Là con trai duy nhất của chủ tịch quá cố Lee Kun Hee, nhưng "thái tử" Samsung Lee Jay Yong có lẽ sẽ phải chờ rất lâu nữa mới được chính thức tiếp quản tập đoàn. 

Tờ Bloomberg đưa ra nguyên nhân là bởi ông Lee Jay Yong đang đối mặt với 2 cáo buộc tội hối lộ và gian lận kế toán. Dù phủ nhận mọi cáo buộc nhưng ông Lee vẫn có thể phải đối mặt án tù nếu bị kết tội.

Con đường kế nhiệm đầy chông gai

Giới phân tích nhận định cũng cho rằng Samsung sẽ trì hoãn việc đưa ông Lee Jay Yong vào vị trí chủ tịch Samsung Electronics ít nhất đến khi phiên tòa đầu tiên kết thúc - dự kiến trong vài tháng tới. Việc này nhằm tránh viễn cảnh chủ tịch vừa được bổ nhiệm đã phải vào tù - nghĩa là Samsung sẽ vận hành mà không có chủ tịch trong ít nhất vài tháng nữa.

Dĩ nhiên hiện tại, Samsung Electronics vẫn đang có một đội ngũ giám đốc kỳ cựu điều hành những mảng kinh doanh chủ chốt và ông Lee vốn đã giữ vị trí phó chủ tịch để đưa ra các quyết định chiến lược khi cần thiết. 

"Tôi cho rằng Lee Jay Yong sẽ được bổ nhiệm làm chủ tịch vào đầu năm sau. Có thể bản thân ông ấy cũng đang đợi cho tới khi vụ truy tố hối lộ kết thúc", nhà phân tích Lee Sang-hun tại công ty HI Investment & Securities nhận định. 

Hiện tại Samsung từ chối đưa ra bình luận. Công ty này chưa từng tuyên bố ai sẽ là người đảm nhiệm vị trí chủ tịch và vào thời điểm nào. 

Hiện tại là thời điểm khá nhạy cảm cho một kế hoạch chuyển giao quyền lực bởi sự bất mãn của công chúng nhằm vào các tập đoàn kinh tế quyền lực - còn gọi là chaebol tại Hàn Quốc - ngày càng gia tăng vài năm trở lại đây. Làn sóng phản ứng dữ dội một phần xuất phát từ những cáo buộc hối lộ nhằm vào ông Lee liên quan tới Cựu tổng thống Hàn Quốc bị phế truất Park Geun Hye. Ông Lee đã phải ngồi tù hơn 1 năm liên quan tới vụ việc này. 

Ngoài ra, kế hoạch chuyển giao quyền lực cũng thêm phức tạp với số tiền thuế thừa kế khổng lồ mà gia đình Samsung sẽ phải nộp. Theo Bloomberg Billionaires Index, cố chủ tịch Lee Kun Hee sở hữu khối tài sản 20,7 tỷ USD và thuế thừa kế lên tới 10 tỷ USD, theo luật pháp Hàn Quốc. 

"Hầu hết gia đình giàu có tại Hàn Quốc lựa chọn nộp thuế bằng tiền mặt thay vì cổ phiếu để duy trì quyền kiểm soát", Chung Sun-sup, CEO của hãng phân tích doanh nghiệp Chaebul.com có trụ sở tại Seoul, cho biết. "Họ có thể mất tới 5 năm mới nộp xong thuế".

Không cần là Lee Kun-hee thứ hai

Theo các nhà phân tích, Samsung không có nhiều lựa chọn thay thế ông Lee Jae Yong cho vị trí chủ tịch. Kể từ khi ông Lee Kun Hee phải nằm viện vì đột quỵ vào năm 2014, Lee Jae Yong trở thành bộ mặt của Tập đoàn Samsung. Ông từng theo học Đại học Keio tại Nhật Bản và Trường Kinh doanh Harvard tại Mỹ sau khi nhận bằng tốt nghiệp Đại học Quốc gia Seoul. Sử dụng thành thạo 3 ngoại ngữ, ông điều hành Samsung với phong cách hướng ra quốc tế khi đứng sau loạt thương vụ hợp tác với những đối tác quan trọng như hãng công nghệ Apple của Mỹ.

Dù Samsung nổi tiếng trên toàn cầu là nhà sản xuất smartphone và đồ gia dụng, phần lớn doanh thu của công ty này đến từ việc cung cấp linh kiện bao gồm chíp nhớ và màn hình cho những công ty như Apple.

"Các lựa chọn thay thế cho Lee Jae Yong có thể còn tồi tệ hơn. Chẳng hạn, việc bổ nhiệm một chủ tịch lâm thời từ đội ngũ giám đốc điều hành của Samsung sẽ khiến quy trình ra quyết định phức tạp hơn khi có thêm một tầng quản lý", Chang Sea-Jin, giáo sư Trường Kinh doanh thuộc Đại học Quốc gia Singapore, nhận xét. 

"Khi Lee tiếp quản vị trí của cha mình, mọi thứ sẽ rõ ràng hơn. Tôi cho rằng ông ấy nên tiếp quản vị trí chủ tịch ngay bây giờ. Dù tình hình ra sao, ông ấy phải là người ra quyết định". 

Theo Chang, Samsung hiện tại không đủ khả năng chống chọi với sự xáo trộn. Công ty này đang đối mặt với hàng loạt thách thức mới từ Apple và sự trỗi dậy của các đối thủ mạnh Trung Quốc trên thị trường smartphone, cùng với những khó khăn liên miên về giá cả liên quan tới chíp nhớ. Không chỉ vậy, Samsung cũng đang khởi xướng các sáng kiến đắt đỏ trong công nghệ 5G và ngành công nghiệp bán dẫn. 

Chang chỉ ra rằng Lee sẽ không phải điều hành các đơn vị kinh doanh riêng lẻ bởi đã có một đội ngũ quản lý chuyên nghiệp làm điều đó. Thực tế này khác biệt hoàn toàn so với thời kỳ đầu cha ông lên giữ chức chủ tịch tập đoàn, khi ông Lee Kun Hee can thiệp sâu vào các mảng kinh doanh chủ chốt.

"Ông ấy (Lee Jae Yong) không cần phải là một Lee Kun Hee thứ hai bởi họ đã có một đội ngũ quản lý chuyên nghiệp mạnh hơn xưa rất nhiều", Chang bình luận. "Lee nên trở thành một chủ tịch khác so với cha mình". 

Những rắc rối pháp lý của "Thái tử Samsung" có thể kéo dài nhiều năm. Trong đó, phiên tòa xét xử lại các cáo buộc hối lộ và tham nhũng sẽ diễn ra trong năm nay và kết luận có thể được đưa ra vào đầu năm sau. Còn cáo buộc mới hơn liên quan tới sai phạm kế toán có thể sẽ được xét xử vào tháng 1/2021 và dự kiến kéo dài trong vài tháng. 

Trước đó, ông Lee Kun Hee cũng từng bị kết án hai lần và được ân xá cả hai lần. Ngoài ông, chủ tịch SK Group - một chaebol khác của Hàn Quốc - cũng từng ngồi tù vào năm 2013, nhưng chỉ 3 năm sau đã trở lại điều hành công ty.

Giáo sư Chang của Đại học Quốc gia Singapore đùa rằng nhà tù giống như một "trường học" cho các lãnh đạo doanh nghiệp tại Hàn Quốc.

Phương Linh