Xứ Quảng đất đai sỏi đá, trồng rau chỉ được vào mấy tháng mùa xuân, xuân qua thì mùa hạ nắng nóng kéo dài, "nắng tháng tám nắng rám trái bưởi" là chuyện thường tình, nắng thiệt.
Mùa nắng xứ này thì khó mà trồng rau. Mấy năm nay lưu thông dễ dàng nên việc ăn rau các vùng miền là không khó. Rau củ từ Đà Lạt, từ cao nguyên xuống; hoa quả từ miền Bắc về tha hồ được nếm cây trái vùng miền. Rồi tới một ngày cơn đại dịch tràn qua, lưu thông tắt tị, hàng hóa tự dưng khan hiếm, những ngày lockdown càng khắc nghiệt hơn, rau miền ngoài thì ứ mà người thành phố thì hiếm.
Vậy chứ người quê xứ Quảng biết tìm món rau thay thế chung quanh mình, những món tưởng như không thể ăn mà lại là món rau ngon nhất, như món cây xương rồng xứ cát có thể làm gỏi, có thể làm rau nấu canh chua cá,…Hay như món tôi đang giới thiệu đây là món thân cây chuối sứ non.
Búp chuối sứ thì khỏi phải bàn bởi đã là món đặc sản trên bàn tiệc vùng miền; gỏi búp chuối sứ cũng là một món khai vị trong bữa tiệc trang trọng. Ngoài ra, thân non cây chuối còn là món đặc biệt mà đã được thử rồi thì chỉ nhớ chứ không thể nào quên.
Ngày giãn cách chợ búa khó khăn, thói quen ăn rau sống khó bỏ; hay có những món ăn không thể thiếu rau sống như mì quảng; mì quảng mà có rau sống thân chuối sứ thì độ ngon không kém gì ăn với búp chuối sứ. Chị tôi ra vườn cắt cây chuối con thân khoảng bằng bắp tay người lớn là được.
Chặt rồi tướt bỏ lớp ngoài đến chỉ còn cái lõi bằng cổ tay người lớn, lõi non được xắt mỏng trộn ít rau thơm, húng quế, rau mùi,…. là có rổ rau sống.
Có ông anh đi làm việc tận Hà Nội xa xôi, mỗi đợt về nhà cuối tuần chỉ muốn nhớ món rau sống đơn thân chuối non, rồi chưa kể đùm đùm gói gói mang về đất kinh kỳ mấy khúc chuối.
Thân chuối non đã được xắt mỏng
Ăn món mì quảng được nấu trên vườn thì cũng gà cũng rau, cũng mì lá,…Vậy chứ khác, khác vị; bởi nhìn người nấu món mì chăm chút rổ rau được hái từ vườn thì vị rau ngọt từ độ tươi, ngon từ ý nghĩ mà ra.
Một ít rau muống vườn chẻ, ít lá rau má, vài ngọn quế, ngò mùi,…Rồi tổng hoà trên đó màu trắng tinh khiết của thân chuối xắt mỏng, tinh khôi, ngọt từ vị tươi ngọt ra.
Rồi món gà quê nấu mì, món mì xắt ở Hoà Khương này cũng nổi tiếng, miếng mì mềm, mượt được xoa chút dầu phụng khử nén; lúc xắt người xắt bằng tay; gấp lá mì làm ba vừa với độ cong của con dao; người chấn mì sẽ giữ hai đầu dao bằng hai tay và chấn con dao xuống lá mì theo hình chữ z. Lá mì chấn bằng tay sẽ không đều đều một nhịp bằng bằng đều đều như phở. Vậy mà vị ngon ở đó; tưởng tượng xem tô mì ăn với bánh phở đều chằn chặn sẽ không còn ngon nữa.
Món mì quảng quê, mì lá phải xắt tay, rau sống phải thân cây chuối chát.
Thế nên cách ăn của người quê cũng cầu kỳ, mì lá phải là mì xắt tay; rau sống phải thân cây chuối chát; mà có đủ hai dư vị đó thì là mì đất quảng thứ thiệt, tuyệt ngon; giá mà có Nguyễn Nhật Ánh đây tôi chắc mình phần hơn trong chuyện “cãi” của người xứ quảng!!