Tối 29-9 (giờ địa phương, tức sáng 30-9 theo giờ Việt Nam), đương kim Tổng thống Donald Trump và ứng viên tổng thống đại diện đảng Dân chủ Joe Biden đã có cuộc tranh luận trực tiếp đầu tiên trong khuôn khổ cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020. Sự kiện kéo dài hơn 90 phút chia thành sáu chủ đề chính gồm hồ sơ lý lịch của các ứng viên, Tòa Tối cao, đại dịch COVID-19, nền kinh tế Mỹ, bạo lực sắc tộc ở các TP Mỹ và tính toàn diện của tiến trình bầu cử.

Nhìn chung, “kịch tính” và “hỗn loạn” là những cụm từ được truyền thông dùng nhiều nhất để mô tả màn trình diễn của ông Trump và ông Biden.

Hai ứng viên nói gì?

Về vấn đề Tòa Tối cao, ông Trump cho rằng ông có quyền đề cử người cho vị trí thẩm phán đang khuyết, vì ông hiện vẫn chưa hết nhiệm kỳ và đảng Cộng hòa vẫn đang kiểm soát Thượng viện. Trong khi đó, ông Biden khẳng định việc lựa chọn thẩm phán Tòa Tối cao phải nghe theo ý kiến của người dân và việc này cần được thực hiện sau ngày bỏ phiếu 3-11 để đảm bảo tính công bằng.

Về COVID-19, không ngoài dự đoán, ông Biden liên tiếp chỉ trích ông Trump không có kế hoạch cụ thể và hợp lý để đẩy lùi dịch bệnh, dẫn tới hậu quả là hàng triệu người Mỹ nhiễm bệnh với hơn 200.000 người chết. Ông Trump phản bác lại rằng chính phủ của ông đã làm hết sức có thể và nếu ông Biden lãnh đạo đất nước thì sẽ còn thêm nhiều người chết hơn nữa.

Về việc mở cửa lại nền kinh tế trong thời gian tới, ông Trump lập luận rằng tình hình dịch đang ổn định dần, rất phù hợp để khởi động tiến trình tái thiết kinh tế. Trong khi đó, ông Biden cáo buộc ông Trump quá quan tâm đến kinh tế mà hy sinh sức khỏe và tính mạng người dân.

Nhà báo Chris Wallace (giữa) đã rất vất vả để điều phối cuộc tranh luận cho hai ứng viên cùng có thời gian phát biểu tương đương nhau khi ông Donald Trump (trái) liên tục ngắt lời ông Joe Biden (phải). Ảnh: AP

Khi được điều phối viên hỏi về vấn đề đóng thuế liên bang trong hai năm 2016 và 2017, ông Trump lại tránh đưa ra một con số cụ thể và chỉ khẳng định rằng số thuế ông đóng lên tới hàng triệu USD. Đây là một trong những điểm ông Biden dùng để công kích ông Trump khi ứng viên này ngay vài giờ trước cuộc tranh luận đã cho công khai hồ sơ thuế năm 2019 của mình và kêu gọi ông Trump làm điều tương tự. Trên thực tế, phe Dân chủ từ năm 2017 đến nay đã nhiều lần kêu gọi ông Trump công khai hồ sơ thuế nhưng ông liên tục từ chối với lý do đây là thông tin riêng tư cá nhân. Ông Trump từng yêu cầu Tòa Tối cao cho ông quyền miễn trừ công khai tài liệu này hoàn toàn.

Về tính toàn diện của cuộc bầu cử năm nay, ông Trump tiếp tục bày tỏ nghi ngờ về độ bảo mật của hình thức bỏ phiếu qua thư, cho rằng điều này có thể dẫn tới gian lận phiếu. Trong khi đó, ông Biden nói hiện chưa có bất kỳ bằng chứng nào củng cố giả thuyết của ông Trump, đồng thời khẳng định ông sẵn sàng chấp nhận bất kỳ kết quả nào. Ông Trump cũng không trả lời câu hỏi liệu ông có sẵn sàng chuyển giao quyền lực trong hòa bình trong trường hợp ông Biden đắc cử hay không. Đây được cho là mối lo ngại hàng đầu của đảng Dân chủ và các cử tri ủng hộ đảng này bởi ông Trump từng đề cập chuyện này. Cụ thể, ngày 23-9, ông Trump công khai đề xuất loại bỏ các lá phiếu gửi qua thư để giảm thiểu khả năng bị thao túng kết quả: “Hãy loại bỏ các lá phiếu như vậy đi thì sẽ không cần có sự chuyển giao nào cả mà là sự tiếp nối quyền lực”.

Ngoài các chủ đề trên, cả hai ứng cử viên còn tranh luận xung quanh vấn đề bạo lực sắc tộc và chính sách kinh tế nhiệm kỳ mới. Tuy nhiên, ở các chủ đề này thì cả hai không thực sự đưa ra được các điểm nhấn chính sách nào mà chủ yếu dành thời gian chỉ trích phát ngôn và hoạt động trong quá khứ của đối thủ.

Ông Trump giành lợi thế bước đầu

Theo bình luận của đài CNN, màn tranh luận của ông Trump là một phiên bản thu nhỏ của cuộc đời và sự nghiệp của ông: Phá vỡ mọi quy tắc, tìm cách lấn lướt đối thủ bằng các ngôn từ “đao to búa lớn” và giành lấy sự chú ý của đám đông nhiều nhất và nhanh nhất có thể.

Trong khi đó, ứng viên Biden thể hiện mình là chính trị gia truyền thống với nhiều kinh nghiệm hoạt động trên chính trường khi cẩn trọng trong phát ngôn hơn và lựa chọn kỹ từ ngữ sử dụng hơn. Dù vậy, ông Biden rõ ràng vẫn rất bối rối và vất vả để đưa ra quan điểm của mình do không quen việc bị người khác ngắt lời khi phát biểu - một chiến thuật được ông Trump sử dụng triệt để tại buổi tranh luận.

So sánh hai màn thể hiện, CNN cho rằng ông Trump là người lấn lướt hơn: “Trong một tiếng đầu tiên, ông Trump kiểm soát hoàn toàn những nội dung thảo luận, phát biểu lấn át cả đối thủ và người điều hành mà không bị cản trở, nhiều khả năng là tìm cách giành chiến thắng phủ đầu để ảnh hưởng tinh thần ông Biden trong thời gian còn lại. Ông Biden lại có một số khoảng lặng khó hiểu và để mất sân khấu về tay đối thủ. Ông Biden là kiểu người tính toán lợi ích dài hạn nhưng cuộc tranh cử lại là màn thể hiện sự nhanh nhạy và tự tin”.

Dù vậy, lợi thế của ông Trump không đồng nghĩa với việc ông sẽ là người chiến thắng vào ngày 3-11 tới. Khi ngày bỏ phiếu đang cận kề và đã có khoảng 1 triệu cử tri đăng ký bỏ phiếu sớm, ảnh hưởng từ kết quả cuộc tranh luận đầu tiên lên kết quả chung cuộc sẽ rất khó nói, thậm chí chỉ ở mức tối thiểu. Bên cạnh đó, ông Biden cũng đang dẫn trước ông Trump trong các cuộc khảo sát lớn nhỏ.