Là một trong những tập đoàn bất động sản hàng đầu thế giới, song thời gian gần đây, Evergrande liên tiếp gặp khó khăn do nhiều khoản vay nợ khổng lồ cũng như chính phủ Trung Quốc siết chặt các quy định về kinh doanh đất đai.

Bên cạnh bất động sản, mảng kinh doanh xe ô tô điện tưởng như cực kỳ tiềm năng khi được dự báo là đối trọng của Tesla hóa ra lại không như người ta tưởng tượng. Evergrande New Energy Vehicle Group Ltd's (Evergrande NEV) từ chỗ là tương lai của ngành xe điện Trung Quốc trở thành một công ty mang đến nỗi thất vọng lớn sau những thông tin được công bố mới đây.

Tiền thân của Evergrande NEV là Evergrande Health Industry Group Ltd, một công ty chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực quản lý y tế và chỉ có một mảng nhỏ về sản xuất ô tô điện.

Sau khi nhận được đầu tư, công ty này tập trung chính vào việc sản xuất các dòng ô tô chạy điện cũng như pin lithium cung cấp năng lượng cho xe. Vào tháng 11 năm 2019, Tập đoàn Evergrande thông báo sẽ đầu tư 45 tỷ nhân dân tệ trong vòng 3 năm tới để phát triển mạnh hơn nữa loại phương tiện này, đồng thời xây dựng ba cơ sở sản xuất.

Với sức mạnh của họ ở thời điểm ấy, người ta có thể tưởng tượng ra một siêu Tesla của Trung Quốc với loạt sản phẩm đủ sức sánh vai với công ty của tỷ phú Elon Musk.

Thậm chí, chủ tịch của Tập đoàn Evergrande còn tự tin tuyên bố sẽ biến NEV trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất trong vòng 3-5 năm tới. Để thể hiện tham vọng của mình, đầu năm 2021, NEV đã giới thiệu 9 mẫu xe điện với thương hiệu Hengchi tại hội chợ ô tô Thượng Hải 2021. Trong đó, 4 mẫu xe sẽ được họ giao trong năm 2022, bao gồm Hengchi 1, một chiếc sedan cỡ lớn nhắm đến việc cạnh tranh với Tesla Model S và Hengchi 3, 5 và 6 – những mẫu xe crossover với thiết kế tương đối độc đáo. NEV cũng liên lạc với nhiều nhà cung cấp thiết bị và thiết kế ô tô lớn trên thế giới như Benteler, Hofer Engineering.... nhằm chuẩn bị cho công đoạn sản xuất xe trong thời gian sau đó.

Với triển vọng như vậy, Evergrande EV được đánh giá rất cao, khi vào tháng tư năm nay, giá trị thị trường của họ đạt tới 87 tỷ USD, lớn hơn cả hao công ty sản xuất ô tô lâu đời là Ford và General Motors. Giá trị thị trường của họ thậm chí còn gấp bốn lần vốn hóa của công ty mẹ. Cổ phiếu của Evergrande NEV niêm yết trên sàn chứng khoán Hồng Kong tăng trưởng tới 1000% trong vòng 12 tháng, giúp công ty huy động được hàng tỷ USD trong thời gian ngắn.

Mặc dù vậy, tính đến thời điểm hiện tại, công ty này vẫn chưa bán ra được một chiếc ô tô nào. Ba nhà máy của họ hiện vẫn chưa có dây chuyền lắp ráp ô tô chung; các loại thiết bị và máy móc được cho là vẫn đang tương đối ngổn ngang. Chưa hết, các nhân viên thuộc Evergrande NEV được khuyến khích ... bán căn hộ - ngành kinh doanh chính của công ty mẹ, thay vì tìm hiểu các vấn đề liên quan tới chế tạo ô tô.

Nhiều chuyên gia cho rằng việc không hiểu rõ về ngành nhưng vẫn bỏ một số tiền lớn đầu tư đang khiến Evergrande gần như không thu lại được kết quả tương xứng. So với hai công ty sản xuất ô tô điện trong nước là Nio và Xpeng, họ cũng thua kém nhiều về mặt công nghệ. Ngoài ra, chính sách đưa ra thị trường một lúc tới 14 đời xe điện của Evergrande NEV cũng bị đặt dấu hỏi khi so sánh với các đối thủ.

Tính đến hết năm tài chính 2020, công ty đang thua lỗ khoảng 7.6 tỷ nhân dân tệ (tức khoảng 1.2 tỷ USD), tăng khoảng 55% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, doanh thu của công ty tăng gấp 3 lần, đạt 15.5 tỷ nhân dân tệ (2.5 tỷ USD), song các loại chi phí khác đều tăng mạnh, đặc biệt là chi phí giá vốn hàng bán (12.8 tỷ nhân dân tệ – tăng 3.5 lần so với năm trước) và chi phí bán hàng (2.2 tỷ nhân dân tệ, tăng 2.5 lần).

Tài sản của công ty đến cuối năm đạt 150 tỷ nhân dân tệ (23 tỷ USD, tăng 1.61 lần so với năm 2019), song phần lớn là các dự án đang phát triển. Các khoản vay nợ của công ty, cả ngắn hạn và dài hạn, đạt 71.8 tỷ nhân dân tệ, tức bằng gần một nửa tài sản của công ty.

Điều này cho thấy tình hình tài chính của Evergrande NEV cũng không khác nhiều so với công ty mẹ, phụ thuộc lớn vào nợ vay. Công ty ngày một thua lỗ lớn hơn và chưa biết đến bao giờ mới có thể sản xuất được chiếc xe ô tô đầu tiên.

Với việc công ty mẹ cũng gặp rất nhiều khó khăn do sử dụng quá nhiều đòn bẩy tài chính, các kế hoạch của Evergrande NEV cũng thay đổi theo hướng tiêu cực. Kế hoạch sản xuất thử nghiệm của họ bị hoãn lại từ tháng 9 năm ngoái tới cuối năm nay, trong khi việc giao hàng chỉ được xác định vào năm 2022 mà không có thời gian cụ thể.

Kỳ vọng của công ty về việc tăng công suất lên 1 triệu xe mỗi năm lùi lại tới năm 2025, chậm hơn 3 năm so với kế hoạch ban đầu; Evergrande NEV cũng đặt mục tiêu sản xuất 5 triệu xe mỗi năm vào năm 2035. Đây là một con số tương đối thất vọng, nếu biết rằng Volkswagen đã bàn giao tới 3,85 triệu xe chỉ trong năm 2020 tại Trung Quốc.

Tới đầu tháng 9 vừa qua, việc công ty tuyên bố các khoản lỗ sẽ còn tăng mạnh do đang ở giai đoạn đầu của việc đầu tư sản xuất xe điện đã khiến giá trị vốn hóa của công ty giảm tới 90%, chỉ còn gần 9 tỷ USD.

Từ mức đỉnh 72.25 HKD vào tháng 2, giờ đây mỗi cổ phiếu của công ty chỉ đáng giá khoảng 3 HKD, cho thấy niềm tin của nhà đầu tư vào công ty này đã chạm đáy. Với tình hình tài chính của công ty mẹ ngày càng tồi tệ, ngày ra mắt sản phẩm của họ càng thêm mờ mịt. Những mẫu xe đẹp và độc đáo của Evergrande NEV có lẽ sẽ còn tiếp tục nằm trên giấy trong một thời gian dài nữa, và ngày mà họ vươn tới tầm của Tesla sẽ không bao giờ tới.

Phạm Tiến Đạt