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, hệ thống trạm sạc của VinFast phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn châu Âu và có thể phục vụ nhu cầu sạc cho các phương tiện tương thích. Tuy vậy, chỉ với khoảng 2.000 trạm sạc là chưa "thấm" vào đâu, sẽ hạn chế khả năng di chuyển của phương tiện cơ giới chạy bằng điện. Do đó, cần bố trí hệ thống trạm sạc dày đặc từ thành phố tới các vùng nông thôn.