Cơ quan Y tế châu Âu (EMA) đã bắt đầu xem xét đơn xin cấp phép sử dụng Molnupiravir, thuốc viên trị Covid-19 do công ty dược Merck của Mỹ phát triển, trong khi Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) có thể ra quyết định về vấn đề này vào đầu tháng 12 tới.

Nếu được bật đèn xanh, đây sẽ là biện pháp điều trị Covid-19 đầu tiên không thực hiện thông qua tiêm hay truyền tĩnh mạch.

Không lâu sau thông báo hồi đầu tuần của EMA, Merck đem lại thông tin gây xôn xao toàn cầu vào ngày 27-10: Trao giấy phép miễn phí bản quyền thuốc Molnupiravir cho Quỹ Sáng chế dược phẩm chung (MPP), một tổ chức phi lợi nhuận được Liên Hiệp Quốc hậu thuẫn.

Theo thỏa thuận, ba bên tham gia phát triển Molnupiravir - gồm Merck, Ridgeback Biotherapeutics (một công ty dược ở Miami, Mỹ) và Trường ĐH Emory của Mỹ - không nhận phí bản quyền cho tới khi Covid-19 vẫn được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phân loại là tình trạng khẩn cấp toàn cầu.

Nhờ thỏa thuận trên, các công ty dược ở 105 quốc gia, hầu hết tại châu Phi và châu Á, được sản xuất thuốc phiên bản (thuốc generic) của Molnupiravir và từ đó kéo giảm giá bán loại thuốc này ở các nước nghèo nhất, nơi vắc-xin Covid-19 đang thiếu hụt trầm trọng.

Người dân xếp hàng chờ xét nghiệm Covid-19 tại một điểm xét nghiệm di động ở TP New York - Mỹ hồi tháng 8-2021 Ảnh: REUTERS

Hiện giá bán Molnupiravir chưa được chốt lại song theo báo The New York Times, các công ty dược ở các nước đang phát triển dự kiến bán thuốc generic của Molnupiravir ra thị trường với giá khoảng 20 USD/liệu trình (tức 5 ngày thuốc), thấp hơn rất nhiều so với mức 712 USD/liệu trình mà chính phủ Mỹ đồng ý mua theo thỏa thuận ban đầu với Merck.

Đây là thông tin rất vui khi biết rằng Merck thông báo Molnupiravir, đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng cuối cùng, giúp làm giảm 50% nguy cơ nhập viện và tử vong vì Covid-19.

Thỏa thuận giữa Merck và MPP được giới chuyên gia hoan nghênh và đánh giá là "bước đi bất thường" đối với một hãng dược lớn của phương Tây.

Trong năm nay, Merck đã cho phép 8 công ty dược lớn của Ấn Độ sản xuất thuốc generic của Molnupiravir. Tuy nhiên, công ty lo ngại chỉ sản xuất ở một khu vực sẽ không đủ để sớm cung cấp cho các nước đang phát triển - theo bà Jenelle Krishnamoorthy, Phó Chủ tịch về chính sách toàn cầu của Merck.

Đó là lý do Merck bắt tay với một tổ chức có kinh nghiệm sâu rộng trong việc hợp tác với các hãng dược toàn cầu như MPP. Ngoài ra, Merck cũng hứa sẽ hỗ trợ chuyển giao công nghệ cho bất cứ công ty có giấy phép sản xuất thuốc generic nào cần giúp đỡ.

Được xem là tiêu chuẩn cho ngành dược hiện nay, hành động của Merck trái ngược với những từ chối chuyển giao công nghệ liên tục của các hãng sản xuất vắc-xin Covid-19 là Pfizer và Moderna, bất chấp áp lực từ các chính phủ và WHO.

TS Charles Gore, Giám đốc của MPP, tiết lộ đã có hơn 50 công ty (đều đến từ các khu vực đang phát triển) liên hệ với tổ chức này về việc sản xuất thuốc Molnupiravir.

Theo TS Gore, thỏa thuận với Merck "cực kỳ quan trọng" bởi sẽ tạo tiền lệ cho những sản phẩm hứa hẹn sắp ra mắt khác. Hiện Pfizer cũng thử nghiệm giai đoạn cuối đối với thuốc viên trị Covid-19 của mình và đang đàm phán với MPP.

Dù vậy, vẫn còn nhiều trở ngại và thách thức đối với các công ty sản xuất thuốc generic của Molnupiravir, theo ông Trevor Mundel, Chủ tịch về sức khỏe toàn cầu của Quỹ Bill & Melinda Gates. Quỹ này đã cam kết ủng hộ 120 triệu USD hỗ trợ các công ty sản xuất thuốc generic.

Hãng tin Bloomberg cũng dẫn ý kiến của nhiều chuyên gia y tế lo ngại một số nước thu nhập trung bình, bị ảnh hưởng nặng bởi đại dịch có thể bị gạt sang bên lề của các thỏa thuận cấp phép sản xuất Molnupiravir.