Ý kiến chuyên gia
* GS Carl Thayer (ĐH New South Wales, Học viện Quốc phòng Úc):
Sẽ có các biện pháp thực tế
Thủ tướng Suga đã phục vụ trong vai trò chánh văn phòng nội các dưới thời thủ tướng Abe Shinzo trong 8 năm. Ông Suga đã thể hiện rõ lập trường ủng hộ chính sách đối ngoại hàng đầu của ông Abe về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, bao gồm tự do hàng hải và hàng không, và một trật tự dựa trên luật lệ, tôn trọng luật pháp quốc tế.
Nhật Bản sẽ muốn tiếp nối các thỏa thuận đạt được ở Hà Nội và Jakarta lần này bằng những biện pháp thực tế nhằm chỉ ra các vấn đề an ninh then chốt, ví dụ việc phản ứng trước virus corona chủng mới, giảm tác động kinh tế của đại dịch COVID-19, vấn đề ổn định và an ninh Biển Đông, và gây quỹ cho các sáng kiến đóng vai trò thay thế cho sáng kiến "Vành đai, Con đường" của Trung Quốc. Nhật cũng sẽ tìm cách kết nối mạnh mẽ hơn với Úc để phối hợp về mặt chính sách.
Cuối cùng, Nhật sẽ đợi kết quả bầu cử tổng thống Mỹ. Nếu ông Trump tái đắc cử, Nhật sẽ tiếp tục đẩy mạnh vai trò lãnh đạo ở Đông Nam Á. Nếu ông Biden đắc cử, Nhật sẽ ưu tiên gắn kết với chính quyền mới trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Sau thời gian làm chánh văn phòng nội các, ông Suga sẽ có hiểu biết cặn kẽ về mô hình sự hợp lưu, liên quan giữa hai đại dương và một chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tập trung vào Ấn Độ.
"Bộ tứ kim cương" QUAD (gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc) hiện nay đang được thể chế hóa một cách chậm rãi với chỉ hai cuộc họp cấp bộ trưởng trong hai năm qua. QUAD sẽ tạo điều kiện cho hợp tác an ninh giữa các thành viên của mình. Ông Suga sẽ ưu tiên vai trò của Nhật ở Đông Nam Á một cách tự nhiên, đặc biệt là vai trò của Việt Nam và Indonesia, vì lý do kinh tế lẫn an ninh, nhằm ngăn bớt sức ảnh hưởng của Trung Quốc.
Trong khi quan hệ đồng minh Nhật - Mỹ là nền tảng cần thiết cho an ninh Nhật Bản, nhưng chỉ vậy thì chưa đủ. Thủ tướng Suga thay vào đó đã đưa ra tín hiệu là Nhật cần phải phối hợp bên ngoài QUAD để kết nối với nhiều quốc gia Đông Nam Á, và điều này mang lại sự linh hoạt nhiều hơn cho Nhật Bản so với một khuôn khổ chỉ 4 bên như QUAD.
Với những thỏa thuận này, bất kỳ sự kết hợp nào của thành viên QUAD nói riêng cũng có thể kết nối với mối quan hệ của QUAD cùng các nước khác trong khu vực. Ví dụ, khái niệm QUAD Plus (thêm Hàn Quốc, Việt Nam và New Zealand) nổi lên hồi tháng 3 năm nay là khuôn khổ hợp tác, tham vấn về COVID-19.
QUAD, vì vậy, cung cấp một cấu trúc linh hoạt để phối hợp các chính sách an ninh với nhau trong nhiều vấn đề không riêng gì quốc phòng mà còn ở việc tài trợ cho các dự án hạ tầng đóng vai trò lựa chọn thay thế cho "Vành đai, Con đường" của Trung Quốc.
Thủ tướng Suga sẽ thúc đẩy quan hệ cả song phương lẫn đa phương với Việt Nam trên khuôn khổ gắn kết hiện còn lỏng lẻo của QUAD. Ông Suga tìm kiếm sự linh hoạt lớn hơn trong việc chứng minh sự lãnh đạo độc lập của người Nhật trong việc tác động tới diễn biến của khu vực, ngoài sự phụ thuộc vào các thỏa thuận quân sự với sự lãnh đạo của Mỹ trong QUAD.
* Zach Abuza (chuyên gia an ninh Đông Nam Á, ĐH Chiến tranh Mỹ):
Kỳ vọng tiếp tục tiếp nối các chính sách
Tôi kỳ vọng Thủ tướng Suga sẽ tiếp nối rất nhiều chính sách của Nhật hiện nay. Ông là cánh tay phải của ông Abe trong nhiều năm và giúp hình thành lập trường an ninh của ông Abe. Nhật Bản đặt nhiều hi vọng vào "Bộ tứ kim cương" (QUAD). Nhật có quan hệ với Ấn Độ rất khác so với Mỹ. QUAD cho Nhật một con đường hợp hiến để tham gia vào an ninh khu vực.
Tuy nhiên, tôi cho rằng chúng ta đang nghĩ quá lên về QUAD. Ấn Độ dường như không quá tập trung vào liên minh này. Thực tế là Ấn Độ có rất nhiều thách thức về an ninh nhưng lại bị giới hạn nhiều về mặt ngân sách.
QUAD tác động tới lập trường về phong trào không liên kết của Ấn Độ. Tôi không nghĩ Ấn Độ thật sự nhìn nhận rõ ràng về một trật tự quốc tế mà họ mong muốn.
Tôi nghĩ Mỹ, Nhật Bản và Úc nên đi trước, mở ra cánh cửa cho các đối tác khác (bao gồm cả Việt Nam) khi các nước sẵn sàng dấn thân.
Cho đến lúc đó, chúng ta thật sự cần đưa Nhật Bản vào nhóm chia sẻ thông tin tình báo 5 Eyes (Mỹ, Úc, Anh, Canada và New Zealand). Thiếu vắng quốc gia này sẽ là một sự thiếu hụt đáng kể. (NHẬT ĐĂNG ghi)
Xem thêm: mth.25954152281010202-coul-neihc-av-eb-nab-man-teiv-cuht-hnihc-maht-nab-tahn-gnout-uht/nv.ertiout