Chia sẻ trong talkshow "Cơ hội cho Shark và Startup trong thời bình thường mới", Shark Nguyễn Hòa Bình – Chủ tịch NextTech cho rằng, Covid-19 khiến nhiều doanh nghiệp, nhiều ngành kinh tế phải rút lui về "dòng sông quê hương", khai thác thị trường nội địa vì thị trường quốc tế bị ảnh hưởng nặng nề.

Các startup cũng vậy, trong khi quỹ đầu tư nước ngoài gặp khó khăn trong quá trình di chuyển tới, gặp gỡ startup ở Việt Nam thì các quỹ nội lại lên ngôi. Dù tiềm lực tài chính, nguồn vốn có thể không so sánh được với quỹ ngoại nhưng những hiểu biết về thị trường, tri thức từ nhà đầu tư trong nước lại cứu cánh cho startup Việt, thậm chí quý giá hơn cả nguồn tiền đầu tư lớn từ quỹ ngoại.

Ông Bình nhắc lại câu nói quen thuộc của mình: "Với startup, tiền không phải yếu tố quan trọng nhất. Mà đôi khi có quá nhiều tiền lại là điểm yếu. Thay vào đó, điều quý giá nhất là long mạch, tức công thức kinh doanh hiệu quả, đánh trúng vào nhu cầu thị trường".

Ông Nguyễn Khánh Trình – Chủ tịch CleverGroup kiêm CEO Viet Valey Ventures, cũng cho rằng lợi thế của quỹ đầu tư nội là khoảng cách, dễ tiếp cận với startup hơn. Ông cho biết quỹ đầu tư mới của mình đã đầu tư được 3 thương vụ trong năm 2021 và hy vọng từ nay đến cuối năm sẽ có thêm 2 thương vụ nữa.

Tuy nhiên, ông Trình cũng cho hay: "Khi có thêm nhiều quỹ thì đương nhiên sẽ tạo thêm cơ hội cho các startup. Tôi tham gia một vài vụ, có những startup có tới 3-4 đề nghị đầu tư, rất mệt mỏi. Các bạn ấy có thêm nhiều cơ hội nên cũng chảnh hơn một tý, giá cũng cao hơn một tẹo, cũng mệt.

…

Thực ra, bạn nào hiểu chuyện thì sẽ dễ dàng chấp nhận đề nghị từ các quỹ nội giống như của tôi hay anh Bình (Shark Bình) nhưng có nhiều bạn rất cứng đầu, chỉ quan tâm ai trả giá cao hơn thì nhận".

Chất lượng startup thấp, "cứng đầu"

Đánh giá về chất lượng startup Việt Nam, ông Trình và Shark Bình đều nhận định mặt bằng startup chưa tốt, thấp so với mặt bằng chung thế giới.

Shark Bình cho rằng một trong những lý do chính là thiếu kỹ năng sống, kỹ năng quản trị nói chung, nền tảng giáo dục thiên quá nhiều về lý thuyết. Bên cạnh đó, còn quá ít chương trình đào tạo, hướng dẫn những kỹ năng, kiến thức trong khởi nghiệp.

Tuy nhiên, những founder nào có tầm nhìn xa, hiểu chuyện thì sẽ biết lựa chọn nhà đầu tư.

"Lựa chọn nhà đầu tư cũng giống như lấy vợ, lấy chồng. Nếu lấy sai người thì chúng ta sẽ có một cuộc sống bất hạnh. Startup cũng vậy, lựa chọn sai co-founder, nhà đầu tư thì khả năng thất bại sẽ cao", ông chủ NextTech nhận định.

Shark Bình trích dẫn một thống kê, cho thấy 85% nhà đầu tư không bổ sung được giá trị gì cho startup ngoài tiền, 10% mang lại những giá trị tiêu cực, chỉ có 5% còn lại bổ sung được những giá trị tích cực ngoài tiền. Do đó, đặc biệt trong giai đoạn đầu, founder cần tỉnh táo, nhớ rằng kiến thức, kinh nghiệm quý hơn tiền. Nếu có một quỹ ngoại nào đó chào định giá cao hơn 30-50% đôi khi cũng chưa đủ hấp dẫn so với quỹ nội có nhiều kinh nghiệm, hỗ trợ cho startup.

Trong khi đó, ông Nguyễn Khánh Trình thẳng thắn: "Dù tôi không muốn ai đạp vào vết xe đổ của mình. Tuy nhiên, các cụ có câu "Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ", đôi khi phải vấp ngã mới khôn lên được, ít người học được bài học từ người khác. Đó là điều đau thương.

…

Về chất lượng của các startup Việt Nam, tôi không đánh giá cao lắm. Ở những thị trường mà chúng tôi có chi nhánh như Indonesia, Philippines, tôi nhìn thấy các chỉ số của Việt Nam mình còn thua xa".

Đồng ý với quan điểm này, Shark Bình cho biết đã gặp khá nhiều trường hợp startup, khi ông quan sát cách họ làm và bản thân đã phạm sai lầm đó nên đưa ra lời khuyên thì họ cứng đầu, không nghe, đến lúc thất bại mới nhận ra thì quá muộn. Do đó, một trong những tiêu chí lựa chọn của nhiều quỹ đầu tư đó là lựa chọn những nhóm founder có tinh thần cởi mở, cầu thị thay vì người đặt cái tôi lên quá cao.

Ngọc Diệp