Các doanh nghiệp mía đường có niên độ tài chính thường trùng với vụ mía, tức bắt đầu từ 1/7 năm trước đến 30/6 năm sau. Thời điểm hiện tại, các doanh nghiệp trong ngành phần lớn đã có kết quả kinh doanh quý I cho năm tài chính 2021-2022 với nhiều kết quả khả quan.

Lợi nhuận tăng trưởng bằng lần

Là doanh nghiệp lớn trong ngành, Công ty CP Thành Thành Công Biên Hoà (TTC Sugar, HoSE: SBT) công bố báo cáo tài chính hợp nhất quý I (niên độ 2021-2022) với doanh thu đạt 4.312 tỷ đồng, tăng 18% so với cùng kỳ năm trước đó.

Trong cơ cấu doanh thu của TTC Sugar, đường đóng vai trò chủ lực với mức ghi nhận gần 4.124 tỷ đồng, chiếm gần 96% tổng doanh thu thuần và tăng 15,4% so với cùng kỳ niên độ trước. Kết thúc quý I, TTC Sugar ghi nhận lãi sau thuế gần 195 tỷ đồng, tăng gấp 1,9 lần so với quý cùng kỳ niên độ trước.

Theo giải trình từ phía doanh nghiệp, nguyên nhân lợi nhuận tăng cao là nhờ vào những định hướng phát triển phù hợp đã đặt ra và chiến lược chủ động trong việc cân bằng sản lượng, chi phí nguyên vật liệu đầu vào cạnh tranh, đảm bảo lượng hàng tồn kho hợp lý, từ đó hạn chế tối thiểu sự biến động về giá cả của thị trường.

Tại ngày 30/9/2021, tổng tài sản của TTC Sugar đạt hơn 21.491 tỷ đồng, tăng gần 1.021 tỷ đồng so với đầu năm, trong đó tiền mặt ghi nhận hơn 1.743 tỷ đồng, giảm 80 tỷ đồng so với hồi đầu năm); khoản phải thu ngắn hạn của khách hàng tăng hơn 1.062 tỷ đồng lên gần 7.282 tỷ đồng.

Nợ phải trả đạt 13.006 tỷ đồng, trong đó dư vay nợ thuê tài chính ngắn hạn 6.200 tỷ đồng và dư vay nợ thuê tài chính dài hạn 3.200 tỷ đồng. Tại thời điểm 30/9/2021, TTC Sugar ghi nhận còn hơn 1.035 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.

Tại miền Bắc, Công ty Mía đường Sơn La (HNX: SLS) cũng ghi nhận kết quả kinh doanh khả quan trong quý I (2021-2022) với doanh thu và lợi nhuận sau thuế lần lượt đạt 146,4 tỷ đồng và 33,4 tỷ đồng, tăng lần lượt tăng 35% và tăng 2,3 lần so với quý I của niên độ trước.

Trong niên độ này, SLS đặt mục tiêu tổng doanh thu 1.037 tỷ đồng và lãi sau thuế ở mức 75 tỷ đồng, như vậy sau 3 tháng, Công ty đã hoàn thành 44,5% chỉ tiêu lợi nhuận năm đề ra.

Công ty Mía đường Lam Sơn (Lasuco, HoSE: LSS) có doanh thu quý I hợp nhất (2021-2022) với doanh thu thuần ở mức 303,5 tỷ đồng, tăng hơn 2 lần so với quý cùng kỳ năm ngoái. Cùng với việc tiết giảm các khoản chi phí, doanh nghiệp này báo lãi trước thuế ở mức 9,1 tỷ đồng; còn lãi sau thuế đạt 7,4 tỷ đồng, tăng gấp gần 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong niên độ 2021-2022, Lasuco đặt kế hoạch kinh doanh với lợi nhuận trước thuế là 99,6 tỷ đồng. Như vậy, Công ty đã hoàn thành 9% mục tiêu lợi nhuận đề ra. Tại ngày 30/9/2021, tổng tài sản của Mía đường Lam Sơn đạt 2.580 tỷ đồng, tăng 62 tỷ đồng so với hồi đầu năm.

Công ty Mía đường Kon Tum (HNX: KTS) lại ghi nhận doanh thu thuần 6,8 tỷ đồng trong quý I (niên độ 2021-2022), giảm tới 83% so với cùng kỳ năm trước, lãi sau thuế theo đó cũng chỉ đạt 420 triệu đồng, trong khi quý I niên độ trước là 1,08 tỷ đồng.

Mía đường Kon Tum cho biết, do hoạt động của công ty mang tính chất mùa vụ, mỗi năm chỉ sản xuất 4-5 tháng nhưng bán hàng thì cả năm. Kết thúc niên độ 2020-2021 (30/6/2021) công ty đã bán hết hàng tồn kho nên không còn sản lượng để chuyển qua niên độ 2021-2022. Vì vậy, trong quý I này, công ty không có hàng để bán, dẫn đến doanh thu không đáng kể.

Một đơn vị lớn trong ngành là Công ty Mía đường Quảng Ngãi (UpCOM: QNS) có niên độ tài chính thông thường kết thúc vào 31/12 hàng năm.

Báo cáo tài chính hợp nhất quý III/2021 của đường Quảng Ngãi ghi nhận doanh thu và lợi nhuận đều tăng trưởng so với quý cùng kỳ năm ngoái. Cụ thể, doanh thu thuần đạt 2.114 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 348 tỷ đồng, lần lượt tăng 15% và 49% so với cùng kỳ.

Luỹ kế 9 tháng 2021, QNS ghi nhận doanh thu đạt 5.776 tỷ đồng, tăng 13,4% so với cùng kỳ 2020; lợi nhuận sau thuế ở mức 869 tỷ đồng, tăng gần 30% so với cùng kỳ năm ngoái.

Năm 2021, QNS đặt kế hoạch kinh doanh với tổng doanh thu là 8.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế là 913 tỷ đồng. Như vậy, sau 9 tháng đầu năm, Công ty hoàn thành được 72,2% kế hoạch doanh thu và 95,2% kế hoạch lợi nhuận cả năm.

Hoạt động của Đường Quảng Ngãi cũng có khác biệt hơn khi bao gồm 2 mảng kinh doanh chính là sữa đậu nành (thương hiệu Vinasoy) và mía đường, bên cạnh đó còn có điện sinh khối, nước giải khát, bia, rượu và bánh kẹo.

Phía QNS cho biết, để đạt được kết quả này, Công ty đã tập trung phát triển vùng nguyên liệu mía theo hướng sản xuất công nghiệp trên cơ sở ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến giúp nâng cao năng suất và chất lượng cây mía.

Nhờ đó, dây chuyên hoạt động ổn định, tiết kiệm chi phí sản xuất, hạ giá thành sản phẩm và gia tăng hiệu quả kinh doanh.  Mặt khác, hoạt động của mảng sữa đậu nành cũng có điểm đột phá khi trong quý III, tốc độ tăng trưởng của sản phẩm Vinasoy đạt trên 10% và đã xuất khẩu sang thị trường các nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc...

Nhiều dư địa tăng trưởng trong dài hạn

Theo SSI Research, ngành mía đường đã trải qua nhiều năm cạnh tranh gay gắt từ mía đường Thái Lan. Tuy nhiên, sau khi Bộ Công Thương thực hiện thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp (AD&AS) đối với đường nhập khẩu từ Thái Lan đã bắt đầu cho thấy một số kết quả đối với ngành đường trong nước.

Thời điểm dịch Covid, đường nhập lậu đã được kiểm soát chặt chẽ do Việt Nam đóng cửa biên giới để kiểm soát dịch Covid-19. Tuy nhiên, đường Thái Lan đã lách thuế bằng cách quá cảnh ở các nước ASEAN khác trước khi đến Việt Nam. Hiệp hội mía đường Việt Nam (VSSA) đã nộp hồ sơ đề nghị điều tra lẩn tránh thuế AD&AS đối với đường Thái Lan lên Cục phòng vệ thương mại, kết quả điều ra là một yếu tố tốt hỗ trợ ngành.

Trong niên vụ 2021-2022, VSSA dự kiến diện tích trồng mía sẽ tăng khoảng 10 - 20% so với cùng kỳ và việc mở rộng có thể tiếp tục diễn ra trong những năm tiếp theo do nông dân thu được lợi nhuận từ vụ mía.

Cùng quan điểm, Agriseco cũng nhận định các biện pháp phòng vệ áp dụng với đường Thái Lan nhập khẩu sẽ tạo thuận lợi rõ rệt tới các doanh nghiệp sản xuất đường trong nước, giúp các các doanh nghiệp nội địa giành lại thị phần và mở ra câu chuyện tăng trưởng trong dài hạn.

Bên cạnh đó, nguồn cung trong nước cũng đang giảm khi diện tích và sản lượng mía giảm nhiều trong những năm qua, dẫn tới việc 17/41 nhà máy đã đóng cửa hoặc phá sản trong các năm gần đây (theo số liệu của VSSA), sẽ là cơ hội cho những doanh nghiệp đường có vùng nguyên liệu lớn trong ngành. 

Từ đó, Agriseco dự báo giá đường sẽ tiếp tục tăng và giữ ở mức cao trong thời gian tới, qua đó giúp cải thiện biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp nội địa sau nhiều năm giá đường sụt giảm và không cạnh tranh được với đường nhập khẩu.

Thêm vào đó là tình hình thời tiết thuận lợi sẽ là động lực để mở rộng trở lại vùng trồng, giúp tăng sản lượng tiêu thụ, dự kiến niên độ tới sản lượng mía đưa vào ép tăng hơn 25%.