Rivian Automotive đặt mục tiêu chế tạo chiếc xe điện tối ưu dành cho người tiêu dùng Mỹ - một chiếc xe bán tải với khả năng xử lý của xe thể thao và một loạt tính năng đáng kinh ngạc khác.
Các kỹ sư đã tạo cho chiếc xe tải một khung kim loại chắc chắn bên dưới để đạt xếp hạng thử nghiệm va chạm cao hơn và là một trong những hệ thống treo phức tạp nhất trên thị trường để mang lại cảm giác lái êm ái hơn trên đường trường và địa hình. Mẫu xe này có thể tăng tốc từ 0 đến 60 dặm một giờ trong 3 giây. Rivian cũng đã bổ sung thêm đèn pin giấu ở cửa ra vào và loa Bluetooth di động.
Dĩ nhiên, tất cả những điều đó đều phải được phản ánh vào giá xe. Xe Rivian được bán với giá trung bình hơn 80.000 USD. Tuy nhiên, chi phí sản xuất chúng đắt đỏ đến mức trong quý 2, công ty lỗ 33.000 USD trên mỗi chiếc xe bán được. Con số này thậm chí gần bằng giá khởi điểm của một mẫu xe cơ sở Ford F-150.
Khi Rivian ra mắt thị trường xe điện, những người theo dõi trong ngành kỳ vọng họ sẽ đánh bại các đối thủ trên thị trường và trở thành “Tesla của xe tải”. Các nhà đầu tư đổ xô vào đợt IPO hấp dẫn của công ty vào năm 2021, giúp họ huy động được gần 12 tỷ USD tiền mặt và trở thành đợt IPO lớn nhất của Mỹ trong nhiều năm. Trong một thời gian ngắn, Rivian có giá trị cao hơn Ford Motor và General Motors.
Nhưng sau hai năm, Rivian đã tiêu hết một nửa trong số tiền mặt trị giá 18 tỷ USD của mình, một phần vì họ phải vật lộn để nắm vững các chi tiết cơ bản của quá trình sản xuất. Trong khi sản lượng hiện đang tăng lên và khoản lỗ đã được thu hẹp, Rivian vẫn thua lỗ từ việc bán xe. Trong một ngành công nghiệp nổi tiếng với tỷ suất lợi nhuận hẹp và sự cạnh tranh gay gắt, Rivian trả quá nhiều tiền cho các bộ phận và sản xuất được quá ít xe để trang trải chi phí.
Công ty hiện đang bán ba mẫu xe: Xe bán tải R1T, xe SUV R1S và xe tải giao hàng chạy điện cho Amazon.com. Theo dữ liệu của Motor Intelligence, xe tải và chiếc SUV của Rivian, sử dụng nhiều linh kiện, chiếm 83% doanh số bán hàng trong tháng 8.
Tính đến cuối tháng 6, Rivian mới chỉ sản xuất được tổng cộng khoảng 50.000 xe, một phần nhỏ so với những gì các công ty ô tô khác sản xuất tại một nhà máy duy nhất ở Mỹ trong một năm. Ngay cả khi sản lượng ngày càng tăng, nhà máy của Rivian ở Normal, Illinois vẫn đang hoạt động với chưa đến 1/3 công suất xây dựng. Họ chỉ đặt mục tiêu sản xuất 52.000 xe trong năm nay.
Giá cổ phiếu của Rivian hiện đã giảm khoảng 70% so với giá IPO.
Người sáng lập và Giám đốc điều hành RJ Scaringe đang gấp rút cắt giảm chi phí và thu hẹp hoạt động. Ông cho biết đang tập trung vào việc giảm số tiền Rivian trả cho các nhà cung cấp cho các linh kiện, đơn giản hóa một số khía cạnh của thiết kế và thúc đẩy sản xuất để tiến gần hơn đến lợi nhuận.
Khoản lỗ đã được thu hẹp khi Rivian sản xuất nhiều xe hơn, nhưng lượng tiền mặt mà hãng này “đốt” vẫn tiếp tục ở mức hơn 1 tỷ USD mỗi quý vào cuối tháng 6.
Scaringe cho biết hàng tỷ USD được chi cho đến nay là một phần cần thiết cho sự phát triển của công ty. Các giám đốc điều hành của công ty cho biết Rivian đặt mục tiêu kiếm được lợi nhuận gộp từ các phương tiện của mình vào cuối năm 2024.
Scaringe nói: “Chúng tôi đang cạnh tranh để xây dựng thứ gì đó thực sự tốt hơn tất cả các lựa chọn thay thế và cố gắng làm điều đó với ngân sách hạn chế sẽ gây bất lợi cho việc chúng tôi đạt được sứ mệnh của mình”. Ông cho biết, việc thiết kế và sản xuất một chiếc xe có “độ cứng ngang tầm siêu xe” rất tốn kém nhưng đang thúc đẩy nhu cầu về xe tải và SUV của Rivian.
Nhiều công ty ô tô mới đã vấp ngã trong nỗ lực biến ý tưởng sáng tạo thành một phương tiện có thể sản xuất với số lượng lớn. Hàng tỷ USD của nhà đầu tư đổ vào các công ty khởi nghiệp như vậy đã bốc hơi trong những năm gần đây.
Một vài trong số đó, như công ty khởi nghiệp xe tải EV Lordstown Motors, thậm chí đã phá sản. Lucid Group đang phải vật lộn để khắc phục tổn thất nặng nề về doanh số bán mẫu xe đầu tiên của mình, chiếc sedan hạng sang Air. Fisker mới chỉ bắt đầu bán xe nhưng đã gặp phải sự chậm trễ trong việc ra mắt và cắt giảm triển vọng sản xuất.
Thành lập một nhà máy mới và tung ra một loại xe mới là hai trong số những nỗ lực khó khăn nhất trong ngành công nghiệp ô tô.
Để hạn chế thua lỗ, các nhà sản xuất ô tô cố gắng vận hành nhà máy của mình ở tốc độ tối đa nhanh nhất có thể. Các công ty phải mất vài năm để thiết kế, chế tạo và thực hành sản xuất các phương tiện mới để có thể tăng cường sản xuất chỉ trong vài tuần hoặc vài tháng.
Thật bất thường khi một công ty ô tô như Rivian mất nhiều thời gian như vậy để vận hành nhà máy của mình ở mức sản xuất tối đa, điều này trong ngành ô tô thường có nghĩa là vận hành một nhà máy trong ít nhất hai ca đầy đủ.
Mark Wakefield, giám đốc điều hành của công ty tư vấn AlixPartners cho biết: “Bạn sẽ có thể bắt đầu kiếm tiền sau ba đến sáu tháng. Vào thời điểm bạn tăng tốc và chạy với tốc độ cao, bạn đang kiếm được khá nhiều tiền”.
Ngay cả những nhà sản xuất ô tô lâu đời cũng có thể gặp khó khăn trong việc triển khai xe mới, đặc biệt nếu chúng liên quan đến công nghệ tiên tiến hơn. GM đã chậm chạp trong việc tăng sản lượng xuất xưởng của một số xe điện mới và Ford dự kiến sẽ lỗ 4,5 tỷ USD trong hoạt động kinh doanh xe điện trong năm nay. Nhưng khác với Rivian, những công ty đó có những bộ phận kinh doanh sinh lời khác để hấp thụ tác động tài chính.
Vài năm vừa qua là một cơn lốc đối với Scaringe, 40 tuổi, người đã thành lập Rivian vào năm 2009 sau khi nhận bằng Tiến sĩ về kỹ thuật cơ khí của Viện Công nghệ Massachusetts.
Là người gốc Florida, thích áo sơ mi kẻ sọc và kính gọng vuông màu đen, Scaringe đã dành phần lớn thời gian trong 14 năm kể từ khi thành lập Rivian để giám sát một nhóm nhỏ hoạt động khá bí mật.
Scaringe cho biết tại một hội nghị năm 2019, những chiếc xe đầu tiên của Rivian phải tốt hơn về mọi mặt so với đối thủ nếu không sẽ không có ai mua chúng.
“Đó sẽ là chiếc xe tải hoặc SUV có cảm giác lái tốt nhất trên thế giới. Chắc chắn là như vậy, vì nếu không thì tại sao lại có người chọn chúng ta thay vì một chiếc Ford hay một chiếc BMW?”, ông nói.
Rivian đặt tham vọng cao cho thiết kế. Hệ thống treo phức tạp của họ có thể nâng và hạ chiều cao của xe thêm 6 inch để tối ưu hóa khả năng xử lý, sự thoải mái và ổn định.
Các kỹ sư đã tăng cường cấu trúc kim loại bên dưới của cái gọi là khung ván trượt, đóng vai trò là đế của chiếc xe, nơi chứa pin, động cơ điện và các bộ phận điện khác.
Ngay cả các công ty kỹ thuật khi đã tháo rời chiếc xe tải này cũng thừa nhận thiết kế bên trong quá phức tạp. Các công ty cho biết phần đầu xe chứa nhiều kim loại hơn mức cần thiết để mang lại sự ổn định và bảo vệ người ngồi trong xe khi xảy ra va chạm. Lượng kim loại nhiều hơn có nghĩa là mặc dù chiếc bán tải R1T nhỏ hơn Ford F-150 Lightning, đối thủ cạnh tranh trực tiếp của nó, nhưng lại nặng hơn 685 pound.
Các nhà phân tích cũng như nhân viên hiện tại và cựu nhân viên cho biết, thiết kế ván trượt cũng phức tạp để lắp ráp, đòi hỏi nhiều lớp kim loại phải trượt vào nhau. Các ống phải được hàn lại với nhau hai lần – một lần bằng robot và sau đó bằng tay.
Frank Bunte, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn sản xuất A2Mac1 có trụ sở tại Pháp cho biết: “Kỹ thuật càng phức tạp ngay từ ngày đầu thì càng khó tăng cường sản xuất và đưa phương tiện ra khỏi xưởng để thúc đẩy dòng tiền”.
Scaringe thì cho biết Rivian ưu tiên đưa xe vào sản xuất nhanh chóng hơn là lợi nhuận trước mắt, điều này dẫn đến một số vấn đề về chi phí. Ông nói: “Chúng tôi chấp nhận rằng ngay từ đầu sẽ gặp rất nhiều vấn đề về phương tiện”. Ông cũng đề cập tới những lời phàn nàn khác về xe như trọng lượng và sức bền của thân xe, là không có cơ sở, bởi vì Rivian cố tình chế tạo như vậy để nổi bật với xếp hạng thử nghiệm va chạm vượt trội.
Một yếu tố khác làm tăng chi phí là việc công ty thúc đẩy xây dựng các bộ phận dựa trên thiết kế nội bộ, thay vì mua các bộ phận rẻ hơn từ các nhà cung cấp có uy tín.
Trong số đó có các bộ điều khiển điện tử, những máy tính cực nhỏ cung cấp năng lượng cho một số chức năng nhất định của xe. Mặc dù các bộ phận này thường xử lý nhiều chức năng, từ quản lý năng lượng pin đến điều khiển lái, Rivian đã chế tạo nhiều bộ phận với các chức năng khác nhau với mục đích hợp nhất chúng sau này để kịp thời hạn sản xuất.
Theo ước tính từ nhà phân tích Colin Langan của Wells Fargo, tổng cộng, Rivian đang trả 25.000 USD cho mỗi chiếc xe, nhiều hơn giá phụ tùng thông thường trên thị trường.
Khó khăn của Rivian càng trở nên trầm trọng hơn do việc ngừng hoạt động liên quan đến đại dịch và các vấn đề về chuỗi cung ứng, bao gồm cả tình trạng thiếu chất bán dẫn và lithium – thành phần quan trọng trong pin – khiến chi phí tăng cao và sản xuất chậm lại.
Rivian cũng quyết định nhanh chóng tung ra ba mẫu xe của mình, điều mà công ty cho biết đã khiến việc giải quyết các vướng mắc trong sản xuất trở nên khó khăn hơn.
Các nhân viên cũ cho biết quá trình khắc phục sự cố và cắt giảm chi phí rất hỗn loạn. Họ cho biết Scaringe và các giám đốc điều hành cấp cao khác đã phản đối đề xuất loại bỏ một số đặc quyền ít cần thiết hơn trên xe, chẳng hạn như đèn pin giấu cửa và loa Bluetooth.
Scaringe cho biết một số thay đổi này sẽ chỉ tạo ra sự khác biệt nhỏ về giá thành phương tiện và công ty đã đạt được tiến bộ trong mục tiêu cắt giảm chi phí.
Ông cho biết công ty đang tiến hành đàm phán lại các hợp đồng nhà cung cấp đã được ký vào năm 2018 và 2019 với mức giá cao hơn thị trường. Scaringe kể rằng tại một cuộc họp với các nhà cung cấp, “tôi đã đứng trên sân khấu và nói rằng các bạn đang tính giá cho chúng tôi cao hơn tới 41%”. Ông nói, giá sẽ phải giảm hoặc Rivian sẽ tìm giải pháp thay thế.
Cuối cùng, các cựu kỹ sư của công ty cho biết Rivian đã giao nhiệm vụ cho các kỹ sư của mình cắt giảm tới 40.000 USD cho mỗi chiếc xe đối với chi phí sản xuất và phụ tùng. Rivian từ chối bình luận về mục tiêu cắt giảm chi phí, nhưng Scaringe cho biết công ty không cần phải đạt được tất cả các mục tiêu để đạt được lợi nhuận gộp vào cuối năm tới.
Chuyên gia Langan của Wells Fargo, cho biết ông tin rằng Rivian sẽ phải cắt giảm chi phí và tăng giá để đạt được mục tiêu, điều này sẽ khó khăn trong môi trường hiện tại. Ông ước tính Rivian sẽ phải bán các mẫu xe của mình với mức giá trung bình là 96.000 USD mỗi chiếc và vận hành nhà máy hết công suất để đạt được mục tiêu đó.
Rivian năm ngoái đã tăng giá lên tới 20% đối với một số cấu hình model. Trong khi đó, nhiều đối thủ cạnh tranh, bao gồm cả Tesla, gần đây đã giảm giá xe điện của họ.
Dĩ nhiên, Rivian đã có một số thành công. Họ đã tung ra chiếc xe tải chạy bằng pin đầu tiên trong ngành và người mua cũng như những nhà đánh giá ô tô đã ca ngợi các tính năng cũng như hiệu suất của mẫu xe này trên đường và địa hình.
Motor Trend mô tả R1T là “chiếc xe bán tải đáng chú ý nhất mà chúng tôi từng lái” và tính đến đầu tháng 11 năm ngoái, Rivian đã có khoảng 114.000 đơn đặt hàng. Kể từ đó, công ty đã ngừng báo cáo con số này, nói rằng đây không còn là thước đo chính xác về nhu cầu khi công ty đang sản xuất nhiều xe hơn.
Doanh số bán hàng trong quý 2 đã tăng 60% so với quý trước, trong khi doanh thu tăng 69%, lên 1,1 tỷ USD, giúp giảm thua lỗ trên mỗi chiếc xe.
Rivian không còn lợi thế là người đi đầu và có những dấu hiệu cho thấy nhu cầu đối với xe bán tải của hãng đang chậm lại. Mặc dù khối lượng sản xuất thấp nhưng công ty vẫn dư thừa một số mẫu xe.
Giám đốc điều hành công ty cho biết, công ty đang áp dụng những bài học rút ra từ những lần ra mắt đầu tiên cho thế hệ mẫu xe điện mới, hiện đang được phát triển dưới dòng R2. Những chiếc SUV chạy điện nhỏ hơn này sẽ được sản xuất tại một nhà máy mới ở Georgia và được bán với mức giá thấp hơn.
Rivian đang trông cậy vào mẫu xe này để cung cấp khối lượng bán hàng cần thiết nhằm mang lại lợi nhuận trong tương lai và cho biết họ có đủ tiền mặt để tồn tại đến năm 2025.
Dẫu vậy, sự xuất hiện của dòng xe mới bị lùi lại vào năm ngoái và hiện dự kiến vào năm 2026.
Nguồn: WSJ