Tại báo cáo giải trình, tiếp thu dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết nhiều địa phương vừa qua có tình trạng buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra và không xử lý kịp thời sai phạm với chung cư mini.

Điều này dẫn tới hệ lụy, gây quá tải về hệ thống hạ tầng đô thị, các tiện ích phục vụ sinh hoạt và tiềm ẩn nguy cơ cháy, nổ. Thực tế đã xảy ra một số vụ hỏa hoạn gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản.

Vì thế, dự Luật Nhà ở (sửa đổi) sau tiếp thu, chỉnh lý đưa ra phương án "siết" phát triển, quản lý và sử dụng loại nhà ở này.

Theo đó, cá nhân muốn xây chung cư mini (nhà ở từ 2 tầng trở lên, tại mỗi tầng có thiết căn hộ, hoặc từ 2 tầng và quy mô 20 căn hộ trở lên) để bán, cho thuê sẽ phải đáp ứng điều kiện làm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở.

Việc đầu tư xây dựng thực hiện theo quy định pháp luật với dự án xây dựng nhà ở. Còn giao dịch bán, cho thuê mua, cho thuê căn hộ thực hiện theo quy định Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản. Giấy chứng nhận với từng căn hộ thực hiện theo Luật Đất đai.

Với cá nhân xây chung cư mini (nhà ở từ 2 tầng trở lên và quy mô dưới 20 căn hộ tại mỗi tầng) để cho thuê, việc đầu tư phải đáp ứng quy chuẩn xây dựng của Bộ Xây dựng. 

Khu nhà phải được thiết kế, thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy và thực hiện các biện pháp quản lý về an toàn phòng cháy, chữa cháy theo quy định.

Quản lý, vận hành chung cư mini cũng phải tuân thủ quy chế quản lý, sử dụng nhà chung cư do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành.

Dự luật cũng bổ sung hành vi cấm phát triển nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân trái quy định của luật này; quy định chuyển tiếp để bảo đảm quyền lợi của người dân và không hợp thức hóa sai phạm trong phát triển chung cư mini.

Cụ thể, trường hợp từng căn hộ trong chung cư mini đã được cấp giấy chứng nhận, chủ sở hữu của căn hộ này vẫn phải thực hiện các quyền theo quy định pháp luật về nhà ở.

Trường hợp nhà ở vi phạm quy định về xây dựng, phòng cháy chữa cháy, sẽ bị xử lý vi phạm. Các căn hộ trong chung cư mini không được cấp giấy chứng nhận; việc xử lý giao dịch về nhà ở thực hiện theo Bộ luật Dân sự.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, việc quy định với loại hình nhà ở này đã có từ 2010 và được luật hóa tại Luật Nhà ở 2014. Việc quy định cụ thể hơn trong quản lý, đầu tư xây dựng là phù hợp do loại hình nhà ở này đáp ứng nhu cầu của người dân đô thị khi số lượng nhà ở xã hội "cung chưa đủ cầu".

Nhiều quốc gia phát triển trên thế giới cũng tồn tại các khu chung cư mini tại các đô thị lớn dành cho người thu nhập trung bình, thấp. Vì vậy việc đưa loại hình nhà ở này vào quản lý, kiểm soát đầu tư là phù hợp với nhu cầu thực tế.

Bịt chỗ hở trong quản lý chung cư mini

Hà Nội và TP.HCM đang tổng kiểm tra, rà soát thực trạng chung cư mini, nhà ngăn phòng cho thuê. Tôi có vài ý kiến gửi gắm cơ quan chức năng để quản lý chặt việc phòng cháy và thoát nạn ở những công trình dạng này.