Sàn giao dịch tiền số 300 tỷ USD không trụ sở, không địa chỉ

Sàn giao dịch tiền số phát triển nhanh nhất thế giới không hề có trụ sở chính hoặc địa chỉ chính thức. Họ cũng không có giấy phép ở các quốc gia đang hoạt động. Trong khi đó, giám đốc điều hành công ty cho đến gần đây vẫn nhất quyết không trả lời các câu hỏi về nơi ở hiện tại của mình.

Mới bắt đầu cách đây 4 năm, Binance hiện trở thành sàn giao dịch lớn bậc nhất trong thế giới tiền số, một phiên bản tương đương với các sàn giao dịch chứng khoán London, New York và Hồng Kông cộng lại. Sau khi tăng trưởng bùng nổ, Binance xử lý giao dịch của nhiều loại tiền số như Bitcoin và Ether mỗi ngày - trị giá khoảng 76 tỷ USD. Theo nhà cung cấp dữ liệu CryptoCompare, con số này bằng với mức tương tự của bốn đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Binance cộng lại. 

Tuy nhiên, những năm công ty tăng trưởng thần tốc của thị trường tiền số phần lớn đều không phải chịu sự kiểm soát, kể cả với Binance nói riêng và ngành công nghiệp tiền số nói chung. Tờ WSJ nhận định rằng, tình huống như vậy sắp kết thúc.

Các nhà quản lý tài chính ngày càng lo lắng rằng các tài sản kỹ thuật số đã phát triển quá nhanh và giờ đây chúng trở nên quan trọng về mặt hệ thống. Trong một bài phát biểu vào tháng 10, Jon Cunliffe, quan chức của Ngân hàng Trung ương Anh, đã nhắc tới cuộc khủng hoảng thế chấp dưới chuẩn năm 2008 và nói về tiền số: "Khi một thứ gì đó trong hệ thống tài chính đang phát triển rất nhanh và phát triển trong không gian phần lớn không được kiểm soát, các cơ quan quản lý ổn định tài chính phải cần đặc biệt chú ý". 

Binance đang thu hút sự chú ý nhiều nhất về mặt pháp lý. Các nhà chức trách ở hàng chục quốc gia đã cảnh báo người dùng trong những tháng gần đây rằng sàn giao dịch này vốn không được đăng ký hoặc không được phép cung cấp các dịch vụ khác nhau.

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đang xem xét cách Binance tiến hành hoạt động kinh doanh ở Mỹ. Theo nguồn tin, SEC đã yêu cầu một danh sách thông tin từ chi nhánh tại Mỹ của Binance, bao gồm cả cách họ liên quan đến tổ chức toàn cầu. Trong khi đó, Bộ Tư pháp đang kiểm tra xem Binance có tiếp tay cho nạn rửa tiền hay không. Hãng tin Bloomberg trước đó đã đưa tin về cuộc điều tra của DOJ nhắm vào Binance.

Hiện cả SEC và DOJ từ chối đưa ra bình luận về vấn đề này. 

Thị trường Mỹ vốn là một thử nghiệm lớn đối với Binance. Công ty hy vọng sẽ IPO chi nhánh ở Mỹ trong một vài năm tới. Một nhà quản lý tài chính trước đây được thuê để xây dựng hoạt động kinh doanh của Binance tại Mỹ, được gọi là Binance.US, đã từ chức vào tháng 8 chỉ sau 3 tháng làm việc. 

Một số cựu giám đốc điều hành cho biết họ lo ngại rằng việc kiểm soát dữ liệu của sàn giao dịch Mỹ thuộc về các nhà lập trình ở Trung Quốc, nơi công ty được thành lập. Họ cho biết điều này đã tạo ra tiềm năng cho một vấn đề tương tự như TikTok. Trước đó, chính quyền ông Trump đã cấm nền tảng truyền thông xã hội TikTok vì lo ngại dữ liệu khách hàng có khả năng bị truy cập bởi chính phủ Trung Quốc. 

Người sáng lập và giám đốc điều hành của Binance là Changpeng Zhao thì cho biết trong một cuộc phỏng vấn rằng sàn giao dịch của họ cần tuân thủ các yêu cầu của cơ quan quản lý. "Điều đó bao gồm cả việc nhận được giấy phép phù hợp", ông nói.

Ông nói: "Chúng tôi điều hành một công việc kinh doanh hợp pháp, đã phát triển nhanh chóng vì người dùng tin tưởng. Nhưng bạn thấy đấy, mới chỉ khoảng 2% dân số toàn thế giới chấp nhận tiền số. Để thu hút 98% số người còn lại, chúng tôi cần phải được quản lý". 

Ông Zhao cho biết Binance đang trong quá trình thành lập các văn phòng địa phương và trụ sở chính như mong muốn của các nhà quản lý - các bước mà trước đây ông cho là lỗi thời. Tuy nhiên, hiện Zhao vẫn chưa tiết lộ vị trí các trụ sở này ở đâu. Vào tháng 8, Binance cho biết trên trang web của mình rằng họ đã bắt buộc kiểm tra danh tính người dùng để ngăn chặn việc sử dụng sàn giao dịch cho các dòng tiền bất hợp pháp.

Đại diện của Binance và Binance.US đều từ chối bình luận về các cuộc thăm dò của SEC và DOJ. "Chúng tôi thực hiện phương pháp hợp tác trong việc hợp tác với các cơ quan quản lý trên toàn thế giới và coi trọng các nghĩa vụ tuân thủ pháp lý", phát ngôn viên của Binance là Jessica Jung cho biết. Cô ấy nói rằng: "khi Binance phát triển, quy định và giao dịch tiền số cũng phát triển và ngược lại". 

Phát ngôn viên của Binance.US là Matthew Miller thì cho biết, "Chúng tôi có các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ để đảm bảo rằng dữ liệu chỉ có thể được truy cập cho các mục đích đáp ứng nhu cầu của khách hàng, cải thiện hiệu suất hoặc các yêu cầu theo quy định". Ông cho biết tất cả dữ liệu khách hàng Mỹ được lưu trữ trên các máy chủ ở Mỹ.

Việc Binance thiếu một địa điểm cố định đã khiến các nhà quản lý bối rối vì họ không biết ai sẽ chịu trách nhiệm giám sát họ. Công ty mẹ Binance Holdings được thành lập tại Quần đảo Cayman. Theo cơ quan quản lý tài chính của Quần đảo Cayman, Binance không được đăng ký hoặc cấp phép để vận hành sàn giao dịch tiền số từ quốc gia này. Và Binance không vận hành sàn giao dịch từ đó, phát ngôn viên Jung cho biết.

Tuy nhiên, cho đến tháng 9, trang web của Binance ở Úc cho biết Binance Holdings là tổ chức cung cấp dịch vụ trao đổi tiền số cho người dùng Úc. Bà Jung gọi đó là "một lỗi đánh máy". 

Ông Zhao nói, Binance có 3.000 nhân viên trải khắp toàn cầu. Dựa trên khối lượng giao dịch và phí giao dịch mà họ tính, những người trong công ty nghĩ rằng nếu Binance IPO, họ có thể trị giá tới 300 tỷ USD. 

Điều đó sẽ làm cho Zhao trở nên rất giàu có. Anh cho biết mình là cổ đông lớn nhất của Binance.

Là một "ngôi sao nhạc rock" trong thế giới tiền số, Zhao có 3,9 triệu người theo dõi trên Twitter với tên viết tắt là CZ. Theo phát ngôn viên của Binance, trước đây Zhao và các giám đốc điều hành khác đều từ chối trả lời các câu hỏi về nơi ở của họ. Tuy nhiên, gần đây, Zhao đã cởi mở hơn về vị trí của mình, anh tiết lộ mình trải qua hai năm qua đại dịch ở Singapore. Theo một nguồn tin, anh thường đi xe máy điện đến các cuộc họp.

Zhao, 44 ​​tuổi, sinh ra ở Trung Quốc và chuyển đến Canada cùng cha mẹ khi mới 12 tuổi. Sau khi học khoa học máy tính, anh ấy làm việc ở Tokyo và New York tại các công ty tài chính, bao gồm Bloomberg LP, nơi anh phát triển phần mềm cho giao dịch tương lai.

Lần đầu tiên anh nghe về Bitcoin là tại một cuộc chơi poker ở Thượng Hải vào năm 2013. Đồng tiền số được đào bằng các chương trình máy tính khi ấy đã xuất hiện được vài năm. Bitcoin thiếu dấu ấn của các đồng tiền do chính phủ phát hành nhưng lại thu hút người hâm mộ trong số những người am hiểu về máy tính, bao gồm cả những người không có thiện cảm với hệ thống tài chính sau cuộc khủng hoảng năm 2008.

Giao dịch tiền số khi đó rất khó khăn. Có rất ít nền tảng và giá cả thì rất biến động. Các cuộc tấn công chống lại các sàn giao dịch như Mt. Gox đã làm suy yếu lòng tin.

Zhao bị thu hút bởi ý tưởng về một loại tiền tệ phi tập trung có thể được sử dụng ở bất cứ đâu mà không cần ngân hàng hoặc bộ máy hành chính. "Chúng tôi có thể sử dụng công nghệ đó để tăng cường tự do kiếm tiền cho mọi người trên khắp thế giới", anh nói trong cuộc phỏng vấn.

Zhao quyết định bán căn hộ ở Thượng Hải của mình - để lấy Bitcoin - và làm việc cho một số công ty khởi nghiệp tiền số. Cùng với một nhóm các lập trình viên khác, anh ấy đã ra mắt Binance vào năm 2017.

Ban đầu, nó tập trung vào giao dịch Bitcoin và nhưng không cho phép người dùng trao đổi tiền số lấy các loại tiền chính thống. Khi mới thành lập, công ty không cần tài khoản ngân hàng và không cần trụ sở chính, Zhao nói.

Binance đã thêm chín ngôn ngữ vào trang web của mình, để nổi bật so với các đối thủ chỉ sử dụng tiếng Anh. Họ đã phát triển một nền tảng mà một số nhà giao dịch cho biết là rất dễ sử dụng.

Binance đã huy động được 15 triệu USD trong đợt phát hành đồng tiền kỹ thuật số của riêng mình được gọi là BNB vào tháng 7/2017. Các nhà đầu tư khác chủ yếu là các cá nhân có trụ sở tại Trung Quốc. 

Người dùng xuất hiện từ khắp nơi, bao gồm cả các quốc gia có hệ thống tài chính kém phát triển hơn như Nam Phi, Nga và Ấn Độ. Binance đã trở thành sàn giao dịch tiền số lớn nhất trong vòng sáu tháng và nhanh chóng gặp phải vấn đề với chính quyền. Hai tháng sau khi bắt đầu hoạt động ở Thượng Hải vào mùa hè năm 2017, chính phủ Trung Quốc đã ban hành lệnh cấm đối với các sàn giao dịch tiền số, vì lo ngại chúng sẽ được sử dụng để chuyển tiền bất hợp pháp ra khỏi đất nước.

Zhao cho biết một nhóm Binance gồm hơn 30 người đã đóng gói và chuyển đến Nhật Bản tại một hội nghị công nghệ ảo. Vào năm 2018, cơ quan quản lý tài chính của Nhật Bản đã cảnh báo công ty không nên thực hiện các giao dịch cho người dân khi không có giấy phép. 

Sau đó, Binance đã ngừng tiết lộ một địa điểm cụ thể. Zhao cho biết các nhân viên công ty ở rải rác khắp nơi trên thế giới và làm việc tại nhà.

Aija Lejniece là một luật sư có trụ sở tại Paris, đại diện cho một nhóm các nhà giao dịch đang cố gắng thu hồi số tiền mà họ đã mất khi trang web giao dịch của Binance bị đóng băng hơn một giờ vào tháng Năm. Binance từ chối bình luận nhưng trước đó đã nói rằng họ đã thực hiện các bước ngay lập tức để tương tác với những người dùng bị ảnh hưởng bởi sự cố ngừng hoạt động và đề nghị bồi thường cho "những người đã gặp phải những tổn thất giao dịch thực tế".

Tương lai ra sao?

Không giống như các sàn giao dịch chứng khoán, phải được sự chấp thuận theo quy định ở từng khu vực tài phán, Binance lan truyền thông qua một nền tảng giao dịch duy nhất, Binance.com, tuyên bố có cơ sở tại bất kỳ quốc gia nào. Vào năm 2019, một năm sau khi cơ quan quản lý của Nhật Bản đưa ra cảnh báo cho Binance, nền tảng này vẫn có lưu lượng người dùng từ Nhật Bản, theo dữ liệu do công ty nghiên cứu The Block tổng hợp. Người phát ngôn của Binance từ chối bình luận.

Binance bắt đầu cung cấp các sản phẩm phái sinh liên kết với tiền số. Với một khoản tiền gửi chỉ 80 xu, một khách hàng có thể giao dịch tương đương với 100 USD Bitcoin hoặc một loại tiền kỹ thuật số khác. Binance kể từ đó đã cắt giảm các dịch vụ đó.

Vào năm 2019, Binance bắt đầu cho phép khách hàng giao dịch tiền số lấy tiền thật như đôla, liên kết sàn giao dịch với hệ thống ngân hàng.

Binance đã trả tiền cho những người có ảnh hưởng trên các kênh YouTube để tạo video hướng dẫn mọi người cách bắt đầu. Một nhóm tiếp cận cộng đồng cũng đã ký hợp đồng với những người buôn bán trong ngày tại các thị trường ở Trung Đông và Châu Phi, những người điều hành các nhóm nhỏ trên Facebook và các mạng xã hội khác.

Binance.com cũng trở nên phổ biến ở Mỹ, nhưng việc duy trì sự thống trị của ở đó dường như khó khăn hơn. SEC đã xuất bản một tài liệu vào tháng 4/2019 phác thảo các thử nghiệm để xác định tài sản kỹ thuật số nào có thể được coi là chứng khoán tuân theo quy định của nó. Zhao đã hướng dẫn người dùng Mỹ đến Binance.US, nơi cung cấp giao dịch với một số lượng nhỏ hơn các loại tiền số và không có phái sinh.

Vào cuối năm 2020, SEC đã yêu cầu Binance.US cung cấp thông tin chi tiết về hoạt động kinh doanh của mình, bao gồm cả ai là người kiểm soát ví kỹ thuật số của người dùng, nơi lưu trữ tiền số và chi tiết về các thỏa thuận của Binance.US với Binance Holdings. 

Binance.US vào tháng 5/2021 đã thuê giám đốc điều hành Brian Brooks, người từng giữ chức quyền trưởng Văn phòng kiểm soát tiền tệ trong chính quyền ông Trump và từng là giám đốc điều hành tại Coinbase Global Inc.

Ông Brooks bắt đầu huy động vốn từ các nhà đầu tư Mỹ. Điều đó sẽ đưa các thành viên độc lập vào hội đồng quản trị và làm loãng quyền sở hữu của Zhao. Zhao vốn sở hữu phần lớn Binance.US.

Brooks cũng muốn phần mềm không thuộc Trung Quốc sẽ được kiểm soát trên đất Mỹ, họ nói. Tháng trước khi bắt đầu làm việc, các nhân viên của Binance.US đã phải yêu cầu nhân viên Thượng Hải khắc phục các sự cố phần mềm ảnh hưởng đến một số tài khoản ở Mỹ. Gần đây nhất vào mùa hè này, theo các cựu giám đốc điều hành, các nhà phát triển có trụ sở tại Thượng Hải đã duy trì mã phần mềm hỗ trợ ví kỹ thuật số của người dùng Hoa Kỳ và làm việc trên công cụ điều phối các giao dịch.

Theo nguồn tin, vào đầu tháng 8, khi Brooks chuẩn bị kết thúc đợt gọi vốn 150 triệu USD với 12 nhà đầu tư có trụ sở tại Mỹ, ông và ông Zhao đã xung đột về việc lựa chọn thành viên hội đồng quản trị mới. 

Một số người nói rằng Brooks nghĩ rằng nhà đầu tư chính sẽ có được một ghế và hội đồng quản trị sẽ chọn một giám đốc độc lập, nhưng Zhao muốn có quyền ký tên trong mọi giao dịch. Theo những người hiểu vấn đề, Zhao cũng không muốn chuyển quyền quản lý mã khỏi Thượng Hải.

Brooks từ chức vào ngày 6/8. Một số nhân viên từ các nhóm pháp lý và tuân thủ kể từ đó đã rời đi. 

Người phát ngôn của Binance nói rằng không có công nghệ hoặc dữ liệu Binance nào nằm ở Trung Quốc. Người phát ngôn của Binance.US ông Miller cho biết: "Tất cả thông tin nhận dạng cá nhân của khách hàng Mỹ được lưu trữ trên nền tảng Amazon Web Services có trụ sở tại Richmond, Virginia". 

Ông Miller nói thêm rằng "chính các giám đốc điều hành của Binance.US là người kiểm soát hướng đi của công ty, tài sản của công ty và giám sát tài khoản và dữ liệu của khách hàng". Ông cho biết Binance.US có nhân viên trên khắp thế giới.

Người phát ngôn cho biết Binance.US đang huy động thêm vốn và có kế hoạch bổ nhiệm hai thành viên hội đồng nhà đầu tư mới, những người sẽ giám sát bổ sung khi tiến tới đợt IPO tại Mỹ. Zhao cho biết muốn việc IPO sẽ diễn ra vào năm 2024.

Bất chấp những rắc rối về quy định của Binance, sàn giao dịch tiền số này vẫn tiếp tục phát triển. Vào tháng 9, giao dịch giao ngay tại Binance.com đã tăng 10% so với tháng trước, đẩy khối lượng giao dịch giao ngay hàng tháng lớn nhất trong tháng thứ 15 liên tiếp.

Zhao cho biết đang hướng tới một tốc độ tăng trưởng vừa phải hơn. "Chúng tôi muốn các sàn giao dịch khác lớn hơn một chút để chúng tôi có thể chia nhỏ lượng người dùng". 

Nguồn: WSJ

Vân Đàm