Đề xuất thu phí đường cao tốc theo cơ chế phí để giảm gánh nặng cho doanh nghiệp

Lê Anh

(TBKTSG Online) - Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, các dự án cao tốc Bắc - Nam thu phí theo cơ chế phí với mức phí thấp hơn so với cơ chế giá, khi đó sẽ giúp giảm chi phí vận tải, từ đó kéo giảm chi phí hậu cần (logistics).

Cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây được đầu tư bằng vốn ODA hiện đang được thu phí để hoàn vốn - Ảnh: Anh Quân

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý Bộ Tài chính về Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về phí sử dụng đường cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Theo 2 phương án mà Bộ Tài chính đưa ra. Phương án 1: quy định thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư theo quy định pháp luật về giá (gọi tắt là cơ chế giá).

Phương án 2: quy định thu phí sử dụng đường cao tốc thông qua trạm thu phí trên đường cao tốc do Nhà nước đầu tư theo quy định pháp luật về phí, lệ phí (gọi tắt là cơ chế phí).

Góp ý kiến về 2 phương án này, VCCI phân tích, đối với phương án 2 thì mức phí sử dụng đường cao tốc theo cơ chế phí sẽ thấp hơn mức phí dịch vụ theo cơ chế giá. Bởi vì Điều 3 của Luật Phí và lệ phí quy định: “mức phí nhằm cơ bản bù đắp chi phí cung cấp dịch vụ” mà không bao gồm phần lợi nhuận của chủ đầu tư (ở đây là Nhà nước đầu tư).

Với mức phí không bao gồm lợi nhuận thì sẽ thấp so với phương án thu theo cơ chế giá. Điều này sẽ giúp giảm chi phí vận tải của các doanh nghiệp, từ đó giúp giảm chi phí logistics của Việt Nam.

VCCI cho rằng, trong tờ trình, cơ quan soạn thảo lo ngại việc thu phí dịch vụ theo cơ chế giá sẽ tạo ra sự chênh lệch về mức phí giữa hai loại dự án do nhà nước đầu tư và do tư nhân đầu tư theo phương thức PPP, đặc biệt là trên tuyến đường cao tốc Bắc – Nam.

Điều này sẽ khiến các chủ phương tiện phản ứng và gây khó khăn cho các dự án PPP.  Tuy nhiên, khi xét trong bối cảnh phải lựa chọn giữa hai phương án 1 và phương án 2 nêu trên thì khó có khả năng các chủ phương tiện lại phản đối phương án 2, vì phương án này có mức phí cao thấp hơn. Do đó, nguy cơ các chủ phương tiện không đồng tình như lo ngại của cơ quan soạn thảo sẽ khó xảy ra.

VCCI lập luận rằng, việc áp dụng phương án 2 còn có lợi cho các dự án PPP, bởi lẽ, khi đó, tổng chi phí vận tải sẽ thấp hơn, dẫn đến tổng lưu lượng giao thông sẽ cao hơn phương án 1. Với lưu lượng lớn hơn thì các dự án PPP sẽ có doanh thu tốt hơn và sẽ nhanh hoàn vốn hơn, đặc biệt là trên tuyến cao tốc Bắc – Nam. Do đó, lo ngại của cơ quan soạn thảo về việc phương án 2 sẽ gây khó khăn cho việc thu hồi vốn của các dự án PPP là không có cơ sở.

Vì thế, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo lựa chọn phương án 2, thu phí sử dụng đường cao tốc theo cơ chế phí.

Trước đó, Bộ Tài chính trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc Quốc hội theo 2 phương án là thu theo cơ chế giá và cơ chế phí. Trong đó, Bộ Tài chính đề xuất chọn phương án thu phí theo cơ chế giá.

Theo Bộ Tài chính, thu theo cơ chế giá sẽ khuyến khích thu hút nguồn lực xã hội đầu tư xây dựng hạ tầng đường bộ. Đồng thời, công khai, minh bạch và dễ nhận được sự đồng thuận của người dân và chủ xe.

Nhược điểm của phương án thu theo cơ chế giá là không đúng bản chất khi đường do Nhà nước đầu tư. Khi đó, Bộ Giao thông Vận tải và địa phương phải thành lập công ty để quản lý thu phí dịch vụ đường cao tốc do Nhà nước đầu tư.

Mời xem thêm:

Bộ Tài chính đề nghị sớm thu phí các dự án cao tốc đầu tư công

Không lẽ cứ Nhà nước làm là phải miễn phí!