Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến đối với dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) trong đó, với nội dung thời hạn sở hữu chung cư, cơ quan này đưa ra hai phương án: Hoặc bổ sung mới quy định về thời hạn sở hữu nhà xác định theo thời hạn sử dụng của công trình; Hoặc giữ nguyên thời hạn sử dụng như quy định hiện nay, tức không quy định niên hạn.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) gần đây nêu ý kiến cho rằng không nên quy định thời hạn sở hữu chung cư và đưa ra 4 vấn đề cần cân nhắc.

Thứ nhất là tác động của quy định đến thị trường bất động sản. VCCI cho rằng, quy định về thời hạn sở hữu nhà chung cư sẽ ảnh hưởng đến tâm lý khách hàng (không muốn mua nhà chung cư với quyền sở hữu bị hạn chế bởi thời hạn), dẫn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp bị ảnh hưởng vì khó bán sản phẩm.

Do vậy, chính sách này nếu được ban hành, sẽ thúc đẩy người dân tìm mua nhà đất, ít sử dụng chung cư, việc sử dụng quỹ đất nhà ở (vốn rất hạn chế) sẽ theo xu hướng không tiết kiệm và hiệu quả.

Mặt khác, quy định về thời hạn sở hữu chỉ áp dụng cho các chung cư xây dựng kể từ khi Luật này có hiệu lực mà không áp dụng cho chung cư đang sử dụng, điều này có thể khiến cho khách hàng có xu hướng tìm mua chung cư cũ và đẩy giá của chung cư cũ đi lên.

Thứ hai, quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư là can thiệp đến quyền sở hữu của người dân.

Theo quy định của pháp luật, quyền sở hữu với tài sản được Nhà nước bảo vệ và đảm bảo trong Hiến pháp và Bộ luật Dân sự. Nhà nước chỉ hạn chế quyền sở hữu của người dân trong một số trường hợp đặc biệt để bảo vệ lợi ích công cộng.

Việc quy định thời hạn sở hữu nhà chung cư, mặc dù mục tiêu hướng đến bảo đảm sự an toàn về tính mạng, sức khỏe của người dân, cách thức quy định theo hướng hạn chế quyền sở hữu như tại Dự thảo trong khi Nhà nước có công cụ khác để đảm bảo mục tiêu này, là chưa phù hợp.

Thứ ba, VCCI nhìn nhận dù không có quy định về thời hạn sở hữu chung cư, Nhà nước vẫn có cách khác để sửa chữa, cải tạo chung cư cũ.

Theo đó, Nhà nước có thể quy định về thời hạn sử dụng của chung cư, yêu cầu thực hiện phá dỡ, cải tạo chung cư cũ khi công trình xây dựng hết hạn sử dụng, xuống cấp, đe dọa tính mạng của người sử dụng. Vì đây là hoạt động đảm bảo lợi ích công cộng và Nhà nước có quyền để thực hiện nó. Vấn đề là cần phải thiết kế có hiệu quả hơn các quy định liên quan đến cải tạo, xây dựng lại chung cư.

Thứ tư, việc quy định thời hạn sở hữu chung cư sẽ làm phát sinh thêm thủ tục hành chính cho chủ sở hữu căn hộ chung cư

Theo quy định trong dự thảo, trường hợp nhà chung cư hết thời hạn sở hữu nhưng vẫn còn đủ điều kiện tiếp tục được sử dụng, chủ sở hữu đề nghị cơ quan chức năng cấp Giấy chứng nhận gia hạn thời hạn sở hữu trong Giấy chứng nhận theo thời hạn nêu trong kết luận kiểm định. Việc yêu cầu chủ sở hữu phải thực hiện gia hạn thời hạn trong Giấy chứng nhận sẽ phát sinh rất lớn thủ tục hành chính, tạo sự phiền phức cho người dân.

Đức Minh