Chiều 12-10, Bộ Công Thương tổ chức họp báo thường kỳ. Vấn đề về nguồn cung xăng dầu được các cơ quan báo chí đặc biệt quan tâm vì trong những ngày qua, nhiều cửa hàng xăng dầu tạm ngưng hoạt động khiến cuộc sống của người dân bị đảo lộn.

Người dân đổ xăng tại một cây xăng trên đường Điện Biên Phủ, quận Bình Thạnh, TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Nguyên nhân khiến thị trường xăng dầu bất ổn

Thông tin về nguyên nhân hiện tượng một số cửa hàng bán lẻ xăng dầu tạm ngưng hoạt động những ngày qua, ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, cho biết đó là do từ đầu năm đến nay, thị trường xăng dầu diễn biến phức tạp, nguồn cung không ổn định, giá xăng dầu thế giới biến động mạnh… đã ảnh hưởng đến kinh doanh xăng dầu trong nước.

Cụ thể, ông Đông lý giải đầu năm do thiếu hụt nguồn cung từ Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn nên bộ đã chỉ đạo đẩy mạnh nhập khẩu. Trong quý II là thời điểm giá xăng dầu thế giới tăng mạnh nhất, đến quý III thì giá xăng dầu giảm, giá trong nước cũng giảm liên tục, nhiều doanh nghiệp (DN) lỗ lớn, dẫn đến hạn chế nhập khẩu, phải thu hẹp hoạt động kinh doanh.

Vừa qua, Tổng cục Hải quan đã thông tin sản lượng nhập khẩu xăng dầu trong quý III đã giảm mạnh, 35%-40% so với quý II. Về việc này, ông Đông cho hay việc giảm nhập xăng dầu trong quý III là do bảy DN đã bị tước giấy phép tạm thời 1-1,5 tháng. Cạnh đó, một số DN không thông quan được do quy định mới của hải quan nhưng DN không kết nối điện tử.

Tiếp tục phân tích, lãnh đạo Vụ Thị trường trong nước cho biết do thua lỗ, nhiều DN đã giảm chiết khấu bán hàng để hạn chế việc lấy hàng của các đại lý bán lẻ, dẫn đến các DN bán lẻ thua lỗ, cắt giảm sản lượng kinh doanh. Cùng đó, tín dụng bị thắt chặt, trong khi giá xăng dầu tăng, tỉ giá USD và VND tăng khiến DN không đủ tài chính nhập hàng, nên chỉ duy trì lượng hàng đủ cung cấp cho hệ thống của mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Đồng thời, chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam (VN) tăng cao nhưng chưa tính đủ vào giá cơ sở nên DN hạn chế nhập để giảm thua lỗ. Trong khi đó, nguồn cung thế giới thì hạn chế do nhu cầu hút hàng từ các nước châu Âu, các DN đầu mối nhỏ cũng khó tiếp cận nguồn cung xăng dầu thế giới…

Sẽ tập hợp các câu hỏi và trả lời trên website

Ông Trần Duy Đông cho biết đã nhận được 50 câu hỏi về vấn đề xăng dầu từ trước và trong buổi họp báo của các cơ quan báo chí. Theo đó, bộ sẽ tập hợp các nhóm vấn đề và sẽ đăng trả lời công khai trên cổng thông tin của bộ. Sáng cùng ngày 12-10 liên bộ Công thương - Tài chính họp với các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu nhưng nội dung cuộc họp chưa được thông tin.

Nguồn cung cơ bản đáp ứng

Liên quan tới vấn đề cung ứng xăng dầu, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết 75%-80% nguồn cung xăng dầu đến từ nguồn trong nước, nhập khẩu 20%-25% nhưng tình hình nguồn cung xăng dầu ở nước ngoài rất khó khăn. Cả khu vực châu Âu, những “ông lớn” mua luôn cả lô để đưa về châu Âu. Trong khi đó, VN nhập khẩu ít, không phải lúc nào cũng nhập nên không phải là đối tượng được ưu tiên trong nhập khẩu xăng dầu.

“Đến thời điểm hiện nay phải khẳng định chúng ta đã rất cố gắng, đặc biệt là các DN, địa phương… Nhờ vậy, về cơ bản đã đáp ứng được nguồn cung xăng dầu cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và nhu cầu tiêu dùng của người dân” - Thứ trưởng Hải nói.

Liên quan đến việc giảm nhập khẩu xăng dầu 30%-40%, ông Hải cho biết quy định hiện nay DN không phải chỉ nhập khẩu xăng dầu mà còn mua nguồn trong nước. Trước tình hình xăng dầu căng thẳng thì bộ đã phân giao hạn ngạch cho DN thực hiện trong quý II nhưng có khó khăn là khi nhập thì giá cao, sau đó giá giảm liên tục, gây nên thua lỗ kéo dài cho DN, buộc phải giảm chiết khấu và nhập khẩu.

Về giải pháp đảm bảo nguồn cung xăng dầu thời gian tới, ông Trần Duy Đông cho biết hiện nay mức chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về VN tiếp tục tăng cao, nên bộ sẽ tiếp tục đề nghị Bộ Tài chính rà soát và sớm điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về VN trong công thức tính giá cơ sở để bảo đảm tính đúng, tính đủ các chi phí phát sinh thực tế cho DN.

Ngoài ra, ông Đông cũng cho biết sẽ rà soát quy định liên quan đến công thức, điều hành giá, thời điểm điều hành, thời gian điều hành, thời gian điều chỉnh premium, quyền của các công ty con, công ty phân phối… để phù hợp hơn với diễn biến tình hình thị trường biến động như thời gian qua.

Đồng thời, bộ đề nghị Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các DN kinh doanh xăng dầu về hạn mức tín dụng, lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ để giúp DN giảm chi phí tài chính, tăng nguồn lực để nhập khẩu, mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước.•