Những tiến triển tích cực trong kiểm soát dịch bệnh

Cập nhật tình hình kinh tế vĩ mô hôm nay (13/10), Ngân hàng thế giới (WB) dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2021 đạt 2 - 2,5%, thấp hơn so với dự báo 4,8% của tổ chức này đưa ra hồi tháng 8.

“Việc nối lại các hoạt động kinh tế sau giai đoạn cách ly xã hội kéo dài đang phải đối mặt với một số trở ngại như có thể thấy qua kinh nghiệm các nước khác trên thế giới” - WB nhận định.

Theo WB, việc số ca nhiễm mới và số ca tử vong do COVID-19 được ghi nhận đã và đang theo xu hướng giảm kể từ đầu tháng 9 cho thấy những tiến triển tích cực trong kiểm soát dịch bệnh.

Với số ca nhiễm mới được ghi nhận thấp hơn trong tháng 9, nhiều địa phương - bao gồm Hà Nội - bắt đầu nới lỏng những biện pháp hạn chế đi lại nghiêm ngặt. Nhờ một số hoạt động kinh tế được khôi phục, các chỉ số đi lại cũng phục hồi trong tháng mặc dù vẫn thấp hơn các mức trước đại dịch. Tuy nhiên, đợt cách ly xã hội kéo dài tại các trung tâm kinh tế đã gây thiệt hại đáng kể đến GDP trong quý III/2021.

Hoạt động sản xuất đã phục hồi trở lại nhưng vẫn còn cầm chừng

Sau khi đạt kết quả tốt trong nửa đầu năm, GDP quý III/2021 suy giảm 6,17% (so cùng kỳ năm trước), ghi dấu mức giảm lớn nhất kể từ khi Việt Nam tính toán và công bố dữ liệu GDP theo quý.

Ngành dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề nhất do nhạy cảm với các biện pháp giãn cách xã hội, giảm đến 9,3% (so cùng kỳ năm trước), đóng góp 60% trong tổng mức giảm GDP. Ngành công nghiệp cũng ảnh hưởng trầm trọng, giảm 5,0% (so cùng kỳ năm trước) khi các trung tâm công nghiệp chế biến, chế tạo ở khu vực phía Nam phải đóng cửa để kiềm chế dịch lây lan.

Ngược lại, ngành nông nghiệp vẫn đạt kết quả tương đối vững, tăng trưởng 1,0% (so cùng kỳ năm trước).

Trong khi đó, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động trong quý III/2021 giảm 2,6 điểm phần trăm so với quý II/2021. Tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm tăng lần lượt 1,0 điểm phần trăm và 1,8 điểm phần trăm trong cùng khoảng thời gian. Mức lương thực tế bình quân tháng giảm 10,1% (so quý trước) và 12,1% (so cùng kỳ năm trước), một bước lùi đáng kể trong quá trình phục hồi thu nhập bắt đầu từ quý III/2020.

“Diễn biến xấu đi của thị trường lao động phản ánh tác động bất lợi của đợt cách ly xã hội và cho thấy những khó khăn kinh tế mà nhiều hộ gia đình có thể đang phải gánh chịu” - theo WB.

Chỉ số sản xuất công nghiệp tháng 9 tăng 4,9% (so tháng trước) nhưng vẫn thấp hơn 5,5% so với cách đó một năm. Kết quả sản xuất tiếp tục không đồng đều giữa các vùng miền trên cả nước.

Các nhà máy sản xuất ở TPHCM và các tỉnh lân cận hoạt động cầm chừng hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn do các hạn chế đi lại tiếp tục được áp dụng. Tuy nhiên, các trung tâm công nghiệp chế biến, chế tạo lớn ở miền Bắc (trừ Hà Nội) vẫn đạt tốc độ tăng trưởng hai con số nhờ kiểm soát đại dịch thành công.

Dù vậy, WB chỉ ra, chỉ số nhà quản trị mua hàng (PMI) chỉ đạt 40,2 trong tháng 9 cho thấy điều kiện kinh doanh tiếp tục gặp khó khăn, trong đó có gián đoạn chuỗi cung ứng và thiếu hụt lao động.

Mở rộng hơn nữa hỗ trợ cho người dân và doanh nghiệp

Trong tháng 9, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa giảm 0,6% so cùng kỳ năm trước. Tăng trưởng nhập khẩu chững lại, chỉ đạt 9,5% so với cùng thời điểm năm ngoái.

Việc đi lại được nới lỏng tác động đáng kể đến các hoạt động sản xuất kinh doanh

Với xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào đầu vào nhập khẩu và nhu cầu trong nước còn yếu, việc nhập khẩu vẫn tăng trong tháng 9, theo WB, có thể chủ yếu xuất phát từ giá nhập khẩu tăng cao, tăng đến 9,5% (so cùng kỳ năm trước) trong quý III/2021, do giá hàng hóa thế giới tăng vọt và các chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn.

Xuất khẩu gần như đi ngang, chủ yếu là do mức giảm 28,3% (so với cùng kỳ năm trước) của xuất khẩu giày da, dệt may và gỗ, nhóm mặt hàng chiếm đến một phần năm tổng kim ngạch xuất khẩu năm 2020.

Điểm sáng quan trọng là vốn FDI đăng ký tháng 9/2021 tăng 26,1% so với tháng trước, là chỉ dấu cho thấy sự phục hồi mạnh mẽ trong bối cảnh khủng hoảng, phản ánh các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục có lòng tin đối với nền kinh tế Việt Nam trong dài hạn.

Cũng nhờ sự nới lỏng trong đi lại, vốn FDI thực hiện cũng phục hồi, tăng 57,4% so tháng trước. Dù vậy, tỷ lệ này vẫn thấp hơn 29,5% so với cùng kỳ năm trước.

Về thu ngân sách, Việt Nam vẫn bội thu mặc dù ghi nhận bội chi trong tháng 9. Chín tháng đầu năm, ngân sách ghi nhận bội thu ở mức 46,6 nghìn tỷ đồng, do tổng chi giảm 7,4% so cùng kỳ năm trước trong khi tổng thu tăng 10,5% nhờ kết quả thu khởi sắc trong nửa đầu năm.

Ngược lại, ngân sách tháng 9 ghi nhận mức bội chi lớn nhất kể từ đầu năm, khi thu ngân sách giảm 21,7% so cùng kỳ năm trước, có thể do hoạt động kinh tế bị chững lại.

Về chi ngân sách, sau khi giảm mạnh trong tháng 8, giải ngân vốn đầu tư công tăng 3,9% trong tháng 9 so cùng kỳ năm trước.

Qua kinh nghiệm các nước khác trên thế giới, WB khuyến cáo, quá trình khôi phục các hoạt động kinh tế sau một giai đoạn cách ly xã hội kéo dài có thể phải đối mặt với một số trở ngại. Nối lại các hoạt động sản xuất công nghiệp và cung cấp dịch vụ có thể gặp phải vấn đề thiếu hụt lao động và gián đoạn chuỗi cung ứng.

WB cho rằng, giúp gỡ bỏ những nút thắt về logistics, tiếp tục thực hiện xét nghiệm, tiêm vắc- xin và khuyến khích dịch chuyển lao động cần được ưu tiên.

“Các cấp có thẩm quyền nên áp dụng chính sách tài khóa mở rộng và sử dụng các công cụ tài khóa khác nhau trong khả năng để hỗ trợ nền kinh tế phục hồI” – WB khuyến nghị.

Trước hết, giảm sự cứng nhắc về thủ tục trong thực hiện ngân sách chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển sẽ giúp hỗ trợ tổng cầu. Tiếp đến cần mở rộng hơn nữa hỗ trợ cho người lao động cả ở khu vực chính thức và phi chính thức, cũng như các hộ gia đình sẽ giúp họ vượt qua khó khăn có thể xảy ra khi quay lại làm việc.

WB cũng lưu ý cần tiếp tục hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp để tái khởi động các hoạt động kinh doanh sau một thời kỳ dài đóng cửa, đặc biệt trong ngành dịch vụ du lịch, ăn uống và lưu trú.