Ngày 16-10, hãng tin Reuters công bố một phóng sự điều tra về những người Mỹ chết trong các cơ sở giam giữ, cho biết hãng tin này đã thu thập được thông tin của ít nhất 7.571 trường hợp như vậy.
Reuters cho biết chính quyền Washington có một chương trình riêng để "thu thập dữ liệu chi tiết về những người chết trong trại giam trên khắp cả nước nhưng không cho bất kỳ ai thấy thống kê này".
Do đó, bất chấp việc các cơ sở giam giữ ở Mỹ là "một hệ thống có sự giám sát chặt chẽ", Reuters đã tự thu thập thông tin về các vụ phạm nhân và nghi phạm tự tử, không được chăm sóc sức khỏe đầy đủ và bị đối xử tồi tệ dẫn đến tử vong.
Trường hợp điển hình: Bị xử nặng, bạo hành và bỏ mặc trong buồng giam
Reuters nhắc đến trường hợp được cho là điển hình nhất trong các vụ phạm nhân và nghi phạm Mỹ chết trong cơ sở giam giữ là Harvey Hill, 36 tuổi, một người da màu có tiền án bị cáo buộc xâm phạm bất hợp pháp tư gia của người khác.
Hình cắt từ một bức ảnh của Harvey Hill. Ảnh: REUTERS
Năm 18 tuổi, Hill bị kết án 14 năm tù vì tội trộm cướp và bạo hành tình dục. Đến năm 2015, anh này bắt đầu tái hòa nhập và làm việc cho một chủ doanh nghiệp địa phương tên John Finnegan trước khi bị ông Finnegan sa thải đầu năm 2018.
Hill bị bắt sau nhiều lần đứng trước sân nhà ông Finnegan không chịu rời bất chấp trời đang mưa tầm tả, cáo buộc sếp cũ còn nợ tiền lương. Một cảnh sát tham gia bắt giữ Hill cho rằng Hill cần được giám định sức khỏe tâm thần.
Không chỉ bị xử tội như một người có năng lực hành vi bình thường, Hill còn bị tòa đã xử nặng vì xâm phạm tư gia bị coi là một tội nhẹ và có thể chỉ bị xử phạt 500 USD thay vì một án tù. Các PV điều tra của Reuters cho rằng án phạt tù đối Hill chẳng khác gì một án tử.
Ngày 6-5-2018, chỉ một ngày sau khi bị giam ở Trung tâm giam giữ hạt Madison, bang Mississippi (Mỹ), Hill nổi cơn thịnh nộ và tấn công một lính canh bằng khay đựng bữa trưa.
Dữ liệu từ các camera giám sát trong trại giam cho thấy ba lính canh đã phản ứng lại bằng cách dùng bình xịt hơi cay và sau đó, đá liên tiếp vào đầu Hill. Sau khi còng tay Hill, hai trong ba lính canh trên xô phạm nhân vào tường, dẫn anh ta đi tắm nhưng cố tình đưa vào góc khuất để tránh camera giám sát. Tại đây, Hill bị đánh một lần nữa.
Trong một cuộc điều tra cấp tiểu bang, cơ quan chức năng Mississippi đã phát hiện các đoạn video giám sát. Những lính canh thanh minh rằng Hill rất hiếu chiến nên họ buộc phải dùng vũ lực. Tất cả thông tin về vụ điều tra không được chính quyền công khai, Reuters lưu ý.
Sau khi chịu những vụ tấn công trên, Hill không hề được cấp thuốc dù một bác sĩ đã yêu cầu can thiệp y tế. Sau cùng, Hill được đưa đến một buồng giam cách biệt, được tháo còng tay nhưng không được hỗ trợ y tế. Anh này tự mình bò trên nền xi măng vào trong phòng vệ sinh và bất tỉnh ở đó.
Những bức ảnh gia đình của Harvey Hill. Ảnh: REUTERS
Trong vòng 46 phút, không một lính canh nào để ý tới tình trạng của Hill. Khi phát hiện Hill bất tỉnh trong nhà vệ sinh buồng giam, anh này đã bị ngừng mạch. Vài giờ sau, Hill tử vong với rất nhiều tổn thương nghiêm trọng.
Gần 5.000 trường hợp chết trong phòng giam trong khi "vô tội"
Cuộc điều tra của Reuters thu thập thông tin từ hơn 500 cơ sở giam giữ trên khắp nước Mỹ trong giai đoạn 2008-2019. Qua đó, hãng tin này phát hiện ra rằng trong thập niên 2010-2019, tỉ lệ phạm nhân hoặc nghi phạm tử vong trong trai giam tăng 35% so với giai đoạn 10 năm trước đó.
Ít nhất 4.998, tức là gần 2/3 số trường hợp mà Reuters thống kê được, đã tử vong trong thời gian bị tạm giữ chờ xét xử mà chưa chính thức bị tuyên có tội.
Đây được coi là con số đáng báo động về việc các cơ sở giam giữ vi phạm nguyên tắc "suy đoán vô tội" - tức là một người được coi là vô tội cho đến khi bị tòa kết án. Tình trạng này xuất hiện nhiều hơn ở các nhà tù địa phương - nơi giam giữ những nghi phạm chờ xét xử hoặc phạm nhân có thời gian thi hành án ngắn.
Trong số 7.571 trường hợp bị phát hiện, hơn 2.000 người đã tự sát. Gần 300 người đã chết sau song sắt sau ít nhất 12 tháng "mòn mỏi" chờ ngày xử án.
Reuters chỉ ra rằng Hiến pháp Mỹ cho phép các tù nhân và nghi phạm bị giam giữ hưởng các quyền con người cốt lõi nhưng việc xác định các cơ sở giam giữ có vi phạm các quy định trên hay không phụ thuộc vào cách cắt nghĩa hiến pháp của các thẩm phán và bồi thẩm đoàn.
Ở Mỹ, phần nhiều các nghi phạm bị giam giữ trong thời gian chờ xét xử là những người nghèo. Số trường hợp như vậy đang tăng lên và họ gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc nghiện ngập nhiều hơn.
Sau khi đọc dữ liệu do Reuters thu thập được, báo cáo viên đặc biệt của Liên Hợp Quốc về tra tấn và các hình phạt vô nhân đạo, ông Nils Melzer cho rằng việc nhiều người chết khi các cơ sở giam giữ là "một vấn đề rất lớn" ở Mỹ.
