Giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ trong chương trình - Ảnh: Chụp màn hình
Với học sinh, nếu không có sự tìm tòi sáng tạo, việc học ấy theo tôi chưa đến nơi, đến chốn. Nghĩa là người học cần hiểu những gì được thầy giáo truyền đạt qua cách của mình
Giáo sư NGÔ BẢO CHÂU
Không thể dạy một cách từ năm này qua năm khác
Theo giáo sư Ngô Bảo Châu, sáng tạo là phần cốt yếu trong nhiều lĩnh vực như nghiên cứu, khoa học, nghệ thuật, văn hóa… Trong dạy học, sự sáng tạo luôn là phần thiết yếu.
Ông so sánh một người thầy thực thụ cũng giống như một nghệ sĩ, dù chơi một bản nhạc được sáng tác cách đây hàng trăm năm, họ luôn đặt vào một phần riêng của mình. Trong cách nghệ sĩ chơi nhạc có một phần tâm hồn của họ, khiến không nghệ sĩ nào chơi giống một nghệ sĩ nào.
Tương tự, một nhà giáo thực thụ không bao giờ truyền đạt những kiến thức "chết". Họ không chỉ đọc thuộc lòng lại những gì trong sách, không giảng đi giảng lại những kiến thức năm nay cũng giống năm trước.
Muốn như vậy, người thầy cần hiểu rất sâu kiến thức khi truyền đạt cho học sinh. Bài vở dạy hôm sau sẽ liên quan đến bài hôm trước thế nào, Hay những gì giáo viên truyền tải hôm nay có giải quyết được câu hỏi thực tế nào hay không...
Trong toán học, không chỉ đơn giản có cộng, trừ, nhân, chia. Cái khó là từ việc quan sát một hiện tượng để tìm ra những khái niệm và cách thực hành tư duy để mô tả những thứ quan sát được ấy. Để làm được điều này rất cần sự sáng tạo.
Nên để trẻ học thứ mình thích
Giáo sư Ngô Bảo Châu chia sẻ trong gia đình, ông không quá quan trọng kết quả học tập hay điểm số của con cái. Ông thích câu nói của John Deway cho rằng giáo dục không phải là sự chuẩn bị cho cuộc sống, mà giáo dục chính là cuộc sống.
Vì vậy, trẻ con cần có cuộc sống của mình, sống như một đứa trẻ. Nói vậy không phải trẻ chỉ có chơi, chúng có thể học khoa học, học viết, toán, những môn nghệ thuật khác... tùy theo sở thích và khả năng. Người lớn có thể tạo điều kiện để khơi gợi trẻ học những gì chúng muốn hơn là bắt trẻ học quá nhiều những thứ không thích.
"Trẻ con nhà tôi không học xuất sắc lắm đâu, nhưng các cháu có nhiều đam mê khác như nghệ thuật, âm nhạc và cả kinh doanh. Tất nhiên tôi cũng mong muốn một trong những đứa con mình có thể theo đuổi sự nghiệp toán nhưng khi điều này không thành công, tôi không quá buồn", giáo sư Châu nói.
"Cái mà tôi thật sự mong muốn là các con trở thành một người thật sự độc lập, biết làm chủ cuộc sống và hạnh phúc trong cuộc sống của mình, có khả năng cảm nhận những cái hay, cái đẹp, biết sống chan hòa, biết đem lại niềm vui cho người khác", ông nói.
Giáo sư cũng cho rằng các phụ huynh ngày nay nên trang bị cho con một "vốn văn hóa" để con có được sự mềm dẻo trong tư duy, kỹ năng, hiểu biết…
Nhờ vậy, các em có thể thích ứng với nhiều môi trường khác nhau, có thể hòa nhập, biết đón nhận chia sẻ của người khác và cho người khác biết suy nghĩ của mình. Đó cũng là một trong những nền tảng cho các em tìm được hạnh phúc thật sự trong cuộc sống.
Nhiều chuyên gia giáo dục trong và ngoài nước tham gia chương trình hội nghị năm 2021
Kết hợp giữa IQ và EQ
Tại hội nghị, nhà giáo dục, nhà ngoại giao Tôn Nữ Thị Ninh chia sẻ sự sáng tạo là định hướng xuyên suốt của thế giới trong thế kỷ 21 vốn phức hợp và đầy biến động. Giáo dục vì vậy cũng cần liên tục thay đổi mới có thể đáp ứng những giá trị mới của cuộc sống.
Giáo dục khi đó cần giữ được mối quan hệ mật thiết giữa trí tuệ cảm xúc EQ và chỉ số thông minh IQ. Trong đó, EQ đòi hỏi giáo dục phải hướng trẻ tới trái tim, tâm hồn, trí tưởng tượng và cái đẹp.
Để có được điều này, cần một vị trí phù hợp cho các môn văn hóa và nghệ thuật trong nhà trường, bắt đầu ngay từ cấp 1. Biết về cái đẹp cũng sẽ giúp trẻ hiểu về cái thiện.
Trong khi đó, giáo dục phát triển chỉ số thông minh IQ thường có một nguy cơ là hướng về cá nhân quá nhiều. Vì vậy, cần thêm các hoạt động để giáo dục IQ liên quan nhiều hơn đến cộng đồng, hướng đến các hoạt động cộng đồng.
Nói cách khác, đường đi đến trí tuệ và sự sáng tạo không thể là một hành trình đơn độc của riêng một cá nhân nào. "Giáo dục toàn diện phải khiến cho chúng ta suy nghĩ bằng toàn bộ khối óc, cảm nhận bằng cảm xúc, trái tim và tâm hồn của chúng ta", bà Ninh nói.
Giáo sư Ngô Bảo Châu được mời làm giáo sư của Collège de France TTO - Viện Nghiên cứu cao cấp về toán (VIASM) vừa phát đi thông cáo cho biết giáo sư Ngô Bảo Châu đã chính thức trở thành giáo sư của Collège de France (Pháp).