Ngày 19-10 đánh dấu phiên giao dịch thứ 4 liên tiếp thị trường chứng khoán giảm mạnh. VN-Index mất thêm 15,55 điểm (-1,41%), còn 1.087,85 điểm - thấp nhất trong vòng 6 tháng trở lại đây. Tổng cộng chỉ số này mất gần 70 điểm trong 4 ngày, xóa sạch thành quả của một tuần hồi phục trước đó. Thậm chí, với một số nhà đầu tư, lợi nhuận kiếm được từ đầu năm đến nay đã mất hết, còn nhà đầu tư mới thì lỗ nặng sau đợt sụt giảm từ tháng 9 đến nay.

"Bàn tay vô hình"?

Tuy nhiên, điều làm họ bức xúc hơn cả là dường như có "bàn tay vô hình" đã thao túng thị trường trong những phiên giảm mạnh gần đây. Bởi 4 phiên vừa qua thị trường đều bị "đánh úp" vào những phút cuối giờ, đặc biệt là áp lực bán tháo trong 15 phút giao dịch khớp lệnh đóng cửa (ATC) khiến nhà đầu tư cá nhân hoàn toàn bất lực. 

Giá cổ phiếu đang tăng hoặc đi ngang trong phiên bất ngờ "lăn" ra giảm hết biên độ, nhà đầu tư không thể hủy lệnh mua bán cũng như không có cách nào bán thoát hàng ở mức giá mong muốn.

Anh Ngọc Khánh (ngụ TP HCM) - nhà đầu tư từng trải qua cơn sụt giảm của thị trường từ vùng 1.500 điểm về vùng 900 điểm hơn 1 năm trước - nói anh cảm nhận có dấu hiệu bất thường ở những phiên ATC gần đây. Các chỉ số mất 15 - 20 điểm chỉ trong vài phút cuối giờ. Cổ phiếu trong tài khoản tôi đang tăng bỗng chuyển sang giảm 5%-7% mà không hiểu vì sao. Trong quá khứ cũng từng có những phiên ATC giảm sốc như vậy, nhà đầu tư nhỏ lẻ gần như trở tay không kịp, vậy có phải là bất thường?" - anh Khánh băn khoăn.

Ghi nhận của phóng viên, trong quá khứ đã có không ít lần thị trường chứng khoán biến động rất mạnh vào phiên ATC, khiến nhiều cổ phiếu giảm đột ngột, thậm chí giảm sàn. Tuy vậy, tại talk show chứng khoán của Báo Người Lao Động tổ chức ngày 19-10 với chủ đề "Dòng tiền trở lại, đà giảm sắp kết thúc?", ông Phan Dũng Khánh, Giám đốc tư vấn đầu tư Công ty Chứng khoán Maybank, cho rằng thị trường thường biến động mạnh sau 14 giờ và những phiên tăng - giảm điểm rất mạnh vào phiên ATC không hiếm. Ngay tuần trước, vào ngày 10-10, thị trường giảm rất mạnh nhưng đến phiên ATC lại phục hồi, giúp VN-Index đóng cửa trong sắc xanh. 

"Đặc điểm của phiên ATC là khớp lệnh định kỳ chứ không phải liên tục, cơ chế này có thể khiến nhà đầu tư và dòng tiền tập trung vào chọn lựa giá mua, giá bán tốt nhất, có thể gây ra sự biến động mạnh tới VN-Index" - ông Khánh nói.

Ở góc nhìn khác, ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam, cho rằng việc nhà đầu tư đổ lỗi những biến động bất thường vài ngày qua có sự can thiệp của những nhà đầu tư lớn là khó tránh, bởi những tin đồn xấu trước đó đã được xác định là không có. Đặc biệt, phiên ATC đang thể hiện những bất cập ở chỗ không thể hiện đúng cung cầu của thị trường. 

"Thường trong phiên giao dịch, các nhà đầu tư nếu muốn bán rẻ sẽ bán ở phiên khớp lệnh liên tục chứ không cần chờ đến phiên ATC mới "bán đổ bán tháo". Do đó, tại phiên ATC nhu cầu mua bán không còn nhiều mà nghiêng về ý chí của một nhóm nhà đầu tư và họ có thể sử dụng lượng lớn cổ phiếu để tạo ra bất ngờ, làm tăng hoặc giảm mạnh giá cổ phiếu và thị trường. 

Phải chăng phiên ATC đang bị lợi dụng? Và việc nhà đầu tư đề xuất cơ quan quản lý nghiên cứu bỏ phiên này cũng là hợp lý. Các thị trường chứng khoán trong khu vực cũng không có phiên ATC" - ông Phương phân tích.

Thị trường giảm tới bao giờ?

Trở lại với diễn biến thị trường chung, các chuyên gia cho rằng tâm lý tiêu cực đã bao trùm và lan tỏa tới các nhà đầu tư suốt những ngày qua. Đặc biệt, ngày 19-10 là phiên đáo hạn phái sinh nên cần theo dõi thêm 1 - 2 phiên tới để có thể xem xét chính xác xu hướng của thị trường.

Ông Đinh Quang Hinh, Trưởng Bộ phận Phân tích vĩ mô và chiến lược thị trường - Công ty Chứng khoán VNDIRECT, cho rằng nguyên nhân chính ảnh hưởng tới chứng khoán là đà tăng của tỉ giá USD/VNĐ vẫn chưa dừng lại, làm dấy lên lo ngại về việc Ngân hàng Nhà nước sẽ có biện pháp mạnh hơn để bình ổn. Đồng thời, thị trường chứng khoán đã giảm nhiều phiên liên tiếp làm cho không ít nhà đầu tư thua lỗ và có thể bị tình trạng call margin (bị bán giải chấp cổ phiếu) khiến áp lực giảm càng trầm trọng thêm.

Chưa kể, thị trường đã nhiều lần chạm ngưỡng 1.140 - 1.150 điểm nhưng không vượt qua được khiến nhà đầu tư lo lắng và quay sang bán nhiều hơn. Thực tế, những thống kê gần đây cho thấy nhà đầu tư cá nhân và tổ chức trong nước đều bán ròng. Trong khi họ vừa là động lực vừa là bệ đỡ của thị trường nên việc họ ra bán liên tục khiến thị trường đi xuống cũng là dễ hiểu. Vài phiên gần đây, khối ngoại mới mua ròng trở lại cũng không đủ sức nâng đỡ thị trường.

Theo Công ty Chứng khoán BETA, xu hướng ngắn hạn của chỉ số VN-Index vẫn duy trì trạng thái tiêu cực nhưng về mặt kỹ thuật, chỉ báo RSI đang ở vùng quá bán nên nhiều khả năng thị trường sẽ sớm xuất hiện nhịp hồi phục. Việc mất mốc hỗ trợ 1.100 điểm khiến thị trường phải tìm điểm cân bằng mới thấp hơn - tại mốc hỗ trợ 1.080 điểm, thậm chí tại vùng 1.050 - 1.060 điểm.