Ngân hàng ‘thoát’ áp lực chia cổ tức bằng tiền mặt

V.Dũng

(TBKTSG Online) - Mọi năm câu chuyện cổ tức ngân hàng luôn đứng dưới sức ép lớn của của cổ đông về hình thức chi trả. Tuy vậy năm, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) yêu cầu không chia cổ tức bằng tiền mặt để có nguồn lực giảm mạnh lãi suất cho vay như phần nào trút bỏ được gánh nặng của các ngân hàng thương mại khi đối diện với cổ đông.

Ngân hàng không còn chịu nhiều áp lực về phương thức chi trả cổ tức khi đối diện với cổ đông. Ảnh minh họa: TTXVN

Tăng vốn điều lệ là bài toán khó kéo dài của các Ngân hàng thương mại (NHTM) công thêm bối cảnh nền kinh tế năm nay bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh cũng khiến tiến trình này trở nên khó khăn hơn. Vì thế, khi NHNN yêu cầu không chia cổ tức bằng tiền mặt để có nguồn lực giảm mạnh lãi suất cho vay, các NHTM đã ngay lập tức lao vào việc phát hành cổ phiếu chia cổ tức trong quí 3 để tranh thủ tăng vốn.

Ngân hàng ráo riết phát hành cổ phiếu

Vài năm gần đây, vấn đề chia cổ tức của các nhà băng không đáp ứng được kỳ vọng của cổ đông, vì phương án chia cổ tức đa số bằng cổ phiếu hoặc giữ lại toàn bộ lợi nhuận. Nguyên nhân được các NHTM đưa ra do phải áp dụng hệ số an toàn vốn theo chuẩn mực quốc tế Basel 2. Vì vậy, ngân hàng phải chia cổ tức bằng các phương án này để tăng thêm vốn, tăng hệ số an toàn vốn.

Bên cạnh đó, một số NHTM đang tái cơ cấu phải được NHNN thông qua phương án chia cổ tức. Năm nay, NHNN ban hành Chỉ thị 02 về các giải pháp cấp bách của ngành nhằm tăng cường phòng, chống và khắc phục khó khăn do tác động của dịch bệnh Covid-19, yêu cầu các ngân hàng chủ động rà soát, cắt giảm các chi phí hoạt động, trước mắt không chia cổ tức bằng tiền mặt để tập trung nguồn lực giảm mạnh lãi suất cho vay đối với dư nợ hiện nay và các khoản cho vay mới.

Trong thời gian qua, một loạt ngân hàng đã được NHNN chấp thuận việc tăng vốn điều lệ như ACB tăng từ hơn 16.627 tỉ đồng lên hơn 21.615 tỉ đồng; BacABank tăng từ 6.500 tỉ đồng lên 7.085 tỉ đồng, VIB tăng từ 9.244 tỉ đồng lên 11.093 tỉ đồng, SeABank tăng từ 9.369 tỉ đồng lên 12.088 tỉ đồng. Nguồn vốn tăng thêm đến từ việc chia cổ tức, cổ phiếu thưởng.

Cụ thể, ACB tăng vốn thông qua hình thức phát hành cổ phiếu để trả cổ tức từ lợi nhuận có thể sử dụng chia cổ tức năm 2019. BacABank chia làm 2 đợt tăng vốn, đợt 1 sẽ phát hành hơn 46,2 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2016 và phân phối lợi nhuận để lại lũy kế đến hết ngày 31-12-2016 để tăng thêm 462 tỉ đồng. Đợt 2 sẽ chào bán riêng lẻ hơn 3,79 triệu cổ phiếu, tương đương tăng thêm 37,9 tỉ đồng.

SeABank cũng phát hành đợt 1 gần 131,17 triệu cổ phiếu để trả cổ tức cho cổ đông hiện hữu, tương ứng với tỷ lệ 14% được trích từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm 2019. Đợt 2 phát hành tối đa hơn 140,7 triệu cổ phiếu với giá 10.000 đồng/cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu với tỷ lệ 15%.

Nhiều ngân hàng khác cũng đang ráo riết thực hiện kế hoạch chia cổ tức để tăng vốn trong năm nay. Mới đây, ngân hàng Quận đội (MB) cũng thông báo đến cổ đông ngày 6-10 là hạn chót đăng ký nhận cổ tức năm 2019 bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 15%. Sau khi hoàn tất chia cổ tức, vốn điều lệ MB sẽ tăng thêm hơn 3.617 tỉ đồng, lên gần 27.988 tỉ đồng. Ngoài ra, ngân hàng này còn có kế hoạch chia 25,6 triệu cổ phiếu quỹ cho cổ đông hiện hữu trong thời gian từ quí 4-2020 đến hết quí 1-2021.

HDBank cũng dự kiến triển khai phát hành cổ phiếu tăng vốn trong quí 4 năm nay theo kế hoạch đã được thông qua tại ĐHCĐ năm 2020 là chia cổ tức bằng cổ phiếu năm 2019, với tỷ lệ 15% và phát hành cổ phiếu thưởng từ nguồn thặng dư vốn cổ phần với tỷ lệ 15%. Kế hoạch này sẽ giúp ngân hàng tăng vốn từ gần 9.810 tỉ đồng lên hơn 12.707 tỉ đồng.

Đòn bẩy cho việc tăng vốn lưu động

Hồi tháng trước, VietinBank dự kiến chia cổ tức bằng cổ phiếu từ toàn bộ lợi nhuận sau thuế và trích lập các quỹ năm 2017-2018. Năm 2020, ngân hàng tiếp tục đề nghị để lại toàn bộ lợi nhuận hoặc chia cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn tự có đáp ứng yêu cầu phát triển. Phương án cụ thể về cổ tức thực hiện theo quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Vietcombank cũng có kế hoạch phát hành cổ phiếu tăng vốn cổ phần từ chi trả cổ tức năm 2018 bằng cổ phiếu trong năm nay với tỷ lệ 18%. Thời gian thực hiện dự kiến trong nửa cuối năm 2020, thời điểm cụ thể giao cho Hội đồng quản trị quyết định sau khi được chấp thuận của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

Tuy nhiên, theo lãnh đạo của cả hai ngân hàng này, để tạo cơ sở pháp lý cho việc phê duyệt tăng vốn điều lệ từ chia cổ tức cổ phiếu, Chính Phủ cần ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định 91 về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp.

Nguồn: NHNN

Mới đây, Chính phủ vừa ban hàng Nghị định 121/2020 sửa đổi bổ sung cho Nghị định 91 về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp. Theo đó, bổ sung các NHTM cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ vào danh mục doanh nghiệp được tiếp tục đầu tư vốn để duy trì tỷ lệ cổ phần, vốn góp trong Nghị định.

Với việc sửa đổi nghị định trên, Chính phủ đã tạo cơ sở pháp lý, giúp các ngân hàng như VietinBank, Vietcombank, BIDV có thể tăng vốn điều lệ từ việc chia cổ tức bằng cổ phiếu.

Tăng vốn điều lệ đang là yêu cầu bức thiết của các ngân hàng khi năm nay họ phải tuân thủ Thông tư 41/2016 của NHNN, tức hệ số khi hệ số an toàn vốn (CAR) của các NHTM phải được tính toán đầy đủ theo chuẩn Basel 2. Trong khi đó, việc tăng vốn luôn là bài toán khó. Năm 2019, tổng vốn điều lệ của các NHTM có vốn nhà nước 155.153 tỉ đồng (chỉ tăng 4,91% so với năm 2018), NHTMCP 284.698 tỉ đồng (tăng 6,54% so với năm 2018). Tại thời điểm cuối tháng 7-2020, tổng vốn điều lệ của các NHTM có vốn nhà nước 155.198 tỉ đồng, tăng 0,03%, các NHTMCP 290.106 tỉ đồng, tăng 1,9%.

Mức tăng vốn điều lệ rất chậm trong hệ số CAR của các ngân hàng tuy đáp ứng được yêu cầu nhưng chưa cao so với các ngân hàng nước ngoài. Trong khi đó tình hình tình hình dịch bệnh sẽ tác động đến lợi nhuận các ngân hàng, tức tác động vào vốn chủ sở hữu.

Một chuyên gia tài chính cho hay, do các quy định cho phép cơ cấu thời hạn trả nợ và phân loại nhóm nợ đang làm đẹp hơn báo cáo tài chính của các ngân hàng, song nợ xấu sẽ lộ diện, đặc biệt sau khi các quy định nới lỏng trên kết thúc. Như vậy, ngân hàng nào trích lập dự phòng đúng đủ có thể bị lỗ và nếu bị lỗ sẽ trừ vào vốn chủ sở hữu.