Chiều 27/10, sau 3 tuần xét xử và nghị án, TAND tỉnh Thái Nguyên tuyên phạt anh em song sinh Bùi Hữu Giang, Bùi Hữu Thanh (34 tuổi, ngụ Quảng Ninh) mức án 3 - 3 năm 6 tháng tù về tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên và Mua bán trái phép hóa đơn.
Hai bị cáo được biết đến là đại gia kinh doanh lan đột biến trong vụ mua bán giá 250 tỷ đồng.
Bùi Hữu Thanh tại tòa. Ảnh: Danh Lam
Cùng vụ án, bị cáo Châu Thị Mỹ Linh, 53 tuổi, Tổng giám đốc Công ty Yên Phước, bị tuyên phạt 4 năm tù về tội Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên và 15 năm tù về tội Mua bán trái phép vật liệu nổ; tổng hợp hình phạt là 19 năm tù.
Trong số 7 cựu cán bộ sở ngành tỉnh Thái Nguyên, cựu giám đốc Sở Công thương Nguyễn Ngô Quyết bị phạt một năm một tháng 26 ngày tù (bằng thời gian tạm giam) về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Hai cựu cấp dưới của ông Quyết là Nguyễn Văn Phong, Đỗ Huy Cương, đều là cựu trưởng Phòng kỹ thuật an toàn môi trường Sở Công Thương, lĩnh một năm 4 tháng tù về cùng hành vi.
Ông Quyết cũng bị cáo buộc nhận 100 triệu đồng từ bị cáo Linh để tổ chức Đại hội Liên đoàn Bóng bàn tỉnh Thái Nguyên, do ông Quyết làm Chủ tịch Liên đoàn. Số tiền đã được cựu giám đốc Sở Công thương nộp lại trong giai đoạn xét xử, được tòa ghi nhận.
Tại Sở Tài nguyên và Môi trường, cựu giám đốc Nguyễn Thanh Tuấn bị phạt 3 năm 6 tháng tù; ông Nguyễn Thế Giang, cựu phó giám đốc, bị phạt 3 năm 6 tháng tù; Cao Sỹ Linh và Lại Trung Hiếu, hai cựu phó Phòng Khoáng sản, cùng bị phạt 3 năm tù về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
23 bị cáo còn lại lĩnh một năm tù treo đến một năm 6 tháng tù.
Về trách nhiệm dân sự, tòa buộc hai doanh nghiệp Yên Phước, Đông Bắc Hải Dương, cùng nhóm bị cáo liên đới khắc phục hơn 350 tỷ đồng thiệt hại của vụ án.
Hơn 124 tỷ đồng do các tổ chức, cá nhân tự nguyện giao nộp cùng 61 bất động sản, 6 ôtô của các bị cáo tiếp tục bị kê biên, phong tỏa. Hơn 1,6 triệu tấn than thu giữ tại các bãi sai phạm bị tịch thu.
Bị cáo Châu Thị Mỹ Linh. Ảnh: Công Lý
Bản án xác định, năm 2014 khi Công ty Yên Phước được UBND tỉnh Thái Nguyên cho phép khai thác than trong khu 59 ha ở mỏ than Minh Tiến, huyện Đại Từ, đến giữa năm 2031 với trữ lượng hơn 136.000 tấn, công suất 8.500 tấn một năm.
Sau một vài tháng, bà Linh "bán" toàn bộ mỏ cho Công ty Đông Bắc Hải Dương của hai anh em Thanh và Giang. Theo thỏa thuận, Đông Bắc Hải Dương mua lại toàn bộ số than của Yên Phước đã khai thác tại mỏ với giá gần 10 tỷ đồng và toàn bộ máy móc giá 15 tỷ; được khai thác than tại mỏ Minh Tiến với công suất tối thiểu 400.000 tấn một năm, tức gấp 47 lần trữ lượng cấp phép.
Ngoài việc phải tự đầu tư máy móc, nhân công, Đông Bắc Hải Dương phải trả lợi nhuận cho Công ty Yên Phước theo sản phẩm khai thác là 150.000 đồng một tấn than, 90.000 đồng một tấn bã sàng và 50.000 đồng một m3 đá đen.
Để đưa than khai thác trái phép đi tiêu thụ, Công ty Đông Bắc Hải Dương đã hợp thức hóa đầu vào bằng cách mua hóa đơn giá trị gia tăng của các doanh nghiệp tại Nam Định.
Tòa kết luận, bà Linh, anh em Thanh, Giang cùng đồng phạm đã khai thác thực tế 3,1 triệu tấn than và khoáng sản đi kèm, trong khi tổng sản lượng được cấp phép chỉ hơn 136.000 tấn.
Nhóm này đã tiêu thụ hơn 1,1 triệu tấn, 330.000 m3 bã sàng và 95.000 m3 đá đen với tổng giá trị 174 tỷ đồng; còn lại 1,5 triệu tấn chưa kịp tiêu thụ thì bị phát hiện, thu giữ.
Quá trình xét xử, tòa từng hoãn trong 5 ngày, sau khi VKS đưa ra bản luận tội, để triệu tập thêm nhân chứng, người liên quan, theo kiến nghị của các luật sư. Bà Linh cùng 8 nhân viên công ty kêu oan, cho rằng cơ quan giám định không khách quan, quá trình điều tra, tố tụng nhiều sai phạm.
Bà Linh và luật sư cho rằng, Công ty Yên Phước đã bỏ hàng trăm tỷ đồng đầu tư vào mỏ than nhưng khi khai thác lại phát hiện mỏ toàn đá xít, đá phế thải, "không phải 3 tấn đào lên đều là than cả", nhưng vẫn bị quy kết khai thác lậu 3 triệu tấn than.
VKS khẳng định công tác giám định được thực hiện đúng quy định, chính xác về chuyên môn, đi đến kết luận "3 triệu tấn đó đều là than". Pháp luật quy định, tài nguyên khoáng sản là tài sản công, thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. "Không phải khi được cấp quyền khai thác thì doanh nghiệp muốn làm gì thì làm, mà phải thực hiện đúng giấy phép", VKS nói.
Thanh Lam