Zhu Genghui, một cụ bà 67 tuổi, mới tham gia mua sắm online gần đây, nhưng bà đã quen với việc này như một thanh niên chỉ bằng một phần ba tuổi mình. Bên cạnh thời gian chăm sóc cháu và tham gia múa ở công viên, cụ bà dành trung bình khoảng 3 tiếng mỗi ngày dùng điện thoại để tìm quần áo, đồ gia dụng và thực phẩm chức năng trên các gian hàng điện tử. 

Bà Zhu nói: “Chất lượng đồ trên này tốt hơn phần lớn đồ bán ở siêu thị, mua sắm cũng dễ dàng hơn, đặc biệt là khi có nhiều khuyến mãi. Tìm được đồ mới cũng thích chứ, ngày nào tôi cũng có thứ hay để xem”. Bà Zhu, nay đã nghỉ hưu, cũng thường xuyên chia sẻ link sản phẩm cho nhóm bạn của mình trên ứng dụng mạng xã hội WeChat. 

Bà Zhu là một phần của thế hệ những người dùng Internet “tóc bạc” chuyển sang mua sắm online trong năm vừa qua, một phần do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, chính sách của nhà nước và các tập đoàn thương mại điện tử.

Theo một báo cáo gần đây của tập đoàn thương mại điện tử JD.com, tuy người trẻ thường là đối tượng mua sắm đồ online cho người thân cao tuổi trước năm 2020, tình thế nay đã thay đổi. Giờ những người cao tuổi đã nghỉ hưu tại các thành phố lớn, với nhiều thời gian và tiền bạc, đã trở thành đối tượng mua sắm tăng trưởng mạnh kể từ khi đại dịch bắt đầu. Cụ thể, hơn một nửa số mặt hàng dành cho người cao tuổi được chính họ mua trong năm nay. 

Trong ba quý đầu năm 2021, lượng giao dịch mua hàng từ đối tượng khách hàng cao tuổi tăng gần 5 lần so với cùng kỳ năm trước. Người mua hàng thuộc nhóm này chủ yếu mua hàng và dịch vụ mang tính giải trí, như đồ làm vườn và tour du lịch. 

Hơn 264 triệu người Trung Quốc, tức khoảng 18,7% dân số, là người trên 60 tuổi tại một quốc gia đang già hóa nhanh chóng, theo kết quả điều tra xuất bản vào tháng 5 vừa qua. Số người trên 60 tuổi được dự báo sẽ tăng hơn 10 triệu người mỗi năm trong giai đoạn 2021-2025 theo một số ước tính, làm tăng tiềm năng hàng hóa và dịch vụ dành cho người cao tuổi.

Có những dấu hiệu nhất định này cho thấy sự chuyển dịch này đã bắt đầu xảy ra.

Trung tâm Thông tin Mạng Internet Trung Quốc (CNNIC) cho biết người trên 60 tuổi chiếm phần lớn mức tăng người dùng Internet tại Trung Quốc trong một năm qua, với hơn 123,3 triệu người dùng cao tuổi vào tháng 6. Vào tháng 3.2021, khoảng 60,6 triệu người (6,7%) trong số 904 triệu người dùng Internet tại Trung Quốc là người trên 60 tuổi.

Doris Fung, một nhà kinh tế học tại Hội đồng Phát triển Thương mại Hồng Kông (Trung Quốc) và tác giả của một số bài nghiên cứu về người tiêu dùng cao tuổi tại Trung Quốc, nói rằng người mua sắm cao tuổi tại đại lục thường giao tiếp xã hội nhiều và đã bắt đầu chuyển từ trải nghiệm offline sang online, chủ yếu kể từ khi đại dịch bắt đầu. Theo bà Fung, người cao tuổi mua sắm  vì họ muốn có cảm giác trẻ hơn và trải nghiệm những thứ mới mẻ. Tuy nhiên, các cửa hàng điện tử cũng sẽ cần đơn giản hóa giao diện hoặc có hướng dẫn thân thiện với người dùng để thực sự tham gia được vào thị trường này. 

Liu Zengrui, giám đốc phòng bảo vệ quyền lợi của Ủy ban Quốc gia về Lão hóa của Trung Quốc, cho biết cộng đồng doanh nghiệp cần thay đổi cách nhìn nhận người mua sắm cao tuổi. Ông Liu nói: “Các doanh nghiệp cần bỏ cách nhìn lạc hậu về người cao tuổi và phát triển một bức tranh đúng với thực tế về nhóm người tiêu dùng đặc biệt này, và thông qua đó phát triển phía cung mạnh mẽ hơn cho nền kinh tế”. 

Đây cũng là quan điểm đang được thúc đẩy bởi chính phủ trung ương của Trung Quốc. Kế hoạch 5 năm 2021-2025 đã đặt ra mục tiêu phát triển “nền kinh tế bạc” nhắm đến người cao tuổi. Các nhà hoạch định chính sách tại đại lục cũng đã bắt đầu thực hiện các biện pháp đảm bảo các trang web và ứng dụng dễ sử dụng hơn cho người cao tuổi.

Tháng 4 vừa qua, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã xuất bản bộ quy tắc yêu cầu “thay đổi nhằm trở nên thân thiện đối với người cao tuổi” đối với các trang web và ứng dụng, bao gồm yêu cầu font chữ to hơn và cấm một số loại hình quảng cáo dễ gây hiểu nhầm.

Bộ quy tắc hướng dẫn này đã được một số doanh nghiệp nhất định hưởng ứng. Taobao, nền tảng thương mại điện tử do Alibaba sở hữu, đã khởi động tính năng “tài khoản gia đình” từ năm 2018, cho phép người dùng trẻ hỗ trợ cha mẹ thanh toán khi mua hàng.  

Tùng Phong (Theo SCMP)