Kiểm toán Nhà nước vừa có báo cáo gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu Quốc hội về tổng hợp kết quả kiểm toán tổ chức thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nội dung đáng quan tâm là Kiểm toán Nhà nước đã đánh giá việc thực hiện chính sách tiền tệ hỗ trợ trong năm 2022.

Về lãi suất cho vay, trong báo cáo, Kiểm toán Nhà nước cho rằng nghị quyết 43 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đặt mục tiêu phấn đấu lãi suất cho vay giảm khoảng 0,5-1%/năm.

Năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai các biện pháp để tác động giảm lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng.

Tuy nhiên, các biện pháp đều không hiệu quả, chưa đạt được mục tiêu phấn đấu giảm lãi suất cho vay 0,5-1%/năm theo nghị quyết 43 mà còn có xu hướng tăng. Biên độ giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất huy động còn lớn, trên 4%.

Bên cạnh đó, còn có một số nội dung lưu ý là chỉ trong thời gian ngắn, Ngân hàng Nhà nước đã có hai lần tăng các mức lãi suất điều hành (23-9-2022 và 25-10-2022) với tổng mức tăng là 2%. 

Điều này dẫn tới lãi suất huy động và lãi suất cho vay toàn hệ thống đều đột ngột tăng cao trong những tháng cuối năm.

Lãi suất huy động trên 11%, còn lãi suất cho vay trên 13%. 

Theo đó, lãi suất huy động và lãi suất cho vay bình quân toàn hệ thống đều tăng cao, lần lượt lên mức 6,35%/năm và 10,56%/năm vào tháng 12/2022. Nhiều tổ chức tín dụng có mức lãi suất cho vay bình quân cao và tăng mạnh vào quý 4 gồm Oceanbank 9,7 - 11,12%/năm; GPbank 10,99 - 12,89%/năm; Kienlongbank 10,57 - 13,86%/năm; SCB 11,49 - 11,54%/năm; VIB 9,84 - 12,45%/năm; NamAbank 10,43 - 12,21%/năm…

"Việc đột ngột tăng các mức lãi suất điều hành sau một thời gian dài không thay đổi của Ngân hàng Nhà nước, trong khi các ngân hàng trung ương trên thế giới đã tăng dần lãi suất từ đầu năm 2022, là khó dự đoán, gây bất ngờ cho nền kinh tế, khiến cho môi trường kinh tế rủi ro hơn, người dân và doanh nghiệp không thể lập kế hoạch kinh doanh dài hạn một cách ổn định" - Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, báo cáo kiểm toán cũng chỉ ra nhiều ngân hàng thay vì tiết giảm chi phí, hạ biên độ lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp thì trong năm 2022 lại tăng biên độ lãi suất so với đầu năm.

Lợi nhuận trước thuế của các ngân hàng tăng, trong đó nguồn thu từ hoạt động tín dụng chiếm tỉ trọng chủ yếu và tiếp tục tăng, chi phí hoạt động cũng tăng. Tỉ lệ chi phí hoạt động so với dư nợ cho vay năm 2022 tăng so với năm 2021.

Doanh nghiệp ngóng giảm tiếp lãi suất cho vay

Dù lãi suất huy động đã xuống mức thấp nhất kể từ dịch COVID-19 nhưng lãi suất cho vay vẫn cao, ngay cả với những lĩnh vực được xếp vào nhóm ưu tiên như kinh doanh lúa gạo...