Ngày 9-10, tại thủ đô Moscow (Nga), ngoại trưởng các nước Armenia và Azerbaijan thống nhất một thỏa thuận ngừng bắn tại khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh. Thỏa thuận ngừng bắn nhân đạo này bắt đầu có hiệu lực vào trưa 10-10.
Tuy nhiên, không lâu sau khi thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực, hai bên liền tố nhau vi phạm.
“Bọn trẻ đã có những cơn ác mộng”
Một thông tấn viên của hãng tin AFP tại thị trấn Barda (Azerbaijan) cách không xa tiền tuyến đã nghe thấy tiếng rền vang của cuộc pháo kích vào sáng 12-10 và âm thanh ngày càng mạnh vào buổi chiều.
Lực lượng cứu hộ đưa thi thể nạn nhân trúng tên lửa ở TP Ganja (bắc Nagorno-Karabakh) hôm 11-10. Ảnh: Bulent Kilic/AFP
Tại làng Otuzikiler (Azerbaijan), nơi có nhiều người chạy khỏi cuộc pháo kích, bà Gultekin Rakhimova (42 tuổi) kể rằng ba đứa con nhỏ của bà không thể ngủ được kể từ khi rocket dội xuống nhà họ hai tuần trước.
“Mấy đứa trẻ thức giấc và khóc. Chúng đã có những cơn ác mộng vì cái chết đã trở lại trong giấc mơ của bọn trẻ” – bà Rakhimova nói khi một cậu bé ném viên sỏi vào một con gà trống bên ngoài ngôi nhà mới tạm bợ được dựng lên trong một ngôi trường làng.
Tại TP Stepanakert, thủ phủ của Cộng hòa tự xưng Nagorno-Karabakh, một phóng viên ảnh của AFP nghe thấy tiếng pháo kích từ hướng thị trấn Hadrut.
“Lực lượng vũ trang Armenia, những người không tuân thủ lệnh ngừng bắn nhân đạo, nhiều lần cố tấn công các vị trí của quân đội Azerbaijan” – Bộ Quốc phòng Azerbaijan cáo buộc.
Còn phát ngôn viên của Bộ Quốc phòng Armenia - bà Shushan Stepanyan thì cáo buộc Azerbaijan “hiện pháo kích dữ dội vào mặt trận phía nam”.
Gần 600 người, trong đó có 67 dân thường đã thiệt mạng trong cuộc giao tranh nổ ra từ ngày 27-9 tại khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh giữa Armenia và Azerbaijan.
Giới phân tích từ lâu cảnh báo rằng Nagorno-Karabakh là nơi dễ nổ ra giao tranh nhất trong số các cuộc xung đột chưa được giải quyết sau khi Liên Xô tan rã. Azerbaijan từng tuyên bố sẽ giành lại quyền kiểm soát khu vực trong khi Armenia kiên quyết sẽ không bao giờ nhượng bộ.
Nga lên tiếng
Hôm 12-10, Nga hối thúc Armenia và Azerbaijan ngay lập tức bắt đầu thực thi và giám sát thỏa thuận ngừng bắn tại khu vực tranh chấp Nagorno-Karabakh khi hai bên tiếp tục xảy ra giao tranh dữ dội, theo kênh Channel News Asia.
Ông Genadiy Avanesyan (73 tuổi), sĩ quan cảnh sát về hưu tìm kiếm đồ đạc còn sót lại trong ngôi nhà của ông tại TP Stepanakert hôm 10-10. Ảnh: Aris Messinis/AFP
“Chúng tôi hy vọng rằng những quyết định đã được thông qua sẽ được hai bên tuân thủ chặt chẽ”- Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nói tại Moscow sau khi tiếp đón người đồng cấp Armenia – ông Zohrab Mnatsakanyan hôm 12-10.
Ông Lavrov nhấn mạnh lệnh ngừng bắn với mục đích trao đổi tù binh và thi thể những binh sĩ đã ngã xuống phải được thực thi và công việc đang được tiến hành nhằm đảm bảo cơ chế xác minh.
Ông Lavrov cho hay ông tin rằng việc giám sát lâu dài nhằm thực thi lệnh ngừng bắn sẽ không vô ích và vấn đề có thể được giải quyết trong thời gian gần nhất.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Pháp Agnes von der Muhll cũng nói rằng việc tuân thủ nghiêm ngặt lệnh ngừng bắn là “rất cần thiết và ngay lập tức”.
Trong diễn biến liên quan, hôm 12-10, ông Lavrov cho hay trong một cuộc điền đàm với ông, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Mevlut Cavusoglu bày tỏ ủng hộ đối với lệnh ngừng bắn giữa Armenia và Azerbaijan.
Tuy nhiên, trong một cuộc điện đàm khác, Bộ trưởng Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ Hulusi Akar thúc giục người đồng cấp Nga Sergei Shoigu thuyết phục Armenia rút quân khỏi Nagorno-Karabakh. Ông Akar cảnh báo rằng Azerbaijan sẽ không đợi thêm 30 năm vì một giải pháp.
Iran – vốn có quan hệ nồng ấm với Armenia lấy làm tiếc việc lệnh ngừng bắn bị vi phạm, đồng thời yêu cầu hai bên khôi phục đàm phán.
Tổng thống Armenia: “Chúng ta không nên quên ai đã bắt đầu giai đoạn chiến tranh này”
Trả lời phỏng vấn đài RT hôm 12-10, Tổng thống Armenia – ông Armen Sarkissian nói rằng chính Azerbaijan đã khởi xướng cuộc giao tranh mới nhất tại Nagorno-Karabakh. Ông bày tỏ hy vong lệnh ngừng bắn do Nga làm cầu nối sẽ được tuân thủ bất chấp có xảy ra vấn đề gì.
Tổng thống Armenia – ông Armen Sarkissian trả lời phỏng vấn đài RT (Nga). Ảnh: RT
“Chúng ta không nên quên ai đã bắt đầu giai đoạn chiến tranh này. Đó chính là phía Azerbaijan, chứ không phải người dân của Nagorno-Karabakh” – ông Sarkissian nói.
Với phần lớn dân là người Armenia, Nagorno-Karabakh ly khai khỏi Azerbaijan năm 1991 và tuyên bố là một nước cộng hòa độc lập sau hiệp định đình chiến năm 1994. Chính phủ ở Azerbaijan khẳng định khu vực này là vùng lãnh thổ bị Armenia chiếm đóng và yêu cầu trả lại.
Khu vực này bất ngờ nổ ra giao tranh dữ dội hôm 27-9 với việc hai bên đổ lỗi nhau khơi mào trước. Hàng trăm người đã thiệt mạng trước khi hai bên thống nhất ngừng bắn.
Hôm 10-10, Azerbaijan cáo buộc Armenia pháo kích TP Ganja (bắc Nagorno-Karabakh), giết chết chín dân thường và làm bị thương 34 người. Azerbaijan cũng công bố video máy bay người lái bị phá hủy.
Tổng thống Sarkissian không phủ nhận có chuyện vi phạm lệnh ngừng bắn từ phía Armenia, nhưng nói rằng họ bị khiêu khích do Azerbaijan vi phạm trước. Dù vậy, ông Sarkissian khẳng định không phải do Armenia tấn công Ganja.
“Tôi nhận được thông tin rõ ràng từ chính phủ tôi, từ Bộ Quốc phòng và Bộ Ngoại giao rằng tuyệt đối không phải Armenia pháo kích nơi này” – ông Sarkissian nói với RT.
Tổng thống Armenia còn lưu ý rằng TP Stepanakert – thủ phủ của Cộng hòa Nagorno-Karabakh bị phá0 kích hôm 10-10 ngay sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực.
Trong khi đó, Tổng thống Azerbaijan – ông Ilham Aliyev nói rằng tất cả các cuộc đàm phán nhằm giải quyết khủng hoảng nên là sự tham gia trực tiếp của Azerbaijan và Armenia mà không có những gì ông gọi là “chính phủ bù nhìn” ở Nagorno-Karabakh.
Trả lời phỏng vấn nhật báo RBK (Nga), ông Aliyev nói rằng Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan nên cảm ơn Tổng thống Nga Vladimir Putin vì đã “cứu” ông khỏi thất bại.
“Khi ông Pashinyan gửi tối hậu thư cho chúng tôi, khi ông ấy làm tổn thương cảm nhận của người Azerbaijan, ông ấy xứng đáng bị trừng phạt. Và chúng tôi đã làm như vậy. Ông ấy nên cảm ơn ông Putin vì việc Nga lần nữa đã tới giải cứu Armenia” – Tổng thống Aliyev nói.
