Thông tin từ Bộ Giao thông Vận tải cho biết từ cuối tháng 3-2020 đến nay, do tác động của dịch Covid-19 và nhằm kiểm soát chặt chẽ người nhập cảnh Việt Nam đảm bảo an toàn phòng chống dịch, toàn bộ các chuyến bay quốc tế đi/đến Việt Nam đều được cấp phép bay theo hình thức chiều từ Việt Nam đi được phép chở khách và hàng hóa, chiều vào Việt Nam chỉ được chở hàng và việc chở khách phải được cấp có thẩm quyền của Việt Nam chấp thuận.

Hành khách là công dân Việt Nam hoặc người nước ngoài nhập cảnh trên các chuyến bay quốc tế đều phải có văn bản đồng ý của các cấp có thẩm quyền và phải thực hiện nghiêm các quy định về phòng chống dịch Covid-19 trong đó có việc thực hiện cách ly y tế 14 ngày hoặc 7 ngày đối với trường hợp có chứng nhận tiêm đủ liều vắc-xin phòng Covid-19 hoặc chứng nhận khỏi bệnh Covid-19 (áp dụng theo hướng dẫn của Bộ Y tế từ ngày 4-8-2021) ngay sau khi nhập cảnh.

Trong giai đoạn từ tháng 4-2020 đến tháng 9-2021, đã có hơn 274.200 người nhập cảnh qua đường hàng không. Các hãng hàng không Việt Nam đã tổ chức hơn 400 chuyến bay "giải cứu" vận chuyển hơn 110.000 công dân về nước cách ly tại các cơ sở quân đội và gần 150 chuyến bay theo hình thức công dân tự chi trả toàn bộ chi phí cách ly (combo) tại khách sạn, xe đón, xét nghiệm... với hơn 30.000 công dân.

Đối với chuyến bay quốc tế thường lệ có vận chuyển hành khách đến (được sự cho phép nhập cảnh của các cơ quan có thẩm quyền) và đi từ Việt Nam, hiện chỉ có 19 hãng hàng không nước ngoài và 1 hãng hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) đang khai thác các đường bay giữa Việt Nam (Hà Nội, TP HCM) và 13 quốc gia/vùng lãnh thổ là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Singapore, Malaysia, Philippines, Campuchia, Úc, Pháp, UAE và Qatar với trung bình hơn 130 chuyến bay hàng tuần mỗi chiều.

Giai đoạn 9 tháng của năm 2021, có xấp xỉ 7.500 chuyến bay quốc tế có chở khách đi/đến Việt Nam với tổng lượng khách vận chuyển cả 2 chiều là 350.000 lượt hành khách, hệ số sử dụng ghế trung bình là 13,27%, trong đó, chiều đến Việt Nam là 3.700 chuyến bay, vận chuyển 153.200 khách và hệ số sử dụng ghế trung bình 6,47%.

Với các chuyến bay thường lệ chở khách từ Việt Nam đi, Vietnam Airlines hiện đang khai thác tới tổng cộng 4 quốc gia (Úc, Nhật, Hàn, Thái Lan). Với các thị trường còn lại, hoặc nhu cầu khách không đủ lớn, hoặc có một số rào cản, quy định liên quan đến việc nhập cảnh (như Trung Quốc với chính sách 5.1 - chỉ cho phép mỗi 1 quốc gia có 1 hãng hàng không được bay 1 đường bay đến 1 điểm đến, tần suất 1 chuyến/tuần; Đài Loan, Hồng Kông chỉ cho phép khách quốc tịch và nhân thân nhập cảnh), Vietnam Airlines vẫn chưa phục hồi khai thác thường lệ tới các thị trường này.

Với các chuyến bay thường lệ chở khách tới Việt Nam: Vietnam Airlines và các hãng chỉ có thể khai thác theo hình thức chuyến bay hồi hương hoặc chuyến combo (chở khách chuyên gia) vào Việt Nam, phép bay được cấp theo từng chuyến khi có đầy đủ bộ giấy tờ như yêu cầu. Các điều kiện như trên không đủ để các hãng hàng không Việt Nam khôi phục lại hoạt động chở khách quốc tế thường lệ và không đủ cạnh tranh với chính sách của các nước khác trong khu vực như Thái Lan, Singapore.

Cần chứng nhận số về xét nghiệm và tiêm chủng

Theo lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải, việc nối lại các chuyến bay quốc tế thường lệ chở khách phụ thuộc vào yếu tố quyết định là khả năng phòng chống dịch của nước ta, trong đó có việc nâng cao tỷ lệ tiêm vắc-xin cho người dân để thực hiện miễn dịch cộng đồng, từng bước tháo gỡ các quy định phòng dịch đối với hành khách, tăng cường bố trí địa điểm cách ly,... cũng như kết quả đàm phán, thống nhất với các nước/vùng lãnh thổ về công nhận "hộ chiếu vắc-xin".

Do đó, Bộ GTVT ngày 8-11 vừa báo cáo Thủ tướng Chính phủ về kế hoạch nối lại các chuyến bay thương mại quốc tế thường lệ với các nước. Theo đó, hành khách là công dân Việt Nam và người nước ngoài, có thể chưa tiêm vắc-xin Covid-19. Kế hoạch được chia làm 3 giai đoạn.

Giai đoạn 1: Dự kiến triển khai từ Quý I/2022, đề xuất nối lại các chuyến bay thương mại quốc tế thường lệ với các thị trường Trung Quốc, Hồng Kông, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Singapore, Ma laysia, Lào, Campuchia, Pháp, Đức, Nga, Anh, Úc. Dự kiến 4 chuyến/tuần/chiều cho mỗi bên (dự kiến tổng lượng khách nhập cảnh Việt Nam khoảng 12.000 người/tuần). Hành khách đã tiêm đủ liều vắc-xin thực hiện cách ly tập trung 7 ngày, hành khách chưa tiêm đủ liều vắc-xin thực hiện cách ly tập trung 14 ngày.

Giai đoạn 2: Từ Quý II/2022, không yêu cầu cách ly tập trung đối với hành khách mang "hộ chiếu vắc xin". Thị trường triển khai thực hiện theo nhu cầu của các hãng hàng không. Tần suất dự kiến 7 chuyến/tuần/chiều cho mỗi hãng hàng không.

Giai đoạn 3: Khai thác chuyến bay quốc tế thường lệ theo nhu cầu, dự kiến từ Quý III/2022.

Ông Philip Goh, Phó chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) khu vực châu Á - Thái Bình Dương, cho rằng Chính phủ rất cần áp dụng các giải pháp chứng nhận sức khỏe số - bao gồm tài liệu về kết quả tiêm chủng và xét nghiệm – khi mở lại biên giới. Nếu tiếp tục sử dụng các thủ tục giấy tờ khi nhu cầu đi lại đã trở về mức trước Covid-19, thì hành khách có thể mất tới 8 tiếng ở sân bay để giải quyết thủ tục.

IATA đề xuất Việt Nam nên nhanh chóng ứng dụng các chứng nhận số về xét nghiệm và tiêm chủng để thúc đẩy bay quốc tế đến và đi từ Việt Nam. Hiện IATA đã có sẵn giải pháp số để thay thế cho các giấy tờ chứng nhận hành khách phải xuất trình khi đến Việt Nam.

"Việc Việt Nam yêu cầu cách ly khách quốc tế đến sẽ trì hoãn quá trình phục hồi cũng như là trở ngại lớn cho những lĩnh vực kinh doanh phụ thuộc vào hàng không và khách quốc tế. Hàng không sẽ tiếp tục lún sâu vào khủng hoảng tài chính, còn du lịch, khách sạn vẫn sẽ đầy khó khăn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế trên quy mô rộng lớn hơn"- ông Philip Goh đánh giá.

Dương Ngọc