Trung Quốc (TQ) và Mỹ đang có một số động thái liên quan đến vấn đề thương mại, tuy nhiên triển vọng hai bên nối lại đàm phán và giải quyết được thương chiến không cao.

Trung Quốc muốn Mỹ bỏ thuế quan

Tuần rồi, Đại diện thương mại Mỹ Katherine Tai công bố chính sách thương mại Mỹ với TQ, sau tám tháng xem xét của chính quyền Tổng thống Joe Biden. Phát biểu trước Nhà Trắng, bà Tai cho biết Mỹ sẽ khởi động lại quy trình xem xét miễn thuế quan cho một số mặt hàng bị áp đặt từ hồi Tổng thống Donald Trump.

Sau diễn biến này, phía TQ đã chủ động tiếp cận Mỹ về thương mại. Phó Thủ tướng TQ Lưu Hạc - trưởng đoàn đàm phán thương mại phía TQ đã hai lần điện đàm với bà Tai, cuộc điện đàm thứ hai diễn ra ngày 8-10, theo báo South China Morning Post (SCMP).

Đại diện Mỹ (do Tổng thống Donald Trump dẫn đầu, phải) và Trung Quốc (do Phó Thủ tướng Lưu Hạc dẫn đầu, trái) trong lễ ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 hồi  tháng 1-2020. Ảnh: XINHUA

Theo thông báo của Văn phòng Thương mại Mỹ, ông Lưu và bà Tai ngày 8-10 đã có cuộc trao đổi thẳng thắn, “thừa nhận tầm quan trọng của mối quan hệ thương mại song phương và tác động của mối quan hệ này, không chỉ đối với Mỹ và TQ, mà còn đối với nền kinh tế toàn cầu”.

Trong cuộc điện đàm, bà Tai và ông Lưu đánh giá lại việc thực hiện Thỏa thuận kinh tế và thương mại Mỹ - Trung (còn được biết đến là thỏa thuận giai đoạn 1). Trong bài phát biểu về chính sách thương mại của Mỹ với TQ, bà Tai có nói rằng TQ đã không tuân thủ các cam kết trong thỏa thuận giai đoạn 1 - vốn phần quan trọng tập trung vào các điều khoản TQ tăng mua hàng Mỹ.

Phía Mỹ cũng cho biết bà Tai đã nhấn mạnh quan ngại của Mỹ về các chính sách và các hoạt động phi thị trường do nhà nước TQ chủ trương vốn làm tổn hại quyền lợi của người lao động và doanh nghiệp Mỹ. Hai bên cũng thống nhất sẽ tiếp tục tham vấn các vấn đề còn tồn đọng.

Phần TQ, Tân Hoa xã cho biết hai bên có cuộc trao đổi “thực dụng, thẳng thắn và xây dựng”, đồng thời xác nhận ông Lưu và bà Tai có bàn chuyện thực thi thỏa thuận giai đoạn 1. Một chi tiết đáng lưu ý, theo Tân Hoa xã, phía TQ đã thúc giục phía Mỹ dỡ bỏ các gói thuế quan mà chính quyền Tổng thống Trump đã áp lên TQ, đồng thời cũng giải thích quan điểm về kiểu mẫu phát triển kinh tế của mình.

Mỹ không thỏa hiệp

Khi được hỏi tại sao Mỹ xác định vẫn sẽ tiếp tục gắn kết với TQ về chính sách công nghiệp dù bi quan về khả năng cải cách của TQ, ngày 8-10, một quan chức Mỹ giải thích rằng sự gắn kết này là “nền tảng” của quan hệ thương mại.

“Quan hệ kinh tế Mỹ -Trung - quan hệ thương mại của chúng tôi - thật sự quan trọng và ảnh hưởng đến kinh tế không chỉ hai nước mà cả kinh tế toàn cầu, vì thế chuyện gắn kết với các vấn đề này rất có ý nghĩa” - SCMP dẫn lời quan chức này. Tuy nhiên, quan chức này cho rằng “điều không có ý nghĩa gì là chờ đợi TQ có sự thay đổi, trước khi chúng tôi hành động để bảo vệ người lao động của mình”.

Dù không trả lời thẳng câu hỏi liệu Nhà Trắng có đơn phương áp thêm gói thuế quan lên TQ - như nội dung thỏa thuận giai đoạn 1 cho phép - hay không, một quan chức Mỹ cảnh báo rằng “mọi phương án đều được cân nhắc và chúng tôi sẽ bảo vệ lợi ích kinh tế của mình”.

Một số quan chức cấp cao Phòng Thương mại Mỹ xem cuộc điện đàm giữa ông Lưu với bà Tai chỉ là một “phép thử” để họ xác định liệu đối thoại trực tiếp với TQ có giúp Mỹ đạt được mục tiêu bảo vệ quyền lợi của mình hay không. Các quan chức này cũng khẳng định rằng bước đi tiếp theo của Mỹ thế nào là tùy vào phản ứng của TQ. Nguyên tắc chính là TQ cần phải tuân thủ các cam kết và phía Mỹ nếu có đối thoại trực tiếp thì cũng vì để buộc TQ phải làm điều này, theo lời một quan chức Mỹ.

Mỹ cũng cho biết mình sẽ không thúc đẩy đối thoại thống nhất thỏa thuận giai đoạn 2. Tuần rồi, một số quan chức cấp cao Mỹ nói họ không trông đợi TQ sẽ có “những cải cách có ý nghĩa” trong các lĩnh vực như chính sách công nghiệp. Thay vào đó, Mỹ sẽ tập trung vào các nỗ lực đa dạng thị trường, củng cố quan hệ với các đồng minh và cải thiện, tăng cường sức cạnh tranh của mình.

Trong khi đó, ông Ding Yifan, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm nghiên cứu phát triển Hội đồng nhà nước TQ, cho rằng các hành động của Mỹ là có yếu tố chính trị chi phối. Cũng theo ông Ding, chính Mỹ chứ không phải TQ mới là bên phải lo lắng, vì các gói thuế quan đã không ảnh hưởng đến chuyện xuất khẩu của TQ, trong khi đó làm gia tăng lạm phát ở Mỹ. Cho rằng TQ đang ở thế tay trên, ông Ding khẳng định Bắc Kinh sẽ tiếp tục đường hướng phát triển của mình.

Ông Yu Chunhai, Phó Hiệu trưởng Trường kinh tế ĐH Thanh Hoa (TQ), đưa ra hướng đi: TQ tăng mua hàng Mỹ để giúp tăng sự tuân thủ thỏa thuận giai đoạn 1 về ngắn hạn, trong khi đó Mỹ tích cực bàn chuyện dỡ bỏ thuế quan trước khi diễn ra cuộc hội đàm trực tuyến giữa lãnh đạo hai nước. Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch TQ Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc hội đàm trực tuyến trước cuối năm nay.

Về tầm nhìn dài hạn, ông Yu cho rằng TQ sẽ cải thiện khả năng tiếp cận thị trường và môi trường kinh doanh để thu hút thêm nhà đầu tư nước ngoài nhưng sẽ không từ bỏ chiến lược phát triển của mình.