Trong thiên văn vô tuyến, một vụ nổ vô tuyến nhanh là một xung vô tuyến thoáng qua có độ dài từ một phần nghìn giây đến 3 giây, gây ra bởi một số quá trình vật lý thiên văn năng lượng cao chưa được hiểu rõ. Vụ nổ sóng vô tuyến nhanh đầu tiên được phát hiện vào năm 2007 và kể từ đó, hàng trăm chớp sóng vô tuyến được phát hiện từ những vị trí xa xôi khắp vũ trụ.

Vụ nổ sóng vô tuyến có tên là FRB 20220610A, kéo dài chưa tới 1 mili giây nhưng trong một khoảnh khắc ngắn ngủi đó, nó giải phóng nguồn năng lượng tương đương với nguồn năng lượng phát ra từ Mặt trời trong 30 năm.

Nhiều vụ nổ sóng vô tuyến nhanh giải phóng sóng vô tuyến siêu sáng, kéo dài nhiều nhất là một vài mili giây trước khi biến mất, do đó các vụ nổ sóng vô tuyến nhanh rất khó quan sát..

Các kính thiên văn vô tuyến đã giúp các nhà thiên văn học theo dõi những chớp sóng vô tuyến chỉ xảy ra trong tích tắc này, trong đó có kính thiên văn vô tuyến ASKAP đặt tại Tây Australia. Các nhà thiên văn học đã sử dụng ASKAP để phát hiện ra vụ nổ sóng vô tuyến vào tháng 6/2022 và xác định nguồn gốc của nó.

Đội ngũ nghiên cứu đã theo dõi vụ nổ trên với một sự kiện dường như là 2 hoặc 3 thiên hà đang trong quá trình sáp nhập, tương tác và hình thành sao mới. Những phát hiện này trùng với những giả thuyết được đưa ra cho thấy sóng vô tuyến nhanh có lẽ đến từ sao từ hoặc các vật thể có nguồn năng lượng lớn sinh ra từ vụ nổ của các vì sao.

Các nhà khoa học tin rằng vụ nổ sóng vô tuyến nhanh có lẽ là một phương pháp độc đáo để "cân" vũ trụ bằng cách đo lường vật chất giữa các thiên hà.

"Nếu chúng ta tính toán lượng vật chất hiện tại trong vũ trụ, chúng ta sẽ thấy hơn một nửa những thứ lẽ ra nên có ở đây hiện nay đang mất tích", một trong các tác giả của nghiên cứu trên - Giáo sư Ryan Shannon thuộc Đại học Công nghệ Swinburne ở Australia cho hay.

Theo ông: "Chúng ta nghĩ rằng vật chất đang biến mất này ẩn nấp trong khoảng không giữa các thiên hà nhưng có thể nó quá nóng và khuếch tán đến mức không thể sử dụng các công nghệ thông thường".

Gần 50 vụ nổ sóng vô tuyến nhanh được theo dõi kể từ khi nó được phát hiện và một nửa trong số chúng được tìm thấy nhờ kính thiên văn ASKAP.

"Điều chúng ta vẫn chưa biết hiện nay là thứ gì gây nên các vụ nổ năng lượng mạnh như vậy. Nghiên cứu trên xác nhận các vụ nổ sóng vô tuyến phổ biến trong vũ trụ và chúng ta có thể sử dụng chúng để phát hiện vật chất giữa các thiên hà cũng như hiểu hơn về cấu trúc vũ trụ", Giáo sư Shannon cho hay.

Các nhà thiên văn học hy vọng các kính thiên văn vô tuyến trong tương lai, hiện đang được xây dựng ở Nam Phi và Australia, có thể phát hiện thêm hàng nghìn vụ nổ sóng vô tuyến nhanh ở khoảng cách xa hơn.