Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình đã có báo cáo gửi Quốc hội về công tác của các tòa án năm 2020. Báo cáo cho biết trong năm 2020, các tòa án đã thụ lý hơn 602.000 vụ việc, giải quyết được hơn 544.600 vụ việc (đạt tỉ lệ 90,4%). Đáng chú ý, tỉ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan của tòa án là 1,06%, đáp ứng yêu cầu Quốc hội đề ra.

“Việc xét xử các vụ án hình sự trong năm qua đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai, bỏ lọt tội phạm” - báo cáo nhấn mạnh.

Xử nghiêm người cầm đầu các vụ tham nhũng

Liên quan đến việc thụ lý, xét xử các tội phạm tham nhũng, báo cáo của Chánh án TAND Tối cao cho biết các tòa án đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm đối với 436 vụ với 1.175 bị cáo; tòa án đã xét xử 269 vụ với 645 bị cáo. Trong số các bị cáo phạm tội tham nhũng đã xét xử, các tòa án cấp sơ thẩm tuyên phạt tù chung thân và tử hình đối với tám bị cáo; xử phạt tù từ trên 15 năm đến 20 năm đối với 44 bị cáo…

“Đã phát hiện và xử lý nghiêm các vụ án kinh tế, tham nhũng, trong đó có nhiều vụ án được dư luận xã hội rất quan tâm” - Chánh án TAND Tối cao nhận định.

Để dẫn chứng, báo cáo dẫn lại hàng loạt vụ án như vụ Trương Duy Nhất phạm tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản xảy ra tại văn phòng đại diện báo Đại Đoàn Kết tại miền Trung; vụ án Nguyễn Minh Hùng và đồng phạm phạm tội buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma; vụ án Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn, Lê Nam Trà và các đồng phạm phạm tội vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng, nhận hối lộ và đưa hối lộ xảy ra tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone, AVG và các đơn vị có liên quan; vụ án Nguyễn Hữu Tín và đồng phạm phạm tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra tại TP.HCM…

Về thụ lý, xét xử các tội phạm khác về chức vụ, các tòa án đã thụ lý theo thủ tục sơ thẩm đối với 55 vụ với 263 bị cáo; đã xét xử 22 vụ với 152 bị cáo.

“Trong công tác chỉ đạo, điều hành, Chánh án TAND Tối cao luôn quan tâm chỉ đạo các tòa án kịp thời đưa ra xét xử các vụ án kinh tế, tham nhũng, do đó trong năm qua không có vụ án nào để quá hạn luật định. Các tòa án đã áp dụng hình phạt tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản lớn của Nhà nước” - báo cáo nêu rõ.

Hội đồng xét xử một phiên tòa phúc thẩm tại TAND Cấp cao tại TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG

Chất lượng tranh tụng được cải thiện

Thẩm tra báo cáo của Chánh án TAND Tối cao, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đánh giá năm 2020, TAND các cấp tiếp tục triển khai đồng bộ các giải pháp để nâng cao chất lượng công tác giải quyết, xét xử các loại án và đạt nhiều kết quả tích cực. Nhiều chỉ tiêu công tác tăng so với năm 2019, đặc biệt tỉ lệ giải quyết án đạt 97,8%, vượt 9,8% so với chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội.

“Trong kỳ báo cáo, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Hình phạt mà tòa án áp dụng cơ bản đảm bảo nghiêm minh, đúng pháp luật. Việc cho các bị cáo hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, áp dụng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ tiếp tục được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ” - thẩm tra của Ủy ban Tư pháp nêu.

Đáng chú ý, Ủy ban Tư pháp cho rằng chất lượng tranh tụng tại phiên tòa tiếp tục được nâng lên. Tỉ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đạt chỉ tiêu theo yêu cầu nghị quyết của Quốc hội.

“Số lượng các bản án, quyết định có vi phạm bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm giảm 2,24% cho thấy các giải pháp nâng cao chất lượng xét xử sơ thẩm, phúc thẩm phát huy tác dụng” - báo cáo thẩm tra nêu.

Tuy nhiên, Ủy ban Tư pháp cho rằng chất lượng công tác xét xử các vụ án hình sự vẫn còn một số hạn chế. Cụ thể, vẫn còn trường hợp phải hủy án (chiếm 0,59%) và sửa án do nguyên nhân chủ quan (chiếm 0,26%).

Một số vụ xử xong, dư luận chưa đồng tình

Theo Ủy ban Tư pháp, báo cáo của một số VKSND địa phương phản ánh một số vụ án còn vi phạm thời hạn chuẩn bị xét xử, thời hạn hoãn phiên tòa, thời hạn gửi bản án, quyết định cho VKSND và người tham gia tố tụng. Ngoài ra, còn một số trường hợp áp dụng tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng, quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt chưa chính xác; một số trường hợp cho hưởng án treo chưa đúng quy định của pháp luật…

“Một số vụ án sau khi có kết quả xét xử chưa được dư luận xã hội đồng tình” - báo cáo thẩm tra nhận định và dẫn chứng vụ án tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa vợ chồng ông Phan Quý và ông Lê Văn Dư tại quận Gò Vấp, TP.HCM.

Vụ việc này, chánh án TAND cấp cao tại TP.HCM đã ra quyết định kháng nghị bản án dân sự phúc thẩm của TAND TP.HCM. Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại TP.HCM đã xét xử giám đốc thẩm, hủy bản án dân sự sơ thẩm của TAND quận Gò Vấp và bản án dân sự phúc thẩm của TAND TP.HCM để yêu cầu xét xử lại vụ án theo đúng quy định của pháp luật.